Мақалада, бүгінгі күннің дүние жүзілік әлемінде өмір сүріп отырған, халықаралық білім беру стандартына сәйкес, яғни кредиттік оқыту жүйесін жүзеге асыру барысында Жалпы медицина мамандығының кредиттік технология жүйесіне өтуіне байланысты физиология пәнінің жүргізілу ерекшеліктері мен бұл оқу түрінің халықаралық жалпы білім беру стандартына сай келетіні үшін студенттерге тиімділігі айтылған.
С.Ж.Асфендияров атындағы ¥лттық Университеттің Жалпы медицина мамандығының жаңа кредиттік технология негізінде оқытудың және оны сапалық менеджменттік жүйеге енгізудің, бүгінгі күннің дүние жүзілік әлемінде өмір сүріп отырған, халықаралық білім беру стандартына сәйкес, яғни Болондық конвенция талаптары бойынша, іске асуы үлкен талаптар қояды. Бүл оқу түрінің халықаралық жалпы білім беру стандартына сай келетіні жоғары білімді деген қүжаттың көптеген проблемаларын шешеді, бүл студенттерге әрине тиімді, өйткені шетелдегі әртүрлі деңгейдегі университеттерге қол жетімдіктері артады. [1].
Қазақстанда бакалавриатта бір кредиттік сағат студенттің семестр бойына аптасына өтетін бір академиялық аудиториялық сағатына тең. Бір кредиттік пәнді аптасына (1+2) сағаттан оқыса бір семестрде (15апта)бітіру үшін 45 сағат керек[1]. Қалыпты физиология пәні организмнің қалыпты жағдайдағы әсерінен ауытқу мөлшерін білуде, медициналық және гигиеналық білім алу барысында профилактикалық жүмыстарды, еңбек және тынығу режимдерін үйымдастырғанда, ауруды емдегенде өте қажет ғылым. [2,3,4]. Сау адамның ағзасын тікелей зерттеу болашақ мамандарға клиникалық зерттеу әдістерін үйренуге жол ашады. Осы бағытты үстана отырып төмендегідей басты ескерілген ерекшеліктерді атап өтейік:
Қалыпты физиологияға дейін химия, медициналық биофизика, молекулалық биология, анатомия, гистология пәндерімен таныс болғаны керек, яғни пререквизиттері өтілуі қажет.
Дәрістер- шолу және презентация түрінде өтеді (50 мин).
Пәннің сағат санына орай аралық бақылау рейтингтері өткізілуі қажет.
Физиология пәнін оқыту әдістемесінде табиғи, өміршең қызықты әдістерді пайдаланамыз, бүл пәннің күрделілігін жеңілдетеді әрі физиологиялық эксперименталдық әдістерді қолданған сабақтар нәтижелі болады. Зертханалық сабақтарды екі байланыс сағатынан өткізіледі.
Тақырып бойынша тәжірибелік жүмыстарды өткізу (тәжірибелік жүмыстарды жануарларда жасау, клиникалық-физиологиялық әдістерді игеру), кестелер, ситуациялық есептерді шешу, тест сүрақтарына жауап беру бойынша орындалады.
Әрбір өтілген сабақтың тақырыбы демонстрациялық материалдарға бай болуы керек, тыңдаушылардың 100% -дық белсенділігі іске асуы керек.
Әрбір академиялық сағат, дәріс пен тәжірибелік сабақтары студенттердің өзіндік жүмысымен (СӨЖ) толықтырылып отырады. Кафедрада студенттердің өз беттерінше орындайтын жүмыстарына ерекше көңіл бөлінеді. Студенттердің өз беттерінше орындайтын жүмыстарының сапалы
болуының басты міндеті - жүмысты үйымдастырудың дүрыс әдістемесі. Оқытушы бүл үрдісте кеңесші мен оқу үрдісін үйымдастырушының ролін атқарады. Студенттердің өз беттерінше орындайтын жүмыстарын жеңілдету мақсатында кафедрада ПОҚ қүрамы әрбір тақырыпқа арнап қүрастырған әдістемелік нүсқауы бар. Жоспар бойынша олар: 1- Сабақтың тақырыбы; 2- мақсаты; 3-талданатын сүрақтар; 4-өзін-өзі тексеру мақсатында қүрылған сүрақтар тест түрінде; 5- қолданылған әдебиеттер тізімінен түрады.
Студент оқытушымен тығыз байланыста болады, яғни сабақ өту де, тапсырма тапсыру оны орындау, қосымша кеңес алу ОСӨЖ-де 1,5 сағатымен төменде келтірілген жоспар бойынша толықтырылып отырады (бағаланбайды):
Өтілетін сабақтың тақырыбы;
Оқыту мақсаты;
Оқыту міндеттері;
Өткізу түрі;тақырып бойынша кеңес беру және бейнелік ойын түрінде
Тақырып бойынша тапсырмалар; Әдістемелік қүрал-жабдықтар;
ОСӨЖ ¥йымдастыру түрлері:
Тақырып бойынша консультациялар, семинарлар, практикалық жүмыстарды өзіндік орындау, ситуациялық (жағдайлық) есептер мен тестерді шешу, көрсету материалымен жүмыс істеу, оқытатын интерактивті компьютерлік программаларды көрсету арқылы орындалады.
Міндетті түрде пайдаланылатын әдебиеттер тізімі беріледі, олар негізгі және қосымша топтардан түрады және әрбір тақырыпқа, тарауға арнайы көмекші әдістемелік оқу қүралын қолдануға нүсқаулар беріледі.
Өтілетін тақырыптың сипатымен силлабустан танысуға болады.
Кредиттік технология негізінде оқытудың тағы бір ерекшеліктері студент бес компетенция бойынша бағаланады.
- Когнитивті компетенсияны қалыптастыру бойынша (білімі):
Пәннің мақсаты, тапсырмалары және пәннің өзінің болашақ мамандығы үшін алатын орны, дені сау ағзада жалпы физиология, жеке физиология және адамның интегративті мінез - қүлықтық іс әрекеті түрғысынан қарағанда физиологиялық үрдістердің реттелу механизмі мен қызметтік заңдылықтары туралы студенттің білімі бағаланады. Студенттердің білімін бағалау жүйесі практикалық сабақтар үшін = 100 балл (ауызша сүрау 60б.+ тест - 10б.+ өзіндік жүмыс - 30б.);
- Тәжірибелік компетенция Зертханалық сабақтарда студенттердің физиологиялық эксперименталдық әдістерді қолдану барысы бағаланады, бағалау жүйесі тәжірибелік сабақтар үшін = 100 балл (ауызша сурау 60б.+ тест – 10б.+ өзіндік жумыс – 30б.);
Жаңа терминдер мен түсініктемелердің көмегімен коммуникативтік дағдыны дамыту барысында студент төменде келтірілген
- Коммуникативті компетенциялар бойынша бағаланады:
«Студент - оқытушы», «Студент - студент» өзара қарым-қатынас әдістері мен дағдыларды меңгеруді қалыптастыру, топта қолайлы психологиялық жағдай тудыру дағдыларын қалыптастыру кезінде
- Қуқықтық компетенция (ҚР заңдарын
білу)бойынша бағаланады, яғни студент Клиникаға дейінгі пәннің қалыптық-қуқықтық заңын білу керек: «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы », Қазақстан Республикасы Кодексінің негізгі қағидалары. Азаматтардың денсаулығын сақтау
туралы, Қазақстан Республикасының санитарлық және табиғатты қорғау туралы заңдылықтары;
Еңбек туралы заң;
ҚР-ның білім туралы заңы. 27.07.02007 ж-дан;
ҚР-ның медициналық және фармацевтикалық білімді қалыптастыру концепциялары 24.04.2006 ж-дан;
ҚР-да білімді дамытудың Мемлекеттік Бағдарламасы; ҚР-ның жемқорлық туралы заңы.
- СӨЖ - Студенттің өзін-өзі дамыту дағдысы. Жумыс реферат, презентация түрінде орындалып, топта талқыланады.
Өзіндік оқуға арналған сурақтарға арналған әдебиеттермен жумыс істеу,презентация, тесттерді, кроссвордтарды қурастыру; терминдер бойынша глоссарий қурастыру, ғылыми ізденістер, кестелер, сызбалар, стенд, көрсететін материал, буклеттер(бүктемелер) дайындау бағалау жүйесі - СӨЖ үшін = 100 балл (СӨЖ үшін барлығы 25 тақырып, СӨЖ-дің барлық тақырыптары қорытынды бақылаудың сурақтарына кіреді, студент пәнді ағымдық оқу барысында 1 СӨЖ тапсыруға міндетті (1 СӨЖ = 100 балл, қорытындысында 1 х 100 = 100 балл);
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
- Абдыгаппарова С.Б. Основы кредитной системы обучения в Казахстане. - Алматы: Қазақ университеті, 2003. – 198с.
- Сәтбаева Х.Қ., Өтепбергенов А.А., Нілдібаева Ж.Б. Адам физиологиясы (Оқулық). – Алматы: Издательство «Дәуір», 2005. - 663 б.
- Қалыпты физиология. Студенттерге арналған әдістемелік нұсқаулар /Жауапты ред. Махамбетова М.Б., Жумакова Т.А., Байжанова Н.С. – Алматы: 2007.
- Физиология человека: Учебник /Под ред. В.М.Покровского, Г.Ф.Коротько. – 2-е изд., перераб и доп. – М.: Медицина, 2003. – 656 с.