Бұл жұмыста фитоспрейтуралы әДеби Деректер бойынша талДау жасалынып, құрамынДа «қызыл май» Дәрілік заты бар күйікке қарсы әртүрлі еріткіштермен құрам жасалДы. 25 құраммен тәжірибе жүргізіліп, нәтижесінДе екі оңтайлы және пайДалы құрам таңДап алынДы.
Жұмыстың өзектілігі. Бүгінгі таңда Республика көлемінде күйікке көптеп кездеседі. Сонымен бірге күйікке қарсы препараттардың тиімділігін жоғарылату үшін аурудың этиологиясын анықтаумен қатар, күйіктің түріне, қарқындылығына және науқастың жалпы жағдайына әсері, қосымша патологиялық үрдістердің болуына көңіл аудару қажет.
Күйікке қарсы ауруларына қарсы емдеудегі таптырмас дәрілік құрал - «қызыл май» негізінде алынған фитоаэрозольді алу, бүгінгі күннің өзекті мәселесі болып отыр.
Зерттеу мақсаты. Құрамында «қызыл май» дәрілік заты бар күйікке қарсы әсер ететін фитоаэрозольдің құрамын талдау және технологиясын жасау.
Кіріспе.
Күйік - бұл терінің, органикалық тіндердің жоғары температура, радиоактивтілік сәулелену, ток көздері, химиялық белсенді заттармен жанасу арқылы зақымдануы болып табылады.
БҰҰ мәліметі бойынша, жыл сайынғы күйіктен келетін зардаптар 265 000 адамның өліміне себепші деп айтылған. 2012 жылы бүкіл әлем бойынша 11 миллион адам медициналық көмекті қажет ететін күйік алған.
Күйікке және күйіктен пайда болатын жараларды емдеуге қолданылатын ДЗ анализі кезінде, олардың көпшілігі антибиотиктер мен синтетикалық антибактериалды заттар (80,4%) екені анықталды. Ал өсімдіктекті ДЗ үлесі бар болғаны 19,6% - ды құрайды.[1].
Заманауи фармацевтикалық технологияның алдына қойған мақсаттарының бірі - ол қауіпсіз әрі тиімді ДЗ-ды шығару болып табылады. Сол өндірістің ажырамас бір бөлігі - күйік зақымдануларын емдеуге ДЗ - ды жасау екені белгілі.
Күйік - бұлтерінің, органикалық тіндердің жоғары температура, радиоактивтілік сәулелену, токкөздері, химиялық белсенді заттармен жанасу арқылы зақымдануы болып табылады.
Күйік көп жағдайда адам денесінінің ауқымды бөлігін зақымдайды. Зақымданған адам терісіне басқа дәрілік қалыптармен емдеу барысында дәрілік заттың баяу енуімен, физикалық байланыста инфекциялық рецедивиттің көрінісі байқалады.
Сол себептен күйген орындарды дәстүрлі дәрілік қалыптарды (жақпамай, гель, крем, паста және т.б.)пайдаланғаннан көрі спрей дәрілік қалпын пайдаланған оңтайлы[2].
Қызылмай - дәрілікзат, жеті дәрілік өсімдіктерден тұратын табиғи экстракт. Бұл өсімдіктердің биологиялық активті заттар комплексі (әртүрлі табиғи гликозидтер түріндегі сапониндер, флавоноидтар түріндегі фенольді қосылыстар, терпеноидта ржәне т.б.) қабынуға қарсы, бактерияға қарсы, жараны жазатын, сергітетін және нығайтатын қасиеттер көрсетеді.[3]
Қызыл май полифитті майы ауру сезімін басатын, антибактериальды, жарақаттану орнын қалпына келтіруші әсерлерге ие. Сонымен қатар тері қабаттарының ауруларындағы терапияға кешенді көмек көрсетеді. Осындай әсері бар ДЗ рационалды дәрілік қалыпты қажет етеді. Бұндай ДҚ ретінде спрей ДҚ - н қарастырсақ болады. Бұл қазіргі талаптарға сай өңделген ДҚ өзінің нақты дозалық мөлшерлемесімен, пайдалануда қолайлы болуымен, қарсы көрсетілімдер пайызының төмендігімен ерекшеленеді. Дәрілік заттың дисперсті ұсақ бөлшектері зақымданған жерге тиімді әрі тез еніп, терапевтік эффектінің жергілікті көмек беруіне үлкен әсер етеді. (М.М. Губин, 2008)[4]
Қазірде көпкомпонентті спрейлерді даярлау технологиясы - өсімдік текті препараттармен өте аз көлемде жүзеге асқан. Бұл тері жарақатын емдеудегі таптырмас дәрілік зат - Қызыл май негізінде спрейдің өндірісін одан әрі тиімді деп санауға негіз бола алады.[5]
Әдістер және зерттеулер.Құрамында «қызыл май» дәрілік заты бар күйікке қарсы әртүрлі еріткіштермен 25 құрам жасалды және 25 тәжірибе жүргізілді.
Кесте 1 - Күнбағыс майы үлгісіне еріткіш түрінің әсерін зерттеу бойынша тәжірибе жоспары
|
№ |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
|
Деңгейлердің тіркесімі |
А1б1 |
А1б2 |
А1б3 |
А2б1 |
А2б2 |
А2б3 |
А3б1 |
А3б2 |
А3б3 |
|
Крема-фор, г |
0,5 |
0,75 |
1,0 |
||||||
|
Твин 80 , г |
0,5 |
0,75 |
1,0 |
||||||
|
ОС-20, г |
0,5 |
0,75 |
1,0 |
||||||
|
Күнбағыс майы, г |
0,5 |
0,5 |
0,5 |
0,5 |
0,5 |
0,5 |
0,5 |
0,5 |
0,5 |
|
Су 10 г дейін |
9,0 |
8,75 |
8,5 |
9,0 |
8,75 |
8,5 |
9,0 |
8,75 |
8,5 |
|
Бақылаунәтижелері |
|||||||||
|
Сыртқы түрі, біртектілігі, ерігіштігі, |
Әлсіз оппозиция- сы бар, біртекті ерітінді |
Біртекті сүттің мөлдір емес ерітіндісі байқалады |
Біртекті ерітінді, бұлтты түсті |
Біртекті ерітінді, бұлтты түсті |
Маймен бөлінген, біркелкіемес |
Маймен бөлінген, біркелкі емес |
Маймен бөлінген, біркелкі емес |
Нәзікопалени яменбіртектіе рітінді |
Нәзікопалени яменбіртектіе рітінді |
Кесте 2 - «Қызыл май» майы бойынша тәжірибе жоспары.
|
№ |
10 |
11 |
12 |
13 |
14 |
15 |
16 |
17 |
|
Деңгейлердің тіркесімі |
А1б1 |
А1б2 |
А1б3 |
А2б1 |
А2б2 |
А2б3 |
А1б4 |
А2б4 |
|
Кремафор, г |
0,5 |
0,75 |
1,0 |
2 |
||||
|
Твин 80 , г |
0,5 |
0,75 |
1,0 |
2 |
||||
|
«Қызыл май» майы, г |
0,5 |
0,5 |
0,5 |
0,5 |
0,5 |
0,5 |
1,0 |
1,0 |
|
Су 10 г дейін |
9,0 |
8,75 |
8,5 |
9,0 |
8,75 |
8,5 |
7,0 |
7,0 |
|
Бақылаунәтижелері |
||||||||
|
Сыртқы түрі, біртектілігі, ерігіштігі, |
Май пленкасы бар, бұлтты түсті ерітінді |
Май пленкасы бар, бұлтты түсті ерітінді |
Біртекті ерітінді, бұлтты түсті |
Май пленкасы бар, бұлтты түсті ерітінді |
Май пленкасы бар, бұлтты түсті ерітінді |
Май пленкасы бар, бұлтты түсті ерітінді |
Май пленкасы бар, бұлтты түсті ерітінді |
Май пленкасы бар, бұлтты түсті ерітінді |
Кесте 3. Ментолмен тәжірибе жоспары.
|
№ |
18 |
19 |
20 |
21 |
|
|
Кремафор, г |
1,0 |
- |
2,0 |
- |
|
|
Твин 80,г |
- |
1,0 |
- |
2,0 |
|
|
«Қызыл май» майы, г |
0,5 |
0,5 |
1,0 |
1,0 |
|
|
Ментол, г |
0,3 |
0,5 |
1,0 |
1,0 |
|
|
Су 10 г дейін |
8,2 |
8,0 |
6,0 |
6,0 |
|
|
Бақыла^ |
/нәтижелері |
||||
|
Сыртқытүрі, біртектілігі, ерігіштігі, |
Біртекті ерітінді, сүт түсті, ментол хош иісімен |
Біртекті ерітінді емес, сүт түсті, ментол хош иісімен |
Біртекті емес ерітінді, балшықсыз ерітінді, қызғылт түсті, ментол хош иісімен |
Біртекті емес ерітінді, балшықсыз ерітінді, қызғылт түсті, ментол хош иісімен |
|
Кесте 4 - Жалбыз майымен тәжірибе жоспары.
|
№ |
22 |
23 |
24 |
25 |
|
Кремафор, г |
1,0 |
- |
2,0 |
- |
|
Твин 80,г |
- |
1,0 |
- |
2,0 |
|
«Кызыл май» май, г |
0,5 |
0,5 |
1,0 |
1,0 |
|
Жалбыз май, г |
0,5 |
0,5 |
0,5 |
0,5 |
|
Су 10 г дейін |
8,0 |
8,0 |
6,5 |
6,5 |
|
Бақылаунәтижелері |
||||
|
Сыртқы түрі, біртектілігі, ерігіштігі, |
Біртекті ерітінді, турбулентті ерітінді, сүт түсті. Жалбыз майының хош иісі бар |
Біртекті ерітінді, турбулентті ерітінді, сүт түсті. Жалбыз майының хош иісі бар |
Гомогенді ерітінді, турбулентті ерітінді, қызыл түсті. Жалбыз майының хош иісі бар |
Біртекті емес ерітінді, балшықсызерітін ді, қызғылттүсті.Жа лбызмайыныңхо шиісі бар. |
Қорытынды.
Бүркуге арналған спрейді таңдау
Осылайша, спрей түріндегі дайын доза түрінің оңтайлы формуласы ретінде, төмендегілер таңдалды:
- «Қызыл май» майы - 5 %; Кремафор® RH-40 - 10%; Ментол -3% Су - 82%;
- «Қызыл май» майы - 5 %; Кремафор® RH-40 - 10%; Су - 85%;
- Су спрейінің құрамы мен технологиясын жасау;
Кесте 5 - Су спрейінің құрамы
|
№ зертханалық партия |
010418 |
020418 |
|
Кремафор, г |
6,0 |
6,0 |
|
«Қызыл май» майы, г |
3,0 |
3,0 |
|
Ментол, г |
1,8 |
- |
|
Су 10 г дейін |
49,2 |
51,0 |
|
Барлығы |
60,0 |
60,0 |
|
Сапа бағасы |
010418 |
020418 |
|
Сыртқы түрі: ластану, біркелкілік, Түсі, Иісі |
Біркелкі, турбулентті ерітінді, сүт түсті. Ментол хош иісімен. |
Біркелкі, турбулентті ерітінді, сүт түсті. |
|
Теріге таралады (органолептикалық түрде) |
Салқындатқыш әсері бар майлы пленка жасайды. |
Майлы пленка жасайды. |
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
- Сағындықова, Б. А.Дәрілердің дәріханалық технологиясы. - 2011. - 166 с.
- ҚазақстанРеспубликасыМемлекеттік Фармакопея. - Басылым 1. - Алматы: 2008. - 262 с.
- ҚазақстанРеспубликасыМемлекеттік Фармакопея. - Басылым 2. - Алматы: 2009. - 267 с.
- Чуешов В.И., Зайцев А.И., Шебанова С.Г. Промышленная технология лекарств. - Харьков: 2002. - Т.1. - 378 с.
- Краснюк И.И. Практикум по технологии лекарственных форм: учеб. - 45 c.