Травматология саласында инновациялық технологияларды пайдалану тиімділігі

Мақалада жоғарғы оқу орнында оқыту үрдісінде инновациялық технологияларды, оқытудың белсенді әдістерін пайдалану тиімділігі қарастырылады. Инновациялық педагогикалық технологияларды және оқытудың белсенді әдісін қолдану оқу үрдісін сапалы түрлендіруге, жаңашыл жобаларды енгізуге,білім алушылардың танымдық белсенділігіндамыта отырып, оны тиімді басқаруға негіз болады.

Инновациялық технологияларды пайдалана отырып біз студенттердің ұшқыр олауына, интеллектуалды қабілеттерінің дамуына, мәселелерді шешуде шығармашылық және ғылыми көзқараста қарауға, тәуелсіз іздеуге ықпалынтигізеді. Бұл әдістерді тиімді пайдалану барысында алынған білімдер, кәсіби шеберліктер мен дағдылар адамға тез қонымды болады, тереңірек қабылданады, сонымен қатар болашақ кәсіби қызметте әлдеқайда жеңіл қолданылуына септігін тигізеді.

Ғылым мeн тexникaньщ қарқынды дaмып, a^apaттьщ мэлiмeттep aFыны кең таралған уақытта, білім алушылардың кэciби біліктіліктерін қaлыптacтыpып, қaбiлeтiн, тaлaнтын дaмыту барлық жoFapFы бiлiм бepу мeкeмeлepiмeнoқытушылapдың бacты мiндeтi бoлып oтыp. Өйткені қазіргі заманда білімін дамыта алмаған елдің тығырыққа тірелері анық. Сондықтан заман талабына сәйкес оқытушылардан бүгінгі бiлiм бepу жүйесіне заманауи технологиялық әдістерді енгізу талап етіледі. Сапалы білім беру арқылы білікті маман даярлау бұл заман талабы [4,6,8]. ЖoFapFы мeдицинaлыщ білім беру орындарында қазіргі таңда o^ıтушылapFа қойылатын талаптардың бipi - o^ıтудыщ жаңа эдic тэciлдepiн yн℮мì жeтiлдipiп, қaзipгi зaмaнFы пeдaгoгикaлық тexнoлoгиялapды мe^epу, яғни иннoвaциялыщ жэнe интepaктивтiк эдicтeмeлepiн caбaқ бapыcындa пaйдaлaнa oтыpып caбarçıьщ caпaлы эpi қызықты өтуше ыщпaлын тигiзу[1,3].

Медицинада инновациялық технологияларды қолдану оқу үрдісін сапалы түрлендіруге, жаңашыл жобаларды енгізуге, оны тиімді басқаруға негіз болып, әрбір білім мекемесінде өзіндік даму жолын табуға, әрбір мұғалімге өзінің әдістемелік жүйесін құруға септігін тигізеді.

Осы мақсатта Қарағанды мемлекеттік медицина университетінің «Жалпы хирургия және травматология» кафедрасындабілім берудің инновациялық технологияларын тәжірибеде белсенді түрде ендіру күннен- күнге артуда. Бұл үрдістің қарқынды дамуы қaзipгi cтудeнт, бoлaшaқ мaмaн дэpiгepлepдщ кэciби шeбepлiктepiн Yздiкciз жaңғыpтуғa және құндылық қapым-қaтынacтapынқaлыптacтыpуғa, бoлaшaқ мaмaндыFын epeкшe жa^ы ^pугe, кэciби жeкe бiлiктiлiк деңгешн ^тepугe бaFыт бepугe Yйpeтeдi.Осы кафедрада университетіміздің 3,4,7 курстар жэне травматология жэне ортопедия мамандыFы бойынша резиденттер білім алады.ОсыFан орай дэстүрлі білім беру бірте-бірте білім берудің инновациялық эдістерімен ауыстырылып жатыр, оның мэні, дэрігерлік тэжірибеде жинақталған білімдерін пайдалану, басқа да тиісті пэндерден алFан білімімен байланыстыра білу, жаңа ақпаратты дұрыс қабылдау, ең қиын тапсырманы шешуге шығармашылық жолмен жақындау жэне үнемі өзін жетілдіру. СоFан байланысты біздің кафедрамыздың басым міндеті тэуелсіз дэрігірлік тэжірибеде, төтенше жаFдайлар кезінде батыл эрі шешуші эрекет жасауFа дайын жоFары білікті мамандарды даярлау болып табылады.Бірақ студенттерді тэуелсіз дэрігерлік тэжірибеге үйрету, төтенше жаFдайлар кезінде өз бетімен шешуші шараларды қабылдауға, яғни клиникалық ойлауларын ынталандыру, шығармашылық белсенділігін ныFайту, болашақ мамандыFына, білім алуына тұрақты жэне күшті қызығушылықтарын қалыптастыру кафедра педагогтары үшін оңай міндет болып табылмайды. Бұл үрдістердің барлыFын қалыптастыру көпжылдар бойы білім алу кезінде, яFни дэрістер, семинарлар мен тэжірибелік сабақтарды жүргізудің арқасында қалыптасады[1,4,6].

Жоғарғы оқу орындарында студенттердің оқуға қызығушылығын тудыратын бірнеше негізгі факторлар бар, оларға мұғалімнің тиімді жұмысы, оқуда инновациялық педагогикалық технологияларды шебер пайдалану, сапалы мэліметтерді беру, сабақтарды өткізу эдістері мен қабылдау эдістері, мұғалімнің оқушыларға деген қатынасы[4,10,12]. Оқу үрдісінде инновациялық эдістерді дұрыс қолдану студанттердің оқуға, пэнге жэне мамандыққа деген қызығушылықтарын қалыптастырады, сонымен қоса жан- жақты ойлауын, мэселе тудыратын жаFдайды өз ойымен қабылдауын, олардың шешімін көруін, өз позициясы мен өмірлік құндылықтарын айқындау қабілетін қалыптастырады, өзінің оппоненттеріне мейрімділік пен төзімділік таныта отырып, басқа адамның көзқарасын тыңдау, ынтымақтаса білу, серіктестік қарым-қатынасқа түсу секілді ерекшеліктерін дамытады. Бұл аталып кеткен қасиеттердің барлыFын студентердің түйсігіне оңай эрі толық жеткізіп іске асыру үшін, ең алдымен жоFарFы оқу орнында жұмыс істейтін мұғалімдер инновациялық технологиялар жөнінде жетік білулері керек жэне студенттердің қызығушылығын, шабыттарын тудыру мұғалімнің құзыреттілігінің жоғары болуында, сапалы маман дайындау мақсатында өткізілген эсерлі сабақ өткізуінде[1,3,8]. Сабақтың сапалы жэне эсерлі болып өтуі өз кезегінде мұғалімдердің педагогикалық технологияларды тиімді пайдалана білуінде, яFни белсенді жэне интерактивті эдістерді қолдану; бұл эдістер ақпаратты белсенсіз қабылдауды көздемейтін, екпінді студенттердің өзара эрекеттесуіне, оқу үрдісіне белсенді қатысуына баFытталады. ЖоFары білім беру педагогтарының педагогикалық қызметінің маңызды шарты студенттердің біліктілігі мен даFдыларын қалыптастыру, маңызды жэне қажетті ақпаратты дербес таңдауы болып табылады[1,3].

Студенттердің оқу іс-эрекетін қалыптастырудың маңызы - олардың білімге деген ынтасын қалыптастыру, яFни ол студенттерді алFан білімдерін, даFдыларын терең меңгеруге жэне тэжірибеде белсенді қолдана білуіне баFыттауы керек. Білімді меңгерудің ең күшті ынталандыруы мұғалімнің жасаған оқулық жағдайлары, мұғалімнің жеткен жеке жетістіктері жэне мұғалімнің ынталандыруымен өзін-өзі тануы. Осылайша, студенттердің оқу даFдыларын жэне өзін- өзі үйрету дағдыларын қалыптастыру, мұғалімнің педагогикалық біліктілігіне, пэнге, мамандыққа қызығушылық тудыратын педагогикалық технологияларды сауатты пайдалана білуіне жэне жаңа ақпараттарды іздеуге ұмтылуына байланысты. Педагогикалық технологиялар - бұл болашақ мамандарды дамытуға, оқытуға жэне тэрбиелеуге арналған эдістердің жиынтығы[1,3].

Оқытушының жэне студенттің өзара эрекеттесуінің сипаты бойынша оқытудың үш түрі бөлеміз:

• дэстүрлі (білімді) білім беру формасы, мұғалім тек қана өз қызметін көрсетеді, ал студенттер дайын ақпаратты пассивті тыңдаушыларының рөлін атқарады;
• белсенді оқыту (мэселелік эдістер) - оқытушыныңжэне студенттердің белсенді өзара эрекеттесуі;
•  оқытудың интерактивті әдістері - мұғалім мен студенттің ғана өзара әрекеттесуі емес, сонымен бірге белгілі бір жағдайды имитациялау барысындағы студенттер өздерінің арасындағы қарым-қатынасы.

Мұғалімнің сабақ түріне байланысты рөлдердің өзгеруі төменде 1- ші суретте көрсетілген.

Медициналық білім беруде үлкен жетістікке ие оқытудың интерактивті әдістері пайдаланылады, оның мәні өзара әрекеттесу мұғалім мен студенттер арасында ғана емес, студенттердің өздері арасында коммуникативтік дағдыларды белсенді дамытуда. Интерактивті оқуұшқыр олауға, студенттердің интеллектуалды қабілеттерінің дамуына, мәселелерді шешуге шығармашылық және ғылыми көзқараста қарауға, тәуелсіз іздеуге ықпал етеді.Интерактивті оқу барысында алынған білімдер, кәсіби шеберліктер мен дағдылар адамға тез қонымды болады, тереңірек қабылданады, сонымен қатар болашақ кәсіби қызметте әлдеқайда жеңіл қолданылады[1,2,5].

Интерактивті оқыту әдістері белсенді әдістерден айырмашылығы, ең алдымен, студенттердің бір-бірімен өзара әрекеттесуіне бағытталған. Мұғалім тақырыпты талқылау кезінде жетекші рөлді студенттерге берілетін етіп қалыптастырады. Оқытушының интерактивті оқытудағы орны студенттерді қойылған мақсатқа жетуге бағыттау. Осылайша, интерактивті оқыту үдерісінде студенттер өздігінен үйреніп қана қоймай, бір-бірін мына қағида

бойынша үйретеді, бірі бәріне үйретеді, бәрі бірін үйретеді[1,3,5].

Интерактивті оқытудың мақсаты:

1. Қол жетімді дереккөздерден алынған білімдерді дербес меңгеру;
2. Диалог жүргізуге қабілеттілік;
3. Студенттердің коммуникативтік дағдыларын қалыптастыру.

Интерактивті оқыту білім алушының жан-жақты ойлауын, проблемалық жағдайды өз ойымен қабылдауын, олардың шешімін көруін, өз позициясы мен өмірлік құндылықтарын айқындау қабілетін қалыптастырады және өзінің оппоненттеріне мейірімділік және төзімділік таныта отырып, басқа адамның көзқарасын тыңдау, ынтымақтаса білу, серіктестік қарым-қатынасқа түсу сияқты ерекшеліктерін дамытады. Оқытудың нәтижелілігі мақсаттар мен оқу мазмұнын дұрыс анықтауда, сондай-ақ мақсаттарға жету жолдарында, яғни әдісті және оқыту түрін дұрыс таңдауға байланысты. Оқудың кез-келген әдісі студенттердің білімін кеңейтуге, олардың танымдық белсенділігін жандандыруға, пәнге және болашақ мамандығына деген қызығушылықты ынталандыруға көмектесуі керек[1,3,5].

Жоғарыда аталған оқыту әдістері медициналық білім беруде ең таралған және қолайлы әдістер болып табылады. Ең тиімді әдіс - студенттер жаңа білімін тез меңгергенде, аса белсенділік, тәуелсіздік, пәнге, мамандыққа және болашақ мамандығына қызығушылық танытуда. Оқудың әртүрлі әдістерін қолдану студенттерді іштерін пыстыру мүмкіндігін бермейді, керісінше, ақпаратты жаңа әрі қызықты түрде қабылдауына көмектеседі[1,3,5].

Осылайша, медициналық білім беруде тиімді педагогикалық технологияларды қолдану:

• білімді, шеберлікті және дағдыларды жақсы және тереңірек меңгеру;
• шығармашылық ойлау қабілетін дамыту, өз көзқарасын білдіру қабілеті, ауызша сөйлеу және кәсіби құзыреттілікті дамыту;
• болашақ мамандықтарын, құндылық қарым- қатынастарын қалыптастыруға, өзінің кэciби шeбepлiгiн дамытуға, болашақ мамандығын epeкшe жақсы көруге, кэciби жeкe бiлiктiлiк деңгейін көтеруге бағыт бepу;
• танымдық белсенділікті ынталандырады, жаңа білімдерді, шеберлікті және дағдыларды меңгеруге жетелейді.
• оқу үрдісінде ғылымның нeгiздepiн игepту үшін iзгiлiк, aдaмгepшiлiк қасиеттерді қалыптастыра oтыpып, жeкe тұлғаның медицинаның ғылыми caлacын дaмытудa әлеуметтік-психологиялық жaуaпкepшiлiктepiн apттыpу;

Оқудың жетістігі мұғалімнің педагогикалық дағдыларына байланысты. Сондықтанда оқу әдісін дұрыс таңдау, сабақ өткізу ережелері мен технологияларын ұстану, мұғалім топпен өзара іс-қимыл жасау, әрбір студентке жеке көзқарас қалыптастырады, студенттерді топтың жұмысының жалпы нәтижесіне үлес қосуға шақырады. Қорыта кeлгeндe, жаңа инновациялық педагогикалық технологияның нeгiзгi, бacты мiндeттepi бoлып эpбip бiлiм алушының бiлiм aлу, даму, басқа да ic-эpeкeттepiн мақсатты түрде ұйымдастыра бiлугe, бiлiм мeн бiлiгiнe caй кeлeтiн бағдар таңдап aлaтындaй дэpeжeдe тэpбиeлeугe, өз бeттepiншe жұмыс icтeу дағдыларын қалыптастыра oтыpып, қазіргі заманның тaлaбынa жaуaп бepe aлaтын, мaмaн дэpiгepлepдi дaйындaу бoлып тaбылaды[1,3,11].

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. Мандриков В.Б., Краюшкин А.И., Ефимова Е.Ю. и др. Использование инновационных технологий преподавания в медицинском вузе // Материалы региональной межвузовской учебно–метод. конф. с междунар. участием. Краснодар, 18 марта 2010 г. // Международный журнал экспериментального образования. — 2010. — №4, Прил.1. - С. 140–142.
2. Амирханова Л.Р. Активные методы обучения. Учебно-методическое пособие. - Уфа: 1997. – 247 с.
3. Артюхина А.И., Чумаков В.И. Интерактивные методы обучения в медицинском вузе. Учебное пособие. - Волгоград: ВолгГМУ, 2012. – 134 с.
4. Досмагамбетова Р.С., Калиева Ш.С., Кемелова Г.С. и др. Педагогический процесс в медицинском образовании. Монография. – Караганда: 2012. – 172 с.
5. Курьянов М.А., Половцев В.С. Активные методы обучения. Учебно-методическое пособие. – Тамбов: изд-во ФГБОУ ВПО «ТГТУ», 2011. - 80с.
6. Е. С. Полат, М. Ю. Бухаркина, М. В. Моисеева, А. Е. Петров Новые педагогические и информационные технологии в системе образования. – М.: Издательский центр "Академия", 2004. – 214 с.
7. Лаврентьева Н.Б. Педагогические технологии: Технология учебного проектирования в системе профессионального образования: учебное пособие. - Барнаул: АлтГТУ, 2003. – 120 с.
8. Под ред. Полат Е.С. Новые педагогические и информационные технологии в системе образования. Учеб. пособие для студентов пед. вузов и системы повыш. квалиф. пед.кадров. – М.: Издательский центр «Академия», 2000. – 264 с.
9. Рыбальский В.И., Литвиненко Е.А. Игра в педагогическом процессе // Межвузовский сборник научных трудов. - Новосибирск: 1989. – С. 18-24.
10. Берму с A.F. Управление качеством профессионально-педагогического образования: Монография. - Ростов-н/Д: РГ11У, 2002. – 288 с.
11. Беспалько B. Педагогика и прогрессивные технологии обучения. – М.: 1995. – 336 с.
12. Абдрахманова А.О., Нурсултанова С.Д., Асенова Л.Х. и соавторы. Развитие интеллектуально-творческого потенциала студентов медицинских вузов // Материалы Международной научно-практической конференции «Актуальные проблемы образования». – Кипр: 2012. – С. 130-131.