Өзектілігі: Егде жастағы адамдарға медициналық - әлеуметгік көмек беруде жетекш¡ орында сырқаттарға үйінде және ^нд^п стационарларда қьвмет көрсетелн, амбулаторлық ^∣ŕметтí ¡ске асыратын амбулаторлы-емханалық мекемелердщ орны ерекше. Қартая үрд^ үнемі науқастардың санының ұлғаяымен тығыз байланысты, ол әртүрлі аурулармен ŕардап шегет¡ндер, соның ¡ш¡нде тек егде жастағылар мен қарт адамдарға тән аурулардың болуы. Қарт адамдардың тұрақты өсу санының байқалуы, ауыр науқастар мен оларға ұŕақ уақыт бойы медикаментоŕды емдеу мен күтімді қажет етет¡ндер.
Польшалық геронтолог Е.Пиотровский айтуынша, тұрғындар арасында 65 жастан асқан адамдардың 33% жуығы төмен функционалды мүмкіншіліктер құратынын, ал 80 жас және одан үлкен жастағыларда 64% еңбекке жарамсыздығымен сипаттады. В.В. Егоровтың пíкíрíнше, аурушылдықтың де^ейí жас ұлғайған сайын өсетіндігін жаŕады. 60 жас және одан үлкен жастағылар 40 жастан төмен жастағылардың аурулық ^рсеткíшíнен 1,7- 2 есеге жоғарлайтынын көрсеткен.
Экономикасы дамыған елдерде қартая мэселес¡н эр түрлі аспектíде сипатталады. Оның маңызды мэселес¡ рет¡нде медициналық мәселелер жатыр, ол егде жастағылардың аурушылдығымен байланысты, мемлекетт¡к қолдау мен егде жастағыларға интегирленген стратегия арқылы олардың барлық элеуметтíк өмірдің аспектíлерíне қатысуымен шешíлетíн мэселелер. (Комаров Ю. М., 1995).
Қарттардың денсаулығының медико - элеуметт¡к аспектíлерíне арналған жұмыстар, (Бедный М. С. с соавт., 1975; Мотынга А. И., 1982; Коŕлова А. Г., Селиванова Т. А., 1986; Никитина Г. Ф., 1986; Дементьева Н. Ф. с соавт., 1991; Боев В. С. с соавт., 1995; Кудрин В. А., 1995) эс¡ресе элеуметт¡к - гигиеналық факторлардың аурушылдыққа жэне медициналық көмекке егде жастағы адамдардың қажеттілігі эсер етед¡.
Зейнеткерлердщ медициналық - элеуметт¡к көмектН қол желмдЫпнщ төмендеу, олардың қажетгі дэрі-дэрімектерді алуы мүмкіндіктерінің шектелу¡, олардың клиникалық - диагностикалық процедураларды алуының кейб¡р қиындықтары.
Егде адамдардың мэселес¡н жан-жақты ŕерттеу деген қажеттілік осы жас категориясындағы адамдардың үлес салмағының жоғарлағанымен жэне халықтың қартаяға деген тұрақты үдерюнен туындаған.
65жас жэне одан жоғары жастағылардың едэу¡р үлес салмағы бұл мэселенщ қоғам үшн θŕектілігін а^қындап, осы топтағы адамдардың қажетгі ерекшелíктерíн есепке ала отырып жүргіŕілетін арнайы қывмет түрлерн қүру қажеттілігін көрсетедь Төмен материалды қамтамасыв ету, нашар тұрмыстық жаздай егде адамдардың нег¡ŕг¡ мэселелерíнН ^рсеткíштерí осының салдарынан егде адамдар депрессияға ұшырап, θŕін¡ң керексíŕдíк сеŕíмíн тудырады, сонымен б¡рге белсенд¡ өмір сүруге деген т¡лег¡ төмендейді. Əлемд¡к тэж¡рбие көрсеткенде^, егде адамдардың үлес салмағының ^беяí егде жастағы адамдарға медициналық-элеуметгік көмек көрсету мэселес¡ өте көке^кесл болып отыр. Осы аталған мэселен¡ шешуге мемлекетт¡к уйымдар, мен қоғамдық уйымдар қатысады. Қоғамдық ортада ŕейнеткерлердН элеуметгік-экономикалық дэрежесí олардың кíрíсíне байланысты, ŕейнета^ı нег¡ŕг¡ қамтамасыв етет¡н көз болып есептелед¡. Оның аŕ болуынан егде жастағы қарт адамдардың материалдық жағда^ының төмендеуінің себеб¡не, ŕейнета^ı қаражатының төмен болуынан, сатып алу мүмкіншілігі де айĶын төмен жэне экономикалық түрақсыздығы.
Қоғамдық ортада материалдық жағдайының жеткіліксіздігі психо-эмоционалдық жағда^ына айĸ;ын эсер етеді. Медициналық көмекті дұрыс қабылдай алмауына жэне қала дэріханаларынан қымбат дэрілерді алу мұқтаждығының жоқтығы, қаражатының жеткіліксіздігін көптеген егде жастағы ер жэне эйел адамдар айтып өтті.
Материалдар мен әдістері: социологиялық, ақпараттық- аналитикалық - директивті жэне құқықтық құжаттардың аналиŕí, есеп беру жэне ағымдағы құжаттардың қаŕіргі ŕаманғы ғылыми көздері.
Зерттеу нысаны: №8 емхананың егде жастағы емделушілері олар үшін ең қол жетімді медициналық мекеме олардың ойынша, участкелік емхана болып табылады (55% шамамен). Терапевттер ежелден бірінші мамандар көзі болып қала береді, егде жастағы науқастар үшін, білімдерінің геронтология жэне гериатрия саласынан кеңейгендігін қалайды. Зейнеткерлер үшін жаһандық мэселе болып керекті дэрілерді сатып алуы жэне клиникалық-ŕерттеулердің төлем ақысы, сонымен қатар стационар жағда^ында емделуі.
Амбулатаорлық көмектің қол жетімділігі өткен жылдың деңге^інде 4,9-дан халықтың өсуі 74676-дан 76843. Зерттеу нэтижесінде елді мекеннің қаралуы медициналық көмекке 68%-дан 76% өскен, участкелік емхананың жоспарлы жұмысынан елді мекеннің тексерілуі жоғарылады, жергілікті емханаға белсенді тексерілмейтіндерді қосқанда.
Зерттеу нәтижесінде: елді мекеннің қаралуы медициналық көмекке 68%-дан 76% өскен, белсенді түрде ауруларды жэне қауіп-қатер тобындағы науқастарды анықтауды жалғастыру керек. Егде адамдарға медициналық көмектің сапалылығында еңбектің ұйымдастырушылығының жэне тэрбие жұмысының жаңа түрлеріне ықпалдандыру.
Қывмет көрсететін тұрғындардың элеуметтік мэртебесінің деректерін талдау көрсеткенде^ ŕейнеткерлердН үлес салмағы 32%, жасөспірімдердікі 69%, фертильді жастағы эйелдер 26%.
Бекітілген тұрғындардың арасында 74,4 % еңбекке қабілетті. Ал оның 58%-і ғана жұмыс жасайды. 60 жастан асқан тұрғындардың саны 24%
ЖүргЬілген кешенді социологиялық ŕерттеулердщ мақсаты егде адамдарға амбулаторлы-емханалық көмек берудің күйімен даму болашағын бағалауға жэне медициналық көмек беруді жетілдіру бойынша стратегиялық бағыттарды дайындауға жұмылдырылады.
Яғни егде адамдарға көмек беруде бастапқы медициналық көмекті нығайтып, жетілдіру. арнайы медициналық білімі бар мамандармен көрсетілетін гериатриялық көмек. Гератриялық кабинеттің құрылымында арнайы мамандандырылған кабинеттері төсек, процедуралық кабинет, жэне қажетті құралдар мен инвентарлармен жарақтандыру, қажетті жаздайда күндізгі стационарда, үйдегі стационарда арнайы мамандарды, аппаратураны (портативті УДЗ, стоматолгиялық жабдықтар, эндоскопия жэне т.б) қолдана отырып мобильді (ұтқыр) топтар құру. Геронтологтардың кабинеттерінің ашылуы, олардың жаңа технологиялармен қамтамасыздандыру, білімдерін жетілдіру эсіресе геронтолог мамандардың.
Сонымен, егде жастағы адамдарға көрсетілетін гериатриялық көмектің мэселелері Қаŕақсанның денсаулық сақтау жүйесі үшін де θŕекті болып табылады.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
- Галкин, Р.А. Органиŕация стационарной медико-социальной помощи лицам старших воŕрастов в России / Р.А. Галкин, С.А. Суслин, И.А. Гехт, В.В. Павлов // Проблемы социальной гигиены, здравоохранения и истории медицины. - 2000.-№ 5. - С. 43-46.
- Куликова, Н. Г. Качество жизни населения в старших воŕрастных группах. / Н.Г. Куликова // Проблемы социальной гигиены, ŕдравоохранения и история медицины. -2005. -№ 1.-С. 12-13.
- Куликова, Н. Г. Качество жизни населения в старших воŕрастных группах. / Н.Г. Куликова // Проблемы социальной гигиены, ŕдравоохранения и история медицины. -2005. -№ 1.-С. 12-13.
- Максимова, С.Г. Социально-психологические аспекты формирования одиночества лиц пожилого и старческого воŕраста / С.Г. Максимова // Клиническая геронтология. - 2001. - № 1-2. - С. 52-56
- 5.Максимова, С.Г. Социально-психологические аспекты формирования одиночества лиц пожилого и старческого воŕраста / С.Г. Максимова // Клиническая геронтология. - 2001. - № 1-2. - С. 52-56.
- Аканов А.А., Камалиев М.А., Асатова А.Б. Программно-методологические и органиŕационные вопросы аналиŕа и оценки системы, органов и органиŕаций здравоохранения // Денсаулық сақтауды дамыту журналы. - 2009. - № 2 (50). - С. 21-23.