ПорталДі гипертензия салДарынан қан кеткенДе клиникалық көріністері, қан жоғалтуДың ауырлығы, қанның клеткалық құрамының және биохимиялық көрсеткіштерімен қоса қанның реологиялық көрсеткіштері маңызДы орын алаДы. Консервативті және хирургиялық емінің нәтижелері госпитализациялау уақытына және қан кету дәрежесімен қоса бауырдың морфофункционалды қызметінің бұзылу дәрежесіне де байланысты болады. Порталді гипертензия салдарынан өңеш және асқазаннан қан кеткен науқастардағы негізгі өлім көрсеткішінің себебі жедел бауыр жеткіліксіздігі және ДВС синдромымен жүретін тоқтаусыз немесе қайталамалы қан кету.
Өңеш-асқазандық қан кету - портальді гипертензияның аса қауіпті асқынуы болып табылады. Қан кету тек варикозды кеңейген веналардың жыртылуынан ғана емес, кілегей қабаттарының эрозия-жаралық зақымдалуы мен гоместаздық өзгерістің салдарынан да болуы мүмкін. Барлық асқазан - ішектік қан кетулердің ішінде портальді генезді қан кету 9-2,6 % -ды құрайды. Портальді генезді қан кетуді комплексті емдеуде эндоскопиялық хирургияның жеткен табыстарына қарамастан өлім 17-48 % - ға жетеді.
Өңеш пен асқазан варикозды кеңейген веналарынан қан кетуде көптеген локальді, региональді және жүйелік факторлар маңызды роль атқарады. Қан кету пайда болуында негізгі фактор болып - өңеш пен асқазан варикозды веналарының кеңею дәрежесі, кілегей қабаттарының қабынулық өзгерісі, рефлюкс-эзофагиттің болуы және қанның реологиялық жағдайы мен гемостаз жүйесіне әсер ететін бауырдың морфофункциональдық ауытқулары табылады. Портальді гипертензиямен зардап шегушілерде - портальді гемодинамика және физика-химиялық қасиеттері өзгеруіне байланысты қанның реологиялық бұзылыстары орын алады.
Зерттеу мақсаты:Портальді генезді қан кетумен зардап шеккен науқастарды клиникалық бақылау, тексеру және емдеу нәтижелеріне талдау жасау.
Материал және зерттеу әдісі: Біздің зерттеуіміз - асқазан-өңештік қан кетумен асқынған портальді гипертензиясы бар бауыр циррозымен ауыратын 35 науқасты консервативті және операциялық ем нәтижесін талдауға негізделген. Науқастар 18-79 жас аралығында, оның ішінде әйелдер 12 (34,3%), ерлер 23 (65,7%) болды. Барлық науқастарға клиникалық, биохимиялық, эндоскопиялық зерттеу жасалды. Қан кету ауырлығын М.Д.Пациори және А.Г.Шерцингер ұсынған криетий бойынша анықтадық. Бауырдың морфофункционалдық жағдайын бағалау үшін науқастарды 3 топқа бөлдік (G G Child). А тобында - 5 науқас (14,4%), В тобында - 19 науқас (54,3%), С тобында - 11 науқас (31,4%) болды. В және С тобындағы 22 науқаста қанның реологиялық параметрлері анықталды: айқын динамикалық тұтқырлық (кажущаяся динамическая вязкость), кернеулі шектелген ығысу (предельное напряжение сдвига), эртироциттердің агрегациялық коэфициенті (коэффициент агрегации эритроцитов).
Нәтижесі: Қан кету көзін анықтаудың негізгі тәсілі - эндокопиялық: фиброгастроскопия болды. Шұғыл жағдайда 29 науқасқа ФГДС жасалды. Қалған науқастарда қарсы көрсеткіш болуы мен ауыр халіне (бауыр комасы) байланысты ФГДС 24-72 сағ ішінде жасалды. 5 жағдайда қан кету себебі өңеш пен асқазанның эрозиясы болды. 3 науқас алғашқы тәулікте қайтыс болды, ФГДС жасалмады. 4 науқас - алғашқы 2-4 тәулікте бауыр комасы жағдайында қан кетудуң қайталануы салдарынан қайтыс болды (Child бойынша С тобы).
Коагулограмма көрсеткіштерін бақылау барысында алғашқы кезде қан тұтқырлығы төмендеуі, гипокоагуляция, ал, кейінірек тұтқырлығы жоғарылауы мен гиперкоагуляция пайда болып, күрделі реологиялық бұзылыстардың болатынын көрсетті. Кернуелі шектелген ығысу төмендеді (0,43 н/м2 х 103), эритроциттердің агргациялық коэфициенті ( 6,02 н/м2х103) жоғарылады, билирубин (33,4 мкмоль/л) мен амилаза деңгейі жоғарылады және гипопротеинемияға тенденция байқалды. С тобында билирубинемия жоғарылаумен қатар гипо-диспротеинмеия ұлғая түсті. Эритроциттердің агрегациялық коэфициенті 10,8 н/м2х103-ға дейін жоғарылайды. Бұл өзгерістердің барлығы науқас болжамының жағымсыз екенінен хабар береді.
Емдік тактика:
Консервативті ем - Блейкмор зондын қолдану және варикозды кеңейген венаның қысымын төмендететін препараттар (вазоконстриктор мен өңеш сфинктрінің констрикторы) тағайындауға негізделген. Комплексті инфузиялық ем ретінде СЗП, альбумин, тромбоциттің функциональді белсенділігін арттыратын 5% глюкоза ерітіндісіндегі натрий этамзилаты, вена ішілік дезагреганттармен (реополтгликин, трентал) бірге эр.масса, полярлаушы қоспа, альфа-токоферол ацетатты бұлшықет ішілік енгізу, В тобының дәумендері, аскорбин қышқылы қолданылды. Инфузиялық терапия
айналмыдағы қан көлемін ( ОЦК) бақылай отырып жүргізілді. Блейкмор зонды 25 науқасқа қойылды. 35 науқастың ішінде консервативті емнен эфект болмаған 5 науқас (14,3%) опреацияға алынды, Таннер - Пациори операциясы жасалды. Оның 3-уеі (60%) операциядан кейінгі кезеңде қайтыс болды. 7 науқасқа варикозды кеңейген венаға жасалған эндоскопиялық облитерация жақсы нәтиже берді. Барлығы портальді генезді қан кетумен түскен 35 науқастың 10-ы(28,6%) қайтыс болды.
СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ
- Андреев Г.Н., Апсатаров Э.А., Ибадильдин А.С. «Диагностика и лечение осложнений портальной гипертензии». . Алматы, 1994. С.8.
- Андреев Г.Н., Борисов А.Е., Ибадильдин А.С. «Лечебная тактика пищеводно-желудочных кровотечениях в связи с циррозом печени, осложненным резистентным асцитом» // Межвузовский сборник . Т №1,. Алматы.1995г.
- Андреев Г.Н., Ибадильдин А.С. и др. «Гепатология и клиническая биохимия». // Руководство для врачей. - Новгород, Российская федерация. 2003. С.533
- Андреев Г.Н.,Мухамеджанов Г.К., «Агрегатное состояние крови и нарушение гемоэ у больных с внутрипеченочными холестазамитаза» // Журнал «Клиническая медицина». №2. Новгород ,РФ.2003г. С.238-247
- Ибадильдин А.С. «Реология крови при кровотечениях из вен пищевода у больных циррозом печени» // Вестник хирургии Казахстана. №4. 2004. С.43.