Тыныс алу жолдарының созылмалы ауруларымен ауыратын балалардың сырқатнамасын ретроспективті талдау әдісі мен тыныс алу жүйесінің микрофлорасына бактериологиялық зерттеу жұмыстары жүргізілді. Алматы қаласы балалар клиникалық инфекциялық ауруханасында 2012-2013 ж. мәліметтер балалардың 564 ауру тарихы зерртелді. Соның ішінде науқас балаларда бөлінген микроорганизмдердің ең жиі таралған түрі мен олардың антибиотикке сезімталдығы анықталды.
Өзектілігі.
2007 - 2013 жылдардағы деректерді талдау барысында, Қазақстан Республикасында жоғарғы және төменгі тыныс алу жолдарының ауруларының, яғни инфекциялық аурулардың (90%) күрт өсуі байқалып отыр. Ғалымдардың соңғы онжылдықтағы зерттеулері бойынша 0-10 жас аралығындағы балалардың тыныс алу жолдарының созылмалы аурулары, өлім көрсеткіштері мен мүгедектігі бойынша 3-4 орынды тыныс алу мүшелерінің аурулары иеленуде. Балалар арасында респираторлық вирустық инфекция, ларингит, фарингит, бронхит, ларинготрахеит және т.б тыныс алу ауруларының сандық көрсеткіші төмендеуге күннен-күнге жоғарылап, соңғы он жылдың ішінде осы аурулардың жиіліктері күрт өсуде, әрі өкпедегі іріңдеу процессі де сәйкесінше үлкен сандық көрсеткіштерге ие болды [1].
Тыныс алу жолдарының созылмалы ауруларымен ауыратын балаларды емдеуде амикогликозид тобы (амикацин) мен ß- лактамды (цефалоспорин тобы) антибиотиктер көптеп қолданылады. Соның ішінде ең көп таралған пневмония, ларингит сияқты аурулармен ауыратын балаларға көбінесе цефалоспориндердің II, III тобы жақсы әсер етіп, жоғарғы көрсеткішке ие болады [2, 3].
Бүкіл әлем бойынша жыл сайын пневмонияға шалдыққан балалардың саны күннен-күнге өсуде. В.К.Таточенко мен А.М.Федоровтың «Балалрдағы жедел пневмония» еңбегіне сүйене отырып, келесі мәліметті аламыз, яғни нәрестелер патологиясы бөлімшесінде ауру түрінің кездесу жиілігі бойынша балаларда пневмония 3,9-41 % дейін, шала
Туылған нәрестелер реанимациясы және интенсивті терапия бөлімінде 11-12 % құрайды [4].
Ал Ежлова Е.Б және А.А. Мельникованың «streptococcus pneumoniae тудыратын инфекцияның эпидемиологиясы мен вакционопрофилактикасы» , сонымен қатар В.К.Таточенконың «Балалардың пульмонологиясы » деген кітаптарында нәрестелер мен сәбилер арасында сонымен практикалық жаңа туылған пневмонияның леталдылығы жоғары және 5 жасқа дейінгі балаларда бұл көрсеткіш 25 % -ға дейін барады деген мәлімет бар [5, 6]. Зерттеу мақсаты.
0-10 жас аралығындағы балалардың жоғарғы және төменгі тыныс алу жолдарындағы созылмалы ауруларының ( ларингит, пневмония, фарингит, бронхит, ларинготрахеит және т.б.) микрофлорасын зерттеу және бөлініп алынған микроорганизмдердің антибиотикттерге сезімталдығын анықтау.
Зерттеу міндеттері.
- 2012-2013 ж аралығындағы Алматы қаласы балалар қалалық клиникалық инфекциялық ауруханасындағы 0-10 жас аралығындағы балалардың 564 сырқатнамасы зерттелді. Соның ішінде 52 науқас балада ең жиі Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumoniae, Streptococcus viridans микроорганизмедрі бөлінді.
- Осы микроорганизмдер тудыратын ауруларды жасына, жынысына қарай бөліп, зерттеу жұмыстары жүргізілді.
- Науқас балалардағы ең жиі кездесетін ауру түрлері анықталды: бронхит, ларингит, ларинготрахеит, пневмония.
- Бөлінген микроорганизмдердің антибиотиктерге сезімталдық көрсеткіші анықталды. Және қазіргі замандағы созылмалы тыныс алу жолдарымен ауыратын балалрға ең тиімді әсер ететін антибиотик түрлері анықталды.
Зерттеу әдістері.
Зерттеу заты - қақырық. Зерттелген науқас саны - 564 кездесетін aureus, aeruginosa микроорганизмдері анықталды. Және осы микроорганизмдердің 100 % пайызға шаққандағы таралу жиілігі бойынша бөлініп, ең бірінші орынды streptococcus pneumoniae алды (кесте 1).
ауыратын баланың 52-де к pneumoniae, Staphylococcus viridans, Pseudomonas анықталды. Және науқастың ауру тарихы.
Зерттеу әдістері:
- бактериологиялық зерттеу;
- қақырыққа Дригальский әдісімен себінді жасау;
- дискті агарға диффузиялау әдісімен антибиотикке сезімталдығын анықтау.
Алынған нәтижелер.
2012-2013 ж. аралығындағы Алматы қаласы балалар қалалық клиникалық инфекциялық ауруханасындағы 0-10 жас аралығындағы 564 науқас баланың ауру тарихын зерттеу барысында тыныс алу жолдарының созылмалы ауруларымен Streptococcus Streptococcus
Науқас балаларда бөлінген микроорганизмдердің келесі ауру түрлерін қоздыратыны анықталды: ларингит, бронхит, ларинготрахеит, пневмония. Осы аурулардың ішінде ең жиі кездесетін ауру түрі - пневмония, ол көбінесе 1-3 жас аралығындағы балаларда, әсіресе ұлдарда көптеп кездеседі (кесте 2).
Тыныс алу жолдарының созылмалы ауруларымен ауыратын науқас балаларда ең бірінші орынды - пневмония (52 %), екінші - ларингит (25 %), үшінші - ларинготрахеит (18 %) және ең соңғы орынды - бронхит (5 %) алды (сурет 1)
Қазіргі заманда антибиотиктердің әсер ету спектіріне байланысты ең тиімді түріне Амикацин және цефалоспорин тобының көбіне II, III тобы жатады (кесте 4).
Ал басқа (l, lV, V) цефалоспорин тобындағы антибиотиктер көбінесе тыныс алу жолдарының жеңілдетілген түрлерінде қолданылады және грам оң кокктарға белсенді болып келеді [9].
Қорытынды.
2012-2013 ж арасындағы Алматы қаласы балалар қалалық клиникалық инфекциялық ауруханасында 0-10 жас аралығындағы балалардың 564 ауру тарихын зерттеу нәтижесінде келесі мәліметтер орын алды:
1. Созылмалы тыныс алу жолдарындағы микроорганизмдердің ең жиі таралған түрлері: Streptococcus pneumoniae (48%), Staphylococcus aureus (22%), Streptococcus viridans (18%), Pseudomonas aeruginosa (12%) анықталды. Науқас балалардағы ең жиі таралған микроорганизм түрі - Streptococcus pneumoniae болды. Сәйкесінше 0-10 жас аралығындағы балалардың көбінесе пневмониямен ауыратыны белгілі болды.
2. 52 науқас балада бөлінген микроорганизмдердің қоздыратын ауру түрлері мен олардың таралу жиілігі белгілі болды: 1) пневмония (52 %), 2) ларингит (25 %), 3) ларинготрахеит (18 %), 4) бронхит (5 %). Науқас балалрдағы ең жиі таралған ауру түрі пневмония болды. Және пневмониямен аурыатын балалар тобы көбінесе 1-3 жас аралығындағы ұл балалар ауыратыны белгілі болды. Ал ең аз ауыратын ауру түрі- бронхит. Бронхитке көбінесе 3-7 жас аралығындағы ұл балалар шалдығатыны анықталды. Келесі әдебиеттерге сүйенетін болсақ, жастық ерекшеліктеріне байланысты балалардың пневмониямен көбінесе 1-3 жас аралығында (42,8 %), яғни мектепке дейінгі жаста ауыратыны Т.А. Даминов, Л.Н.Туйчиев, Н.У.Таджиеваның «Балалардағы пневмококктық пневмонияның таралу
ерекшеліктері» мен Л.З. Скала, С.В. Сидоренко, А.Г. Нехорошева, И.Н. Лукин, С.А. Грудининаның «Қазіргі заманғы клиникалық микробиологяның практикалық аспектілері» деген жазбаларынан белгілі [7,8]. Яғни зерттеуіміздің қорытындысын осы әдебиеттермен салыстырғанда, алынған нәтижелердің бірдей екені анықталды: екі жағдайда да тыныс алу жолдарының созылмалы ауруларымен ауыратын науқас балаларда ең жиі кездесетін ауру - пневмония және ол көбінесе 1-3 жас аралығында кездесетініне көз жеткіздік. Сонымен қатар, аурудың пайыздық қатынасы да салыстырмалы түрде жақын болды (әдебиетте пневмония көрсеткіші - 42,8 % ал біздің зерттеуімізде 52 % құрады).
Анықталған ауруларды емдеуде антибиотиктердің амикогликозид тобы (амикацин) мен ß-лактамды (цефалоспорин тобы) түрлері тиімді болды. Және осы антибиотиктерді қолдану жиілігіне байланысты таралу түрлері: 1) амикацин, 2) цефуроксим, 3) цефаклор, 4) цефотаксим, 5) цефтриаксон анықталды. Осы антибиотиктердің ішінде ең тиімдісі - амикацин, ал ең төмені - цефтриаксон екені анықталды. Сонымен қатар қазіргі кезде балалардағы созылмалы тыныс алу жолдарына көбіне цефалоспорин тобының антибиотиктері жиірек қолданылатыны белгілі болды.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
- Қазақстан Республикасы Президентінің 29.11.2010 ж. N 1113 Жарлығы. Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласын дамытудың 2011 - 2015 жылдарға арналған «Саламатты Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы http://adilet.zan.kz./kaz/docs/U1000001113.
- Инфекции верхних дыхательных путей и лор-органов. Практическое руководство по антиинфекционной химиотерапии. / Под ред. Л.С. Страчунского, Ю.Б. Белоусова, С.Н. Козлова . - СПб.: НИИАХ СГМА, 2007. - 419 с.
- Е.В.Середа, Л.К.Катосова, И.К.Волков /Эффективность цефалоспорина III поколения цефиксима (супракса) при заболеваниях органов дыхания у детей // Леч. врач. - 2004. - № 1. - С. 78-79.
- Таточенко В.К., Федоров А.М. Острые пневмонии у детей. - М.: 1995. - 296 с.
- В.К.Таточенко. Практическая пульмонология детского возраста. - М.: 2000. - 276 с.
- Ежлова Е.Б., Мельникова А.А./ Федеральная служба по надзору в сфере защиты прав потребителей и благополучия человека (Эпидемиология и вакцинопрофилактика инфекции, вызываемой Streptococcus pneumoniae / Методические рекомендации. - М.: 2011. - 3.3.1.0027-11.
- Т.А. Даминов, Л.Н.Туйчиев, Н.У.Таджиева. Особенности течения пневмококковых пневмоний у детей // Детские инфекции. - 2013. - №2. - 22 с.
- Л.З. Скала, С.В. Сидоренко, А.Г. Нехорошева, И.Н. Лукин, С.А. Грудинина. Практические аспекты современной клинической микробиологии . - Тверь: Триада, 2004. - 312 с.
- Г.А. Самсыгина, М.Р. Богомильский, Т.И. Гаращенко/ Антибактериальная терапия при острых респираторных заболеваниях у детей // Consilium medicum (Педиатрия)— 2002. — № 2. — Вып. № 3. — С. 3—7.