Жұмыстың мақсаты: қант диабетінің қантамырлық асқынуларын емхана жағдайында диагностикалау деңгейін бағалау. Қант диабетінің 2 типімен ауыратын 100 науқастың амбулаторлық картасы кездейсоқ әдіспен талданды. Ауру ұзақтығына байланысты 3 топқа бөлініп, диабеттің қантамырлық асқынуларының анықталу жиілігі бағаланды. Нәтижесінде емхана жағдайында асқынулардың диагностикалану деңгейінің төмен екендігі байқалды.
184894, 2013 жылы – 240531 адамға артты. Қазіргі таңда қант диабетінің 1 типімен 14455 науқас және 2 типімен 225618 науқас тіркелген. Қант диабетінің осындай қарқынды анықталуы ҚР ДС 16.03.2011 жылдағы №145 бұйрығы бойынша өткізіліп жатқан қант диабетін ерте скрининг нәтижесі қаласындағы 45264 қалалық емхананың
науқас қант диабетінің 2 типімен (оның ішінде 62 әйел, 29 ер), диабеталды жағдайымен 3 науқас (ГТБ 2, АГБ 1) диспансерлік есепке алынған. Алайда қант диабетінің қантамырлық асқынуларының диагностикасы әлі де төмен дәрежеде.
диагностикалауға бағытталған болып табылады. Алматы бекітілген тұрғыны бар №18 2013 жылғы есебі бойынша, 91
Тақырыптың өзектілігі.
Қант диабеті – бұл қарқындап таралып келе жатқан және қантамырлық асқынулардың нәтижесінде мүгедектік пен өлім қаупі жоғары әлеуметтік маңызы бар аурулардың бірі болып табылады. [Шестакова М.В.,2007ж]. Статистика бойынша, диабетпен науқастарда қантамырлық асқынулар - ретинопатия (ДР-50-70%), нефропатия (ДН-40-45%), макроангиопатия (65%) жағдайда анықталады.
Қазіргі таңда әлемде 382 млн науқас қант диабетімен зардап шегеді, бұл жер шары тұрғындарының 8,5% құрайды [IDF.2013].
Қазақстанның Ұлттық регистрінің мәліметі бойынша, қант диабетімен ауыратын науқастардың саны жыл сайын арта түсуде: 2008 жылы -151336, 2010 жылы-ŏś
Мақсаты: №18 қалалық емхана жағдайында диабеттің қантамырлық асқынуларын диагностикалау деңгейін бағалау.
Материал мен әдістер: №18 қалалық емхана базасында қант диабетінің 2 типімен ауыратын 100 науқастың амбулаторлық карталары кездейсоқ әдіспен талданды. Талдау барысында алынған мәліметтер: науқастың жасы, жынысы, ауру ұзақтығы, артериялық қан қысымы І, ІІ, ІІІ деңгейлері (АҚҚ), диабеттік ретинопатия, катаракта, диабеттік нефропатия (ЖЗА, креатинин, мочевина, шумақтық фильтрация жылдамдығы (ШФЖ)), диабеттік невропатия, диабеттік хейроартропатия диагностикасы, гликолизирленген гемоглобин көрсеткіші және шумақтық фильтрация жылдамдығы ( ШФЖ) Кокрофт-Гольт формуласы бойынша есептеліп шығарылды.
Жынысы бойынша: ер - 42 (42%), әйел - 58 (58%) құрады. Ауру ұзақтығына байланысты 5 жылға дейін 33(33%), 5-10 жыл 47(47%), 10 жылдан аса ауыратындар 20(20%) ажыратылды.
Нәтижелері және талдау:
Диабет асқынуларының ауру ұзақтығына байланысты үдей түсетінін ескере отырып, карталар 3 топқа бөлініп алынды.
Бірінші топ 5 жылға дейінгі диабетпен ауыратын науқастар – 33 науқас (33%), ер -17(51,5%), әйел- 16(48,4%). Гликозилирленген гемоглобиннің орташа деңгейь 9,4±0,3%. 12(36,3%) науқаста диабеттік ретинопатия (ДР) анықталды, оның ішінде пролиферативті емес түрімен 10(30%) науқас, 2(6%) науқаста- препролиферативті ДР анықталды. Катаракта жағдайы 4(12,1%) науқаста кездесті. Диабеттік нефропатия жағдайы ЖЗА мен ШФЖ нәтижесі бойынша 22(66,6%) науқаста анықталды, оның ішінде 18(54,5%) науқаста I сатысы (ШФЖ жоғарылауы 148±2), ДН III 4(12,1%) науқаста анықталды. Диабеттік ангиопатия жағдайы 5(15,1%) науқаста анықталған. Диабеттік артропатия жағдайлары – 0. Диабеттік нейропатия дистальды симметриялы түрі 22(66,6%) науқаста анықталды. Кардиалды автономды нейропатия жағдайы-0.
Артериальды гипертензия 15(45,4%) жағдайда, оның ішінде 7(21,2%) I дәрежелі , 8 (24,2%) – II дәрежелі.
Екінші топ 5 жылдан 10 жылға дейінгі ауыратын науқастар - 47 (47%), ерлер- 20(42,5%), әйел- 27(57,4%), Гликозилирленген гемоглобиннің орташа деңгейі – 10,4±0,5%. 18(38,2%) науқаста диабеттік ретинопатия (ДР) анықталды, оның ішінде пролиферативті емес түрімен 15(31,9%) науқас, 3(6,3%) науқаста- препролиферативті ДР анықталды. Катаракта жағдайы 9(19,1%) науқаста кездесті. Диабеттік нефропатия жағдайы ЖЗА мен ШФЖ нәтижесі бойынша 32(68%) науқаста анықталды, оның ішінде 24(51%) науқаста I сатысы (ШФЖ жоғарылауы 125±2), ІІІ сатысы 5(10,6%), IV сатысы 3(6,3%) науқаста анықталды. Диабеттік ангиопатия жағдайы 12(25,5%) науқаста анықталған. Диабеттік артропатия жағдайлары – 1(2,1%).
Диабеттік нейропатия дистальды симметриялы түрі 25(53,1%) науқаста анықталды. Кардиалды автономды нейропатия жағдайы-0. Артериальды гипертензия 23(48,9%) жағдайда, оның ішінде 6(12,7%) I дәрежелі , 12(25,5%) – II дәрежелі, 5(10,6%)ІІІ дәрежелі.
Үшінші топ 10 жылдан аса қант диабетімен ауыратындар - 20 (20%), ер - 9(45%), әйел – 11(55%). гликозилирленген гемоглобиннің орташа деңгейі – 9,3±0,8%. 9(45%) науқаста диабеттік ретинопатия жағдайы, оның ішінде 7(35%) науқаста пролиферативті емес сатысы, 1(5%) – препролиферативті сатысы, пролиферативті сатысы 1(5%) жағдайда кездесті. Катаракта жағдайы 6(30%) кездесті. Диабеттік нефропатия жағдайы ЖЗА мен ШФЖ нәтижесі бойынша 9 (45%) науқаста анықталды, оның ішінде 7(%)науқаста І сатысы ( ШФЖ төмендеуі 82±2), III сатысы 1(5%), IV сатысы 1(5%) науқаста анықталды. Диабеттік ангиопатия жағдайы 7(35%) науқаста анықталған. Диабеттік артропатия жағдайлары – 0. Диабеттік нейропатия дистальды симметриялы түрі 10(50%) науқаста анықталды. Кардиалды автономды нейропатия жағдайы-0. Артериальды гипертензия 18(90%) жағдайда, оның ішінде 4(20%) I дәрежелі , 7(35%) – II дәрежелі, 7(35%) III дәрежелі.
Кесте 1 - Қант диабетінің қантамырлық асқынуларының ауру ұзақтығына және науқастардың жынысына байланысты сипаты
Көрсеткіштер |
5 жылға дейін 33(23%) |
5-10 жыл 47(57%) |
10 жылдан аса 20(20%) |
|||
ер 17(51,5%), |
әйел- 16(48,4%). |
ер- 20(42,5%), |
әйел- 27(57,4%) |
ер- 9(45%), |
әйел 11(55%) |
|
Артериялық қан қысымының жоғарылауы |
5(15%) |
10(30,3%) |
12(25,5%) |
11(23,4%) |
7(35%) |
11(55%) |
Диабеттік ретинопатия (барлық жас аралығында) -Катаракта |
9(27,2%) 2(6%) |
3(9%) 2(6%) |
10(21,2%) 4(8,5%) |
8(17%) 5(10,6%) |
5(25%) 2(10%) |
4(20%) 4(20%) |
Диабеттік нефропатия |
9(27,2%) |
13(39,3%) |
15(31,9%) |
17(36,1%) |
4(8,5%) |
5(10,6%) |
Диабеттік невропатия |
10(30,3%) |
12(36,3%) |
14(29,7%) |
11(23,4%) |
4(20%) |
6(30%) |
Аяқ басының ангиопатиясы |
2(6%) |
3(9%) |
7(14,8%) |
5(10,6%) |
3(15%) |
4(20%) |
Тұжырым
Алынған мәліметтер бойынша келесі тұжырымдарға тоқталуға болады:
- Қант диабетінің ерте скринингі бойынша диабет ерлерге қарағанда әйелдер арасында жиі анықталуда.
- Диабеттің қантамырлық асқынуларының ауру ұзақтығына қарамастан даму жиілігінің жоғары болуы
- Барлық топтағы науқастарда кездескен артериялық қан қысымының жоғары көрсеткіші диабеттік нефропатия (ерте диагностикасы- шумақтық фильтрация жылдамдығы, бүйректің функционалды резерві, микроальбуминурия тесті) мен кардиалды нейропатияның белсенді диагностикасын қажет етеді.
- Дәрігер тәжірибесінде жиі кездесетін диабеттік остеоартропатия (хейроартропатия) диагностикасы емхана жағдайында жүргізілмейді.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
- Эндокринология [Текст] : клин. рек. / гл. ред. И. И. Дедов, Г. А. Мельниченко ; Рос. ассоц. эндокринологов. - М. : ГЭОТАР-Медиа, 2008. - 290 с.
- Колуэлл, Дж. А. Сахарный диабет: новое в лечении и профилактике Diabetes / Колуэлл Дж.А. ; Дж.А. Колуэлл; пер с англ. М.В. Шестаковой, М.Ш.Шамхаловой. - М. : БИНОМ. Лаборатория знаний, 2007. - 288 с.
- Питерс-Хармел, Э. Сахарный диабет: диагностика и лечение / Э. Питерс-Хармел, Р. Матур ; пер. с англ. под ред. Н. А. Федорова. - М. : Практика, 2008. - 496 с.
- Сахарный диабет и его осложнения: рук. / М. В. Шестакова; Минздравсоцразвития РФ, Федеральное агенство по здравсоцразвитию, ФГУ ЭНЦ Росмедтехнологий. - М. : Перспектива, 2007. - 48 с.