Жыл сайынғы президент жолдауында осы жүйеге үлкен мақсаттар қойылуда:
- Алдын алу шараларын және алғашқы медико- санитарлық көмектің сапасын күшейту.
- Мақсатты топтардың денсаулығын зерттеудегі Үлттық қадағалау бағдарламасын еңгізу. Алдынғы қатардағы мақсатты топтар: балалар, жас өспірімдер, репродуктивті жастағы әйелдер, ауыл турғындары.
- Жылжымалы медициналық кешендер санын 50 бірлікке дейін жеткізу. 2015 жылға дейін санитарлық авиациясын 16 тік ұшақпен қамтамасыз етілуі. Жедел түрде жол медициналық көмек пункттерінің құрылу сұрақтарын қарастыру.
- Төтенше медициналық көмек көрсету қызметін жылжымалы және аэромобилді копсалалы госпиталдармен қамтамасыз ету.
- Ауру дәрежесінің, туберкулез және ЖИТС өлімінің көрсеткіштерінің төмендеуіне назар аудару.
- Салауатты өмір салтын насихаттау.
Сондай-ақ Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласын дамытудың 2011 - 2015 жылдарға арналған «Саламатты Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасында еліміздің орнықты әлеуметтік-демографиялық дамуын қамтамасыз ету үшін Қазақстан азаматтарының денсаулығын жақсарту. ҚР Президентінің бастапқы медициналық санитарлық көмектің (АМСК) дамуының басымдылығын және денсаулық сақтау жұйесінің жұмысында алдын алу шараларын күшейту белгіленген. Бұл саланың басты мақсаты медициналық көмектің стационарлық дәрежеден АМСК дәрежесіне көшіру. Сонымен 2009 тұрғындардың төсек орындарымен қамтамасыздығы 10 мыннаң 75,6 санын құрап отыр, ол көрсеткіштер Үлы Британия, Канада, АҚШ көрсеткіштерінен 1,5-2 есеге асып отыр. Соңғы ұстанымдарға басты бағыт аудара отырып 2010 жылы төсек орындарын 2 874 -ке дейін азайтуға мұмкіндік қарастырылды. 2020-ға қарай тұрғындарды төсек орындарымен қамтамасыз ету көрсеткіштерін 10 мың адамға есептелгенде 50 -ге дейін жеткізуге көзделген. Егер 2009 жылы қаржы жүйесіндегі АМСК-ң үлесі 34%-ді құраса, ал 2011 жылға қарай 55,4% құрауы тиіс.
Бағдарлама аясында азаматтардың денсаулығын сақтау және санитариялық -эпидемиологиялық саламаттылықты қамтамасыз ету мәселелері бойынша сектораралық және ведомствоаралық өзара іс-қимылды күшейту; Бíрынŗай үлттық денсаулық сақтау жүйесін дамыту және жетілдіру; медициналық және фармацевтикалық білімді жетілдіру, медицина ғылымын және фармацевтикалық қызметті дамыту.
Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласын дамытудың 2011 - 2015 жылдарға арналған «Саламатты Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасын кұру алдында басқада мемлекеттік құжаттар себепкер болды: «Салауатты өмір салты» комплексті бағдарламасын қалыптастыру, 2005-2010 жж денсаулық сақтау жүйесін реформаландыру, «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Қазақстан Республикасының Кодексі, бірынғай ұлттық денсаулық сақтау жүйесі (БҮДЖ).
Қорытындысында бұл бағдарламалар Қазақстан азаматтарының денсаулығын жақсартуға, медициналық көмектің сапасын, денсаулық көрсеткіштерін арттыруға және медицина ғылымын дамытуға көзделген.
Бастапқы медициналық-санитарлық көмек (АМСК) көрсету, азаматтардың денсаулық сақтау жүйесінде ерекше орында, кеңінен таралған және халыққа медициналық қызмет көрсетуің негізі.
АМСК- бұл тұрғындардың денсаулық сақтау қызметімен бірінші байланыс аймағы, ол әр азаматқа тұрғылықты жері бойынша, жұмысы бойынша қол жетімді, тегін және үздіксіз медициналық көмектің құрамдық бөлігі болып табылады.
АМСК жүйесін амбулаториялық- поликлиникалық қызмет, қаланың аурухана мекемелрі.
Ауылды жерлерде ,көмек көрсету жүйесінде аулдық дәрігерлік участкісінде емдік-профилактиқалық мекемелдің маңызы зор (олар): фелдшерлық-акушерлік пункттер, жалпы білімді дәрігерлер амбулаториясы, уческелік аурухана, орталық учаскелік аурухана поликлиникасы.
Алғашқы медико-санитарлық көмектің нығайтылуы көптеген елдерде маңызы зор болып отыр.
Әлемге танымал бастапқы медициналық-санитарлық көмек мамандары өздерінің жұмыстарында дәлелдеген. Әр-бір елдің денсаулық сақтау жүйесінде бастапқы медициналық-санитарлық көмекке бағыт алуы емнің өзіндік құнын төмендетуге, халықтың медициналық көмек көрсету шараларына канағаттандырыла түсуіне, дәрі-дәрмектердің аз көлемінде қолданылуына, медициналық көмектің тиімді көрсеткіштерге жетуіне бас себепкер.
БДҮ алғашқы медико-санитарлық көмектің тұжырымдамасына кайта оралуды ұсынады.
АҚШ денсаулық институтының ресми деректері бойынша «АМСК»- клиницистермен кешенді, қолжетімді медициналық қызмет көрсетілу, дара денсаулық мәселелерн шешу, емделушімен орнықты серіктестікті дамыту және жанұя, елдімекен түрғындары аясында, дәрігерлік тәжірбиелерді жүзеге асыру делінеді.
Денсаулық сақтау жүйесінің қазіргі үлгісіне сәйкес үйымдастыру және қүқықтық мәселелерді ескерту, БДҮ кепілдемелеріне сәйкес одан алғашқы медико-санитарлық көмек эрі дамытуы келесі мэселелерді шешүге бағытталған:
- халыққа алғашқы медициналық-санитарлық көмектің тең қол жетíмдíлİгİн қамтамасыз ету.
- халықтың медицина-элеуметтíк жэне бǐл¡кт¡ дэрíгерлíк емді-профилактиқалық көмегін толықтай қажеттiлiгiн қанағаттандыру.
- Алғашқы медициналық-санитарлық көмек мекеме жүмысының медицина-элеуметтíк профилактикасына қайта бағдарлау.
- Алғашқы медико-санитарлық көмек мекемелер жүмысының тиімділiгін жоғарлату.
- Медициналық-элеуметтік көмек сапасын жэне мәдениетінің жоғарылауы Қазақстан Республикасы Президентінің 2050 стратегиялық бағдарламасын іске асыру үшін диагностикалық, лабораториялық заманауи техникаларымен жабдықталған жылжымалы медицина кешендерінің маңызы зор. Ол орталық, облыстық ауруханалардан шалғай орналасқан ауылды аймақтарда АМСК-ң жоғары дэрежеде көрсетілуі арқылы ана мен баланың денсаулығын жақсартуға, ауыр жүқпалы аурулардың алдын алуға, олардың таралуына жэне қатерлі ісік ауруларының, туберкулездің, гепатиттың бастапқы кезеңінде анықталуын қамтамасыз етеді.
Бүл кішігірім ауруханалар заманауи рентген, ультра- дыбысты зерттеу, ФГС техникаларымен жабдықталған. Осы жобаға Асар-Береке қоры жэне Қазақстан-Ресей медицина университеті үлкен үлесін қосуда.
Зерттеу мақсаты
ҚР-ң түрғындарына жылжымалы мобильдік медицина кешендерін қолдану арқылы АМСК-ң басым дамуына білікті, мамандандырылған медициналық көмек көрсету жүйесін жетілдіру.
Зерттеудің міндеті.
АМСК-ң аулды аймақтардағы қалыптасқан қүрылымдардың номенклатуралық желіге сэйкестігін зерттеу, Денсаулық сақтау үйымының мемлекеттік нормативпен бекітілген ҚР 25.12.2005 №1304 қауылына сэйкес, ҚР Президентінің № 1438 «ҚР 2005- 2010жж денсаулық сақтау жүйесін дамыту, Мемлекеттік реформалау бағдарламасы» жарлығын жүзеге асыру мақсатында халыққа жылжымалы медицина кешендерін қолдану білікті, мамандандырылған медициналық көмек көрсету.
Мамандарды даярлау жэне қайта даярлау, медициналық көмектің алғашқы буынын нығайту (АМСК-ң) жэне ауыл дэрігер мамандарының КРМУ кафедраларының аясында білімін жетілдіру.
Болашақта эр-бір ауданда емдік-профилактикалық жоспар қүру үшін ауру-сырқаулықтың, элеуметтік маңызы зор аурулардың деңгейін зерттеу.
Ауылдық денсаулық сақтау жүйесіне инновациялық технологиялар енгізу, халықаралық стандарттар арқылы ауыл түрғындарының денсаулығын бағалау белгісін эзірлеу:
- Ісік алды жэне қатерлі ісіктердің алғашқы диагностикасы алгоритмдерін бірыңғай стандарттары бойынша еңгізу, эзірлеу. (Онкология кафедрасы)
- Ауылды жерлерде артериялды гипертензия жэне АГ шақырылған патологиялық жағдайлар зерттелүінің кешенді бағдарламасын инновациялық технологиялар арқылы жетілдіру .(Жалпы дэрігерлік тэжірибе кафедрасы)
- Хеликбактер пилори инфекциясы. Ауыл түрғындары арасындағы HP инфекциясымен қоздырылған асқазан ауруларын анықтау. (Ішкі аурулар кафедрасы)
- Ауыл шаруашылық жүмыскерлерінің табан микозының клиника - лабораториялық ерекшеліктерін анықтау, емдік профилактика шараларын жүргізу.(дерматовенерология курсы)
- Ауыл түрғындарының ЛОР органдары ісік патологияларының алғашқыдиагностикасы.(оториноларингология курсы)
- Ауыл түрғындарының басты стоматология ауруларының емдік-профилактикасын жүргізу жэне зманауи диагностка тэсілдемелерін еңгізу. (стомотология жэне жақ бет хирургиясы)
Мамандық, техниқалық мүмкіндіктерді есепке ала отырып, диагностика жэне емдік іс-шаралардың қажетті көлемін анықтау.
Диагностика жэне госпиталға дейінгі кезеңде ауруды ескертетін алғашқы эдістерін тексеру стандарттарын әзірлеу.
Әлеуметтік маңызды ауруларды еске ала отыра, электронды денсаулық картасы эдісін даярлау жэне еңгізу.
ҚР-ң Бірінғай Ұлттық денсаулық сақтау жүйесі халыққа жоғары мамандандырылған, сапалы көмек көрсету аясында, ғылыми зерттеу институттары, медицина университеттері интеграцияланған жүйесінде жылжымал медицина кешендерінде жүмыс тэжірибесін қолдану жэне жүзеге асыру.
Алынған мэліметтерді ғылыми талдау. Ғылыми-зерттеу жүмыстардың жарияланымдарының медицина журналдарына шығуын қамтамасыз ету, Республикалық жэне Халықаралық конференциялар аясында талқылау. Клиникалық зерттеу талдауы.
Заманауи клиникалық, визуалдық, функционалдық, элеуметтік-гигиеналық, эпидемиологиялық және статистикалық эдістерін (кластерлі, регрессиялық, факторлық, дисперсиялық т.б) клиника-эпидемиялық зерттеулері бойынша жоспарланған көлемінде жүзеге асыруға мумкіндік беретн кешен.
Қазіргі жобада заманауи технологиялар қолданылады соның ішінде: жергілікті жерлерделерде халықтың денсаулығын тексеруге, мэліметтерді цифрлық форматында талдауға, видеоархивтеуге жэне онлайн режимінде үздік клиникалармен, мамандармен косультациялар өткізуге заманауи техникаларымен жабдыкталған жылжымалы медицина кешендері мүмкіндік береді.
- Бірінші жылжымалы медициналық модуль жабдығы:
- Цифрлық рентген -қондырғысы
- Ультратолқынды аппаратурасы
- Эндоскопия аппаратурасы
- Кішігірім операциялық болімі
- Лаборатория
- Екінш медициналық модуль- бірнеше кабинеттерден туратын жылжымалы емхана қүрамында
- Хирург
- Гинеколог
- Стоматолог
- Офтальмолог
- Кардиолог
- Отоларинголог
- Видеогистероскопия, гастроскопия, бронхоскопия,колоноскопия, УДЗ,ЭКГ, офтальмологилық жабдықтарымен қамтамасыз етілген лаборатория.
Зерттеу нысаналар
Денсаулық сақтау үйымы, денсаулық сақтау жүйесінің нормативті - құқықтық базасы.
Мақсаттық топтар: шалғай, экология және табиғи апаттар аймақтарында түратын халық.
Қазақстан аймақтары: Қазақстан Республикасының үш аймағында денсаулық сақтау жүйесінің тәжірибелік және бақылау шараларын үйымдастыру, сынама аймақтарда халыққа кеңес беру диагностиқалық - профилактикалық көмек көрсету үшін жылжымалы медицина кешендерін еңгізу.
Қаралған халық саны ,бекітілген халық санының, 10-20% қүрайды, олар ауру-сырқаулықтың өткен бес жылдағы талдауларды қосады.
Зерттеудің барлық көлемі «Қазақстан-Ресей медицина универсиеті» мамандарымен, ҚР бірінші Президенті қорының қолдауымен ,«Асар-Береке» қорының басшылығымен жүргізіледі.
МЕО¥ «ҚРМУ» клиникалық базалар ретінде пайдаланылатын үйымдардың келісім шарттарына ие олар: ішкі аурулар және Қазақ кардиология ғылыми зерттеу институты, Сызғанов атындағы Ғылыми хирургия орталығы, ҚР туберкулез мәселесінің ¥лттық орталығы, Алматы қалалық клиникалық инфекциялық ауруханасы. Материалдық -техникалық қамтамасыздығы.
МЕО¥ «ҚРМУ»-і қажетті көлеміндегі материалды – техникалық базасымен, Өндірістік аудандарымен, жүмыс орындарымен қамтамасыз етілген.
Жобаны іске асыруға керекті қүралдрармен жабдықталған, үлкен өтімділігі бар, климаттық-геграфия шарттарына тәуелсіз, автономды режимді екі жылжымалы медициналық диагностика кешендері қолданылады.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
- ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтың жыл сайынғы жолдаулары (2012,2013.)
- Аканов А.А. Политика охраны здоровья населения в Казахстане: Опыт разработки, реализации национальных программ здравоохранения и перспективы на 2010-2015 годы. – Астана: 2006. - 243 с.
- Аканов А.А., Кульжанов М.К., Камалиев М.А. Новое общественное здравоохранение в Казахстане //ЦентральноАзиатский журнал по общественному здравоохранению. 2005. - № 2-3. - С. 14-20.
- Девятко В.Н., Кульжанов М.К., Аканов А.А. Здравоохранение мира: состояние, перспективы, развитие (опыт Казахстана). – Алматы: 1995. - 128 с.
- Шарманов Т.Ш. Алматинский рубеж мирового здравоохранения (от Алматы к новому тысячелетию человеческого развития). - Алматы-Вашингтон-Женева: 2008. - 184 с.
- ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің «жылжымалы медициналық кешенді енгізу туралы» мағлумат. - 2009 ж.