Балаларда жиі кездесетін фондық патологияларға теміртапшылықты анемия, дистрофиялар, мешел аурулары жатады.
Анемия — қан гемоглобинінің жалпы мөлшерінің азаюымен сипатталатын патологиялық жағдай. Гемоглобиннің (Нв) жалпы мөлшерінің азаюы көбіне эритроциттер саныныңазаюыменқосарланады.Теміртапшылықты анемия (ТТА) — қан сарысуында, сүйек миында, деполарда темірдің жетіспеуінен дамитын анемия. Темірдің тапшылығынан гемнің және құрамына темір кіретін ақуыздардың синтезі бұзылады. Темірдің тапшылығы екі түрлі бұзылысқа әкеледі — сидеропенияға және анемияға. Гемоглобин синтезінің бұзылысынан анемия дамыса, миоглобиннің және құрамына темір кіретін ферменттердің синтезінің бұзылысынан сидеропениялық синдром пайда болады. Сидеропениялық синдром анемияның көрінісінен бұрын дамиды, бірақ науқас оның белгілерін елеместен жүре береді. Теміртапшылықты анемия — жер бетінде кең тараған патологиялық үрдіс, оның саны барлық анемиялардың 80-95% құрайды.
Алматы қаласындағы №4 және №8 ҚБЕ-дағы фондық патологиялармен диспансерлік бақылаудыңсапасы анықталды. Фондық патологиялармен, соныңішінде теміртапшылықты анемиямен 81 бала, созылмалы тамақтанудың бұзылыстарымен 65 бала, мешел ауруымен 52 бала диспансерлік бақылауда болған. Темір тапшылық анемиямен есепте тұратын барлығы 81 баланың амбулаторлық картасы (ф-112-у) бойынша сараптама жасалды.
Тексеруге алынған диспансерлік топтағы балалардың 15-і (19 %) 1 жасқа дейінгі балалар, 31-і (38 %) 1-3 жастағы балалар, ал қалған 35-і (43 %) 3-5 жастағы балалар болды.
Тексерілген топ |
Ана сүтімен дұрыс тамақтандырылмаған |
Темірі аз қосымша тағамдар |
Дұрыс қосымша тамақтандырылмаған |
|||
1 жасқа дейінгі балалар |
Абс.саны |
% |
Абс. саны |
% |
Абс. саны |
% |
5 |
33 |
6 |
40 |
4 |
27 |
Кесте 1 - Теміртапшылықты анемиясына әкелген алиментарлы факторлар
- 1-3 жасқа дейінгі балалардың 11-де біртекті тамақтану себебінен анемия дамыды.
- 3-5 жасқа дейінгі балалардың 13-де ұтымды тамақтанбаудың себебінен анемия анықталды.
Жүктілік кезіндегі анасының аурулары |
Ауырған балалардың саны |
||
1 жасқа дейінгі |
1-3 жасқа дейінгі |
3-5 жасқа дейінгі |
|
Анасындағы ТТА |
3 |
4 |
1 |
Ауыр гестоз |
2 |
2 |
- |
Созылмалы аурулар |
4 |
4 |
- |
Әлеуметтік жағдайы нашар |
2 |
6 |
2 |
Құрсақ ішіндегі инфекциялар |
2 |
1 |
1 |
Кесте 2 - Темір тапшылықты анемияның жиі себебі болатын антенатальді факторлар
Зиянды әдеттер |
2 |
2 |
1 |
Кесте 3 - Г ематологиялық зерттеулер нәтижесіне байланысты жіктеуі
Г ематологиялық зерттеу бойынша анемияның ауырлық дәрежелері |
Баланыңжасы |
||
1 жасқа дейінгі балалар |
1-3 жасқа дейінгі балалар |
3-5 жасқа дейінгі балалар |
|
І дәреже (110 – 91 г/л) |
14 бала (18%) |
22 (27%) |
25 (31%) |
ІІ дәреже (91 – 75 г/л) |
1 бала (1%) |
8 (10%) |
9 (11%) |
ІІІ дәреже (75 г/л төмен) |
- |
1 (1%) |
1 (1%) |
Кесте 4 - Емдеу-профилактикалықіс-шаралары
Өткізілгеншаралар |
1 жасқа дейінгі бала |
1-3 жасқа дейінгі бала |
3-5 жасқа дейінгі бала |
Ұтымды тамақтандыру (ана сүтімен тамақтандыру, 6 айдан бастап қосымша тамақтандыру, құрамында темірге бай тағамдарды тағайындау, ) |
15 бала |
31 бала |
35 бала |
Баланың дұрыс күтімі (күн тәртібі, таза ауада серуендеу, жұқпалы инфекциялардың алдын алу, массаж, гимнастика) |
15 бала |
31 бала |
35 бала |
Темір препараттарын |
9 |
10 |
- |
тағайындау 3-5 мг/кг, ұзақтығы |
6 |
21 |
15 |
4-8 апта; |
- |
- |
12 |
Актиферринтамшы |
- |
- |
3 |
Ферлатум сироп Ферравит таблетка Мальтофер капсула Тардиферон таблетка |
5 |
||
Санасол сироп |
4 |
5 |
4 |
Киндер-биовиталь сироп |
5 |
9 |
6 |
Мультитабс Бэби тамшы |
6 |
- |
- |
Алфавит таблетка |
- |
9 |
10 |
Санавит таблетка |
- |
8 |
15 |
Кесте 5 – Сараптама нәтижелері
Диспансерлік топ |
Темір препараттарының қабылдау ұзақтығы |
Диспансеризацияның тиімділігі |
|||
2 ай |
3-4 ай |
6 айда есептен шығарылған |
12 айда есептен шығарылған |
12 айдан соң есептен шығарылған |
|
1 жасқа дейінгі балалар |
9 бала 60% |
6 бала 40% |
2 бала 13% |
13 бала 87% |
- |
1-3 жасқа дейінгі балалар |
8 бала 26% |
23 бала 74% |
2 бала 7% |
28 бала 90% |
1 бала 3% |
3-5 жасқа дейінгі балалар |
15 бала 43% |
20 бала 57% |
5 бала 14% |
27 бала 78% |
3 бала 8% |
Кесте 6 – Диспансеризацияның тиімділігін анықтау
Диспансеризацияның тиімділігін анықтау |
1 жасқа дейінгі балалар |
1-3 жасқа дейінгі балалар |
3-5 жасқа дейінгі балалар |
Жүйелі бақыланған |
15 (100%) |
25 (81%) |
28 (80%) |
Жүйелі бақыланбаған |
- |
6 (19%) |
7 (20%) |
-уақытша кетіп қалған |
2 |
3 |
|
-жеке медициналық орталықтарында |
3 |
2 |
|
бақыланған -бақылауға келмеген және уақытылы анализдер тапсырмағандар |
1 |
2 |
|
Сауығып есептен шығарылғандар |
15 (100%) |
30 (97%) |
32 (91%) |
12 айдан кейін бақылауда жүргендер |
- |
1 (3%) |
3 (9%) |
Аурудың алдын алуда ең қажетті шарт: баланы 1 – 2 жасқа жеткенше, әсіресе, 6 айға дейін міндетті түрде емізу қажет.Жаңа туған нәрестелерде алғашқы алты айында ана сүті негізгі темір көзі болып табылады. Сәби тез өсетіндіктен оған тек қана сүт жеткіліксіз болады, сондықтан алты айдан соң қосымша тамақтандыруда тағам рационына темірге бай тағам өнімдерін енгізуге назар аударған жөн (бауыр, ет, балық, бұршақ тұқымдас немесе қосымша тамақтандыруға арналған қажетті витаминдер мен темірмен байытылған өнімдер). Алғашқы екі жас аралығында балаларға шәйдің барлық түрі мен кофе беруге болмайды. Оның орнына табиғи сусындар, кисель, сары түсті көкөністердің, жемістердің (сәбіз, асқабақ, сары өрік, т.б.) шырынын беруге болады. Осы өнімдерді емшектегі сәбиі бар аналар да кеңінен пайдаланғаны жөн. Баланы таза ауаға жиі шығару қажет. Қауіп-қатер тобындағы балаларға құрамында витаминдердің кең жинағы және микроэлементтері, соның ішінде темірі бар витаминдік препараттарды тағайындауға болады.
Қортынды.
Теміртапшылықты анемия — жер бетінде кең тараған патологиялық үрдіс, оның саны барлық анемиялардың 8095% құрайдыАлматы қаласындағы №4 және №8 ҚБЕ-дағы фондық патологиялармен диспансерлік бақылаудың сапасы анықталды. Фондық патологиялармен, соның ішінде теміртапшылықты анемиямен 81 бала, созылмалы тамақтанудың бұзылыстарымен 65 бала, мешел ауруымен 52 бала диспансерлік бақылауда болған. Темір тапшылық анемиямен есепте тұратын барлығы 81 баланың амбулаторлық картасы (ф-112-у) бойынша сараптама жасалды.
Тексеруге алынған диспансерлік топтағы балалардың 15-і (19 %) 1 жасқа дейінгі балалар, 31-і (38 %) 1-3 жастағы балалар, ал қалған 35-і (43 %) 3-5 жастағы балалар болды. №4 және №8 Қалалық балалар емханасындағы диспансеризация сапасы жоғары деңгейде ұйымдастырылған.
Төмендегі шараларға аймақ дәрігерлерінің назарларын аударуға ұсынылады:
- Аналарғаанасүтіментамақтандырудыңмаңызыннасихатта у
- ТТА-ныңантенатальдыпрофилактикасынжүргізу
- Қосымша тамақтандыруды уақтында енгізу
- Темір тапшылық жағдайын ерте анықтап, тиімді ем – шаралар қолдану
- Тамақтану рационына темірге бай тағамдарды мезгілімен енгізу
- Диспансерлік бақылауды белсенді жүргізу.