Бұл мақалада кәсіпорынның сервистік қызметті басқаруға арналған ақпараттық жүйесі қарастырылған.
Ақпараттық жүйенің деректер базасы Microsoft Visual Studio 2013 бағдарламалық құралының, SQL ДББЖ-де және .NET Frmework 4.5 қосымшасында жасалған. Бағдарламалық өнімде кәсіпорынның кіріс тапсырыстарын басқару процесі жүргізілді.
Мақаланың мақсаты: кәсіпорынды басқаруда арналған ақпараттық жүйені тұрғызу.
Мұнда жобаның пәндік аймағы ретінде "ArtsonBuildInvest" жауапкершілігі шектеулі серіктестігін қарастырдым. Бұл мекеменің сервистік қызметін басқару үшін арналған ақпаратық бағдарлама жобаланды.
Ақпараттық технологиялардың дамуы мемлекеттік салада да, бизнесте де басқару жүйелерін түбегейлі қайта құрылымдау қажеттілігінің пайда болуына себеп болды. Ескірген ұйымдық басқару моделдерін сақтаумен ақпараттық технологияларды енгізу жоба құнының өсуіне және ақпараттық технологияларға инвестициялардың тиімсіздігіне әкеледі.
Қазіргі заманғы ақпараттық жүйелер функционалдық бірліктердің технологиясын өзгерту, айналымға зияткерлік өнімдерді тарту, бизнестің ашықтығын арттыру. Ақпаратты табысты іске асырудың маңызды шарты. технологиялар - ақпараттық технологияларды енгізудің оң әсерін төмендете алатын негізгі теріс факторларды анықтауға дайындық кезеңі. Ақпараттық технологияларды енгізуді басқару жүйесін дайындау кезеңін төмендету жалпы басшылықты ақпараттандыруды бұзуы мүмкін.
Осыған байланысты ақпараттық технологияларды басқару кәсіпорнын енгізудің ұйымдық механизмдерін зерттеу ғылыми және тәжірибелік тұрғыдан да өзекті болып табылады.
Зерттеудің мақсаты ақпараттық технология көмегімен ұйымды басқаруды оңтайландыру болып табылады.
Мақсатқа сүйене отырып, келесі міндеттер анықталады:
- -компаниядағы бизнес-процестерді анықтау және ұйымда ақпараттық басқару технология-ларын енгізуді ұйымдастыру ерекшеліктері;
- -басқару жүйесіндегі ақпараттық технологияларды енгізу үдерісінің тиімділігін арттырудың ұйымдастырушылық механизмдерін әзірлеу;
- -кәсіпорынның объективті ақпаратын сақтауға арналған деректер базасын құру;
- -ақпаратты басқару технологияларын ендіру үдерісін басқару алгоритмін жетілдіру;
- -кәсіпорындарды басқару жүйесінің функционалдық моделін жасау;
- -ақпараттық жүйелерді жобалау, кәсіпорындарды басқару.
Зерттеу нысаны ақпараттық басқару технологияларын енгізудің ұйымдастырушылық механизмдері болып табылады.
Зерттеудің тақырыбы - ақпараттық басқару технологияларын енгізудің ұйымдастыру тетіктерін жетілдіру үрдісінде туындайтын экономикалық және басқарушылық қатынастар-дың жиынтығы.
Ақпаратты басқару компьютерлерді қолданудың негізгі сферасы болып табылады және де болашақта үлкен роль атқарады. Мәліметтер қорын басқару жүйесі компьютерлік техниканың даму жолдарына байланысты жетілдендіріліп тұрады. Пайдалану- шының қойған барлық күрделі деңгейдегі талаптарын орындауға бейімделді, сондай-ақ глобальды желі бойында орналасқан және де телекоммуникациялық жүйелерді пайдаланатын компоненттердің бір- бірімен байланыс жасауын қамтамасыз етті.
Қазіргі қоғамның талаптарына сәйкес жаңа техналогиялардың даму барысында жұмыс орнын автоматтандыру негізгі мәселелердің бірі. Өнеркәсіптерде, мемлекеттік және жеке шаруашылық мекемелерде, оқу орындарында және басқа да салаларда ақпараттандыру жүйесін кеңейту және жұмыс орнын автоматтандыру мәселелері алға қойылып отыр. Автоматтандырылған жұмыс орны деп мамандардың жұмыс орнында орналасқан және олардың жұмыстарын автоматтандыру үшін қолданылатын профессиональды-бағытталған кішігірім есептеу жүйесін айтуға болады.
Қазіргі қоғамда компьютердің маңызы өте зор. Адам шаруашылығының ақпараттық процесстерінің сапалы атқарылуы қазіргі заманғы дербес электронды есептеуіш машиналарын, телекоммуникация жүйелері мен электронды есептеуіш машиналарының желілерін құруға байланысты болып табылады. Осыған байланысты қоғам ақпараттандырудың бірқатар мәселелерін мемлекеттік деңгейде шешуі қажет.
Басқару деңгейлеріне байланысты атқарымдық ішкі жүйелердегі үлгілер негізінен былай бөлінеді:
- -басқару объектісінің дамуын болжау;
- -басқару объектісінің келешекке арнап жоспарлау;
- -басқару объектісінің құрылымын ұйымдастыру;
- -басқару объектісінің қызметін ағымдық жоспарлау;
- -басқару объектісінің қызметін жедел реттеу;
- -басқару объектісінің қызметін есептеу, бақылау және талдау.
Жұмыс орнын автоматтандыру үшін көптеген автоматтандырылған бағдарламалық жүйелер мен құрылғылар қолданылады.
Жалпы автоматтандыру-адамды материалдар, ақпараттарды жеткізу, өңдеу, сақтау, пайдалану процестерінен босату мүмкіндігіне ие. Сондай-ақ ғылыми-техникалық прогрестің басты бір бағыты деуге болады. Адамдар үлкен фирмалардағы құрал- жабдықларды, мекемелердегі құжаттарды, банкідегі есептеулерді, темір-жол жүйесін басқаруды, студенттердің мәліметін, сессия қортындыларын және т.б. жүйелерді автоматтандырудың арқасында басқара алады.Еңбек өнімділігі мен өнім сапасын арттыру, жоспарлау, басқару жұмыстарын тиімділендіру, денсаулыққа зиянды жұмыстардан адамды босату-автоматтандырудың мақсаты болып табылады.Уақытты үнемдеу және де басқаруды жеңілдету-автоматтандырудың екінші бір пайдасы болып есептеледі. Үлкен кешенді орындарды қолмен басқарудан гөрі оны автоматтандырған әлде қайда жеңіл.
Автоматтандыру дәрежесі-автоматтандыру құралдарын пайдаланып орындалатын операциялар мөлшерінің осы процесс операцияларының толық мөлшеріне қатынасымен анықталатын технологиялық процестің сипаттамасы. Әр түрлі ұйымдардың табысты жұмыс жасауы үшін ақпаратты жүйені дамығанн талап етеді. Сонда сол деректермен автоматтандырылған жинауды, өңдеуді және монипуляциялауды іске асырады. Ақпаратты сақтауды және де мәліметтерге ыңғайлы, тез кіруді мәліметтер қоры қамтамасыз етеді. Мәліметтер қоры өзінен белгілі бір ережелерге сай құралған деректер жиынтығын құрайды. Және де деректердің электрондық сақтаушысын мәліметтер қоры деп айта аламыз. Оларға қатынас бір немесе бірнеше компьютерлер көмегімен іске асады. Мәліметтер қорын басқару жүйесі деректер базасын құруға, толтыруға, жаңартқанға, жоюға арналған программалық жабдық болып табылады.
Қолданушы жұмыс барысында туындаған ақауды болдырмау үшін үнемі сервистік орталықтардың көмегін қажетсінуі ықтимал. Мұндай тәуелділікті жою немесе осы салада еңбек ететін мамандардың техникалық біліктігін қалыптастыру мақсатында бұл дипломдық жұмыс дербес компьютерді қалай орналыстыруға, пайдалануға, техникалық қызмет етуге, жөндеуге, қосу және оны күнделікті жұмыста қалай қолдану. Бүкіл компьютерлік ақауларды екі түрге: аппараттық және бағдарламалық деп бөлуге болады. Біріншісі, компьютердің аппараттық бөлігінің жұмысына, екіншісі, операциялық жүйемен және орнатылған қолданбалы бағдарламаларға байланысты болатындығын және олардың бұзылыстарын ажырата біліп тиісті техниқалық қызмет көрсетуі мен ақауларды іздеужолдары.
Ғылыми жобаның міндеттеріне келесі тізім жатады:
- -жұмыскерлер, келген құрал-жабдықтар, клиенттер тізімін базада тіркеу;
- -ДК-ді қалай орналастыруға, қызмет етуге, жөндеуге, қосу және оны күнделікті жұмыста қалай қолдануға қажет нұсқаулар беру.
- -жөңдеуге келген компьютерлерді қабылдау;
- -қосалқы бөлшектерді бақылау және тапсырыс алу;
- -бағдарламалау тілінің қысқаша сипаттамасын беру;
- -жөңдеу жұмыстарының орындап акт тіркеу;
- -жобаны құрастыруға, техникалық қамтамасыз- дандырудан және енгізуге кеткен экономикалық шығындарды есепке алу
Зеріттеу жобаның пәндік аймағы ретінде "ArtsonBuildInvest" жауапкершілігі шектеулі серіктестігін қарастырдым. "ArtsonBuildInvest" нарығында ақпараттық технологиялар көшбасшы- ларларының бірі болып табылады . Дұрыс
жобаланған инфрақұрылым кез келген компанияның табыстылығын арттыратын маңызды фактор болып табылады. Себебі оны еңгізу бизнес-үдерістерді толық автоматтандыруға, техникалық ресурстармен жұмыс тиімділігін арттыру және корпоративтік желіге қызметкерлерімен жұмыс ыңғайлылығын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. "Artson Build Invest" компаниясының ұйымдық құрылымы сурет 1 көрсетілген.
Инженер-бағдарламашы - "ArtsonBuildInvest" компаниясының жұмысымен байланысты бағдарламалық қамтамасыздандыруды өңдейді жобалауға бағытталға сонымен қатар компьютерлерді жөндеп қызметтер көрсетіледі.
Инженер-бағдарламашы жұмыс бағыттары:
- -математикалық модельдер және экономикалық және басқа есептердің шешімінің алгоритмдарын талдаудың негiзiнде алгоритмның орындауын мүмкіндік және есептеушi техниканың қаржысын тиiсiнше қойылған есеп, олардыңның тестеуi және талқылау өткізеді қамтамасыз ететiн бағдарлама өндейді;
- -ақпарат өңдеуінің барлық кезеңдері бойымен есептің шешімінің технологиясын өндейді;
- -алгоритмдар және мәліметтердің құрылымдарының жазбасы үшін бағдарлама жасау тілінің таңдауын жүзеге асырады, деректер базасың жобалайды;
- -анықтайтын мэлiметтi, есептеушi техниканың қаржысымен жататын өңдеуге, оныңның көлемдері, құрылымды, макеттер және енгізудің сұлбасы, өңдеу, сақтау және қорытынды, оныңның бақылауының әдістері;
- -талқылауға бағдарламаларының әзірлеуі бойымен жұмысты орындайды және талқылау өткізеді;
- -олардың функционалдық тағайындауына бағдарламалардың сәйкестігінің өте толық тексеру қамтамасыз ететін бақылау мысалдардың мәліметтерін көлем және мазмұнды анықтайды;
- -келісім бағдарламалардың іске қосуы және қойылған есептердің жағдай анықталатын бастапқы мәліметтерді енгізуді жүзеге асырады;
- -мәліметтердің демалыстарын талдауды игерілген негіз тіліндегі программасының түзетуін өткізеді;
- -бағдарламалармен жұмыс бойымен нұсқау өндейді, қажетті техникалық құжаттаманы ресімдейді;
- -даяр программалық өнімдердің қолдануының мүмкіндігін анықтайды;
- -бағдарламалар және программалық құралдардың енуін бақылап отыруды жүзеге асырады;
- -бағдарламалардың дұрыстықтың автоматты тексеруін жүйесі, бір үлгідегі және үйреншікті программалық қаржыларды өндеп енгізеді, информация өңдеуінің технологиясын құрайды;
- -бір ізге салу және есептеуіш процестерді типтелу арналған жұмысты орындайды;
- -тізімдемелер және үйреншікті программалардың картотекаларының жасауында, құжаттардың пішіндерін әзірлеуге, жататын машина өңдеуінде, есептеуші техника қолдану облысын кеңейтуге мүмкіндік беретін бағдарламалардың жобалауында араласады.
"ArtsonBuildInvest" портфелінде бағдарламалық- аппараттық қамтамасыз ету және сервистік IT-өнім қызметтері мен шешімдері бар. "ArtsonBuild Invest"
қалыпты лицензияларды сатып алу арқылы аппараттық және бағдарламалық жеткізуді ұсынады. Әдетте мәміле алдында консультациялар мен үздік өнім таңдау жүргізіледі. "Artson Build Invest" қызметтері сатып алынған шешімдерді тиімді пайдалануға көмек көрсетеді.
- -"Artson Build Invest" компаниясы техникалық шешімдер жиынтығы болып табылатын инфрақұрылымдық жобаларды іске асыру жөніндегі қызметтерді ұсынады:
- -аппараттық шешімдер;
- -деректерді беру жүйелері;
- -IT - инфроқұрылымның аудиті;
- -IT - инфроқұрылымды виртуализациялау; -сақтаулы көшірме жасау ж?не мұрағаттау;
- -IT басқару жүйесі;
деректерді жіберу жүйесі.
Кез-келген ІТ-инфрақұрылымын негізі ретінде аппараттық қамтамасыз ету болып табылады. "Artson Build Invest" кез келген күрделі деңгейдегі кәсіпорын инфрақұрылымының негізін құру үшін қажетті құралдарына ие болады. Бұл шешімдер кешенді тәсілдер арқылы IT-инфрақұрылымын құрыл- уындағы сапалы қызмет көрсету арқасында шығындарды азайтуға мүмкіндік береді.
Кешенді жобалар аясында бұл компания шешімдердің толық циклін жүзеге асырады, сонын ішінде құжаттамаларды зерттеу және өңдеу, аппараттық қамтамасыз етуді жобалау және іске асыру, техникалық қолдау.
Қазіргі заманғы компьютерлерді қарастырған кезде, олардың бұрынғы есептеуіш машиналардан бір маңызды ерекшелігін байқаймыз: қажетті бағдарламаларды қолдану арқылы кез-келген компьютер басқа бір компьютердің әрекеттерін орындай алады. Осылайша, қазіргі заманғы компьютерлер болашақта құрылатын кез-келген есептеуіш техниканың жұмысын эмуляциялай алады деп есептеледі. Бұл қабілет арқылы жалпы мақсаттағы компьютерлерді және арнайы мақсаттағы құрылғыларды ажыратуға болады.
IT-жүйесінде қызмет көрсетуді тағайындалуы- тапсырыс берушімен біріге отырып, техникалық тапсырма негізінде жасаушымен бағдарламалық өнім ұйымда өңделеді. Бас орындаушы-жасаушы болап есептеледі.
Жөңдеу жұмыстарын жүргізбес бұрын, жөңдеу жабдықтарын қабылдап алады. Ол үшін, жөңдеу жабдықтарын көріп, тексеріп клиентке қандай ақауларын барын айтып, талон беріліп, мына құжаттарды толтырады:
Келісім шарт-клиенттермен мәміле кезінде жасалады. Егер тұракты клиент болса. бірнеше мәмілеге бір келісімшарт толтыруға болады, әрі құрал-бөлшектердін қызметін мәлімдей отырып: төлем тізімін,құрал-жабдықлар демалысын, жұмыстың орындалуын және қызмет көрсету шартын.
IT-жүйесінде қызмет көрсетуді орталықтарда компьютерге сервистік қызмет көрсету. Жалпы, сервис(ағылшынша service-қызмет) - құрал - жабдықтарды өткізумен және пайдаланумен байланысты қызметтер кешенін қамтамасыз ететін маркетинг атқарымы. IT-жүйесінде қызмет көрсетуді қызмет көрсетудің сапасы өнімнің бәсекеге жарамдылығына ықпал етеді, сұранысты фирманың беделін кқтереді. Сатудың алдындағы және сатудан кейінгі (кепілдікті) сервис түрлеріне бөлінеді:
- -пайдаланушыға қызмет көрсетуге арналған құралдар жиынтығы;
- -жоғары деңгейдегі обьектіге осы деңгейлердің арасындағы интерфейс арқылы қатынас құруды жасақтайтын есептеу желісінің бағдарламалық құрылымы деңгейлерінің біріндегі қызметтердің жиынтығы.
Кәсіпорындар мен ұйымдарда құжаттар бірнеше кезеңнен өтеді. Олар: жасалу немесе толтырылу, есепке алыну, тексерілу немесе өңделу, бухгалтерлік есепте операцияларды айқындау, мұрағатқа өткізу және тағы басқа да кезеңдер. Сонымен құжат айналымы дегеніміз кәсіпорындардағы құжаттардың қозғалысы немесе басқаша түрде олардың жасалуынан (құрылуынан), яғни толтырылуынан бастап олардың қызметінің аяқталуы және мұрағатқа өткізілу кезеңін айтады.
Құжат айналымының ережесі және есептік ақпараттың өңделу технологиясы кәсіпорынның қабылдаған есептік саясатында көрсетіліп бекітіледі. Құжат айналымын басқарудың жүйесі кәсіпорында келесі кезеңдерді қамтиды:
- -жөңдеудің себебі;
- -орындалу актісі;
- -талондар;
- -есепті ақпаратты өңдеу технологиясын құру;
- -істің номенклатурасын құру және құжатты ағымдағы сақтау тәртібі;
- -құжаттың бағалы сараптамасы (экспертизасы) және істі ұзақ сақтауға дайындау.
Құжат айналымының ұжым арасында құжаттың жасалуы мен келіуі, сілтеме, есептеме және аналитика, криптқорғау, сандық қол негізгі қызметі болып табылады.
Толтырылатын (қарастырылатын) орнына байланысты құжаттар кіріс және шығыс болып бөлінеді.
Шығыс құжаттар дегеніміз белгілі бір кәсіпорында толтырылып оның ішінде жүргізілетін құжаттар болып табылады. Құжаттардың бұндай түрі арқылы қандайда бір кәсіпорынның ішкі операциялары құжатталады. Ондай құжаттардың қатарына кәсіпорынның халыққа хабарландыруы, кәсіпорынның жарғысы және тағы басқа құжаттарды жатқызуға болады.
Кіріс құжаттар-кәсіпорынға басқа ұйымдардан келіп түскен түрлі операциялар бойынша жіберген құжаттарын жатқызамыз. Олардың қатарына жабдықтаушы кәсіпорындардан келіп түскен құрал- жабдықлы-материалдық қорлар бойынша толтырылған шот-фактураларды, сенімхаттарды және тағы басқа құжаттарды жатқызуға болады.
Ғылыми зеріттеу жобасының тақырыбына байланысты, құрған бағдарламам "Artson Build Invest" жауапкершілігі шектеулі серіктестігіне сервистік қызмет көрсету үшін қажет. Бағдарлама минималды аппараттық және бағдарламалық құралдармен жұмыс істей алады: Windows ХР
операциондық жүйесі, қолданбалы бағдарламалық пакеттермен жұмыс істейді. Құрастырған жүйені орнату үшін қолданушының компьютерінің жергілікті қатты дискісіне ұсынып отырған тасығыштан барлық файлдарды көшіруді ұсынады. Бағдарлама
компьютердің қатты дискіне көшірілгеннен кейін оны іске қосу үшін Project1. ехе файлын ашамыз. Бағдарлама арнайы орнатуды қажет етпейтіндіктен қолданушының графикалық интерфейсі экранға бірден жүктеледі. Бағдарламаны ашу терезесі 2 суретте көрсетілген.
Көріп тұрғанымыздай,сервистік қызмет бағдарламасы, төрт бөлімнен тұрады: анықтамалар, тапсырыстар, орындаған, шығу. Келген клиентке, немесе тапсырыс беруші жайында мәлімет толтыруымыз үшін анықтамалар ұяшығына кіреміз.
Анықтамалар ұяшығы көріп тұрғаныныздай негізгі бөлімнен тұрады: жабдық, жабдықтаушы, клиенттер, жұмыскерлер, қызметтер. Келген клиенттерге немесе жабдық қабылдау үшін, тапсырыс беруші және жұмыскерлер тізімін құру үшін, қызметтер көрсету үшін осы анықтама ұяшығына кіреміз.
Келесі 3-суретте анықтамалар ұяшығын басқанда жабдық терезесі ашылады. Жабдық ұяшығының кнопкасын басқанда, құрал-жабдықтар анықтамасы терезесі ашылады. Құрал-жабдықтар анықтамасы терезесі ашылады. Яғни, мұнда жабдықтың коды, аты, маркасы, бағдарламаушы фирма, бағасы деген ұяшықтар болады. Құрал-жабдықтар туралы мәліметтерді тіркейміз.
Сурет 3-те берілген терезеде астында орналасқан кнопкаларға келер болсам,+ол келген құрал- жабдықты қосу үшін, -қате ұяшықты өшіру үшін. Қалған кнопкалар астына жанына жүргізу үшін.
Құрал-жабдықтар қабылдау - тапсыру (орнын ауыстыру) актісі негізгі құралдар құрамына жекелеген объектілерді негізу үшін; қолданылып жүрген заңға сәйкес олардың енгізілуі ерекше
тәртіппен рәсімделуге тиіс жағдайлардан басқасы, оларды пайдалануға берілуін рәсімдеу үшін; негізгі құрал - жабдықтардың бір цехтан (бөлімнен, учаскеден) екіншісіне орын ауыстыруын рәсімдеу үшін; негізгі құралдарды қоймадан (қордан) пайдалануға берілуін рәсімдеу үшін, сондай - ақ басқа да субъектілерге берілген кезінде (жарғылық капиталға қосқан үлестерді, сатуды, сыйларды) оларды негізгі құралдардың құрамынан шығару үшін қолданылады.
Негізгі құрал-жабдықтар қабылдауды рәсімдеу кезінде субъект жетекшісінің өкімімен тағайындалған қабылдау комиссиясы әрбір жекелеген объектіге бір данадан акт жасайды. Негізгі құралдардың бірнеше объектісін қабылдау - тапсыру актісін жасауға тек шаруашылық мүлкінің, құрал - сайманның, жабдықтардың және т.б. объектілердің есебін жүргізген кезде, егер бұл объектілер бір типті болса, құндары бірдей болып, бір календарлық ай ішінде қабылданған болса ғана жол беріледі. Рәсімделгеннен кейін осы объектіге қатысты техникалық құжаттама қоса тіркеліп акт бухгалтерияға беріледі, бас бухгалтер қол қойып, субъект жетекшісі немесе соған өкілетті адамдар бекітеді. Құрал-жабдықтар кәсіпорын ішіндегі орын ауыстыруын рәсімдеу үшін актіні екі дана етіп тапсырушы жөндеу (бөлім) қызметкері толтырады. Қорыта келе, бағдарламам қазақша тілде,және оны пайдалу жұмыскерлерге өте ыңғайлы болады. Бағдарламам кез-келген компьютер, ноутбуктерді еш кедергісіз, қолайлы пайдалана алады.
Әдебиеттер тізімі:
- Молдабекова Б.К., "Деректер базалары және сараптық жүйелері": оқу құралы - Қарағанды : ҚҚЭУ, 2013.
- Омарова Ш. Е. Базы данных в ИС Карагандинский Экономический университет Казпотребсоюза, 2014 - 195с.
- Гради Б. "Объектно-ориентированный анализ и проектирование." -М.: Издательство Бином,2014.
- Джордж Шеперд: Microsoft ASP.NET 3.5 (+ CD-ROM).- Санкт-Петербург: ЭКОМ, 2014.
- Буч Г. Объектно-ориентированное проектирование с примерами применения / Г. Буч; пер. с англ. - М.: Конкорд, 2014.