Вирусты гепатит Қазақстандағы жұқпалы аурулар арасында ең маңызды медициналық және әлеуметтік мәселелердің бірі болып қалады. Мақалада 2017 жылы республикада вирустық гепатиттердің таралуының талдау нәтижелері келтірілген. Осы аймақта вирустық гепатиттерді алдын-алу бағдарламасының даму бағыттары негізделген.
Кіріспе. Қазақстан Республикасындағы адам ресурстарын үнемдеуге байланысты ұстанымдарына сәйкес еліміздің халқының денсаулығына ерекше көңіл бөлінеді. Елбасымыз
Н.Ә.Назарбаевтың 2018 жылдың 5 қазанындағы халыққа жолдауында: «Адам әлеуетінің деңгейін арттырудың маңызды бағыты медициналық қызметтердің қолжетімділігін және сапасын арттыру, салауатты өмір салтын насихаттау болып табылады. Медициналық қызметтердің сапасы халықтың әлеуметтік әл-ауқатының маңызды құрамдас бөлігі», деп көрсетілген [1].
Вирусты гепатиттің проблемасын зерттеудің өзектілігі олардың әлеуметтік, клиникалық, эпидемиологиялық және экономикалық маңыздылығымен байланысты.
Бүгінгі күні Қазақстан Республикасында жоғары статистикалық аурулардың арасында вирустық гепатит ерекше орын алады. ДДҰ деректері бойынша, бүгінде әлемде 150-200 миллион адам вирусты гепатитті жұқтырған [2,3]. Бүкіл әлемде созылмалы гепатиттің айқын өсуі болжанады, бұл оның асқынуларының туындау қаупін арттырады: бауыр циррозы және гепатоцеллюлярды карцинома. Қазақстан Республикасында барлық гастроэнтерологиялық аурулар арасында цирроздан өлім көрсеткіші бірінші орында тұр.
Біздің жұмысымыздың мақсаты Атырау облысының тұрғындары арасында вирустық гепатиттің таралуын зерттеу болды.
Зерттеу әдістері мен материалдары. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Қоғамдық денсаулық сақтау комитетінің Атырау облыстық санитарлық-эпидемиологиялық сараптама орталығының есеп және есептілік құжаттамасын қолдану арқылы вирустық гепатитімен науқастанудың ретроспективті эпидемиологиялық сараптамасы жүргізілді.
Нәтижелер мен талқылау. 2017 жылы облыста вирустық гепатиттердің 14 оқиғасы тіркелді, бұл 2016 жылы 2016 жылы 17 оқиғадан, ал 2016 жылы 100 мыңға шаққанда 2,8ге қарсы 2,8-ке дейін, соның ішінде 14 жасқа дейінгі балалар арасында 1 (1 , 5-тен 0,5-ке дейін).
Есепті жылы сырқаттанушылық көрсеткіші өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 3 есе азайды.
Облыстағы вирустық гепатиттің нозологиялық құрылымы негізінен 3 вирустық гепатитпен сипатталады: вирустық гепатит «А» 10 оқиға (71,4%), «В» вирустық гепатиті 3 оқиға (21,4%), «С» вирустық гепатиті оқиға (7,1%). Вирусты гепатитпен ауыратын науқастар стационарлық жағдайда 14.
Вирустық гепатит «А».
2017 жылдың соңына қарай облыста вирустық гепатит ауруының таралуы тұтастай алғанда 1 жағдайға, оның ішінде балалар арасында 2 жағдайға артты. Облыста вирусты гепатит А-ның 10 оқиғасы тіркелген, 100 мың тұрғынға шаққандағы ауру көрсеткіші 1,6 болды. (2016 9 оқиға, көрсеткіш 1,5).
Сурет 1 А вирустық гепатитінің жасы бойынша үлес салмағы,%
Әлеуметтік және кәсіби құрамы бойынша ұйымдасқан балалар арасында пропорция 20%, оқушылар 10%, студенттер 20%, жұмысшылардың 10%, қызметкерлердің 10%, жеке кәсіпкерлік 10%, сауда қызметкерлері 20% құрайды. Вирустық гепатит А оқиғаларының маусымдық бөлінуін талдау, өткен эпидемиялық маусымда болғандай, 2017 жылы көктемгі-қыс мезгілі басым болды.
ВГА тасымалдаудың жолдарын талдау: су қоймаларында жүзу 20%, анықталмағаны 80%. Жалпы алғанда облыста 13 ВГА тіркелген, оның ішінде 10 үй және 3 ұйымдастырылған. Бұл ошақтардан 21 су үлгілері алынды, нәтижесі теріс.
ВГА дан қайтыс болғандар жоқ.
Есеп беру жылында «А» вирустық гепатит профилактикасы үшін 3 жастағы балалрды ВГА ға қарсы иммунизациялау ұйымдастырылды.
Вирустық гепатит «В».
2017 жылы «В» жедел вирустық гепатитінің 3 оқиғасы тіркелді (100 мыңға шаққандағы көрсеткіш 0,5).
Пациенттердің жас құрылымы: 30-39 жас 4 жағдай, 40-49 жас 2 жағдай.
«В» жедел вирустық гепатиті бар науқастардың әлеуметтіккәсіби құрамы: жұмысшылар 2, зейнеткерлер 1.
«В» жедел вирустық гепатитінің берілу жолы: екі жағдайда анықталмаған, медициналық манипуляциялар (операция) 1 оқиға.
2017 жылы HBsAg анықтау мақсатында 21 915 адам зерттелді, ал 297 (1,3%) нәтижесі оң болды. 13554 (85,6%) жаңа туылған нәрестелер В вирустық гепатитіне қарсы егілді. ВГВ қарсы медициналық қызметкерлерінің 101 егілуі тиіс болды, вакцинацияланған 101, қамту 100%.
Жіті вирустық "С" гепатитімен сырқаттанушылық деңгейі.
2017 жылы "С" вирусты гепатитінің 1 жағдайы тіркелді (көрсеткіш 100 мың 0,2). ЖВГС ауруымен ауырғандардың жас құрамы: 50-59 жас 1 жағдай. "С" вирусты гепатитімен ауырғандардың әлеуметтік кәсіби құрамы: жұмыс істемегендер 1 жағдай. "С" вирустық гепатитінің берілу жолдарын талдау: медициналық манипуляциялар (операциялар) - 1 жағдай. Алғаш рет анықталған созылмалы гепатиттер 21 жағдайы тіркелді, оның ішінде ВГВ созылмалы гепатиті 13 жағдай, "С" созылмалы вирустық гепатиті 8 жағдай. 1 жасқа дейінгі балалар 1 жағдай, 20-29 жас 2 жағдай, 30-39 жас 3 жағдай, 40-49 жас 1 жағдай, 50-59 жас 2 жағдай, 60 жас және одан жоғары 4 жағдай.
Осылайша, деректерді талдау көрсеткендей, Атырау облысының тұрғындары арасында вирусты гепатиттер проблемасы өте күрделі және оның алдын алу мәселесі өте өткір тұр. Қоғамдық денсаулық сақтау бағдарламаларын әзірлеу вирустық гепатитпен ауыратын науқастардың өздері жіберілуі тиіс және БМСК деңгейінде қолданылуы тиіс санаттарын зерттеуге сүйенуі тиіс.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
- Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаевтың Қазақстан Халқына Жолдауы 5 қазан 2018 ж.
- World Health Organization. Европейская база данных регионального бюро ВОЗ.
- WHO. Global health sector strategy on viral hepatitis 2016-2021 [Internet] [cited 2018 Jun 15] URL: http://www.who.int/hepatitis/ strategy2016-2021/ghss-hep/en/
- Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі Қоғамдық денсаулық сақтау комитетінің Атырау облыстық санитарлық-эпидемиологиялық сараптама орталығы