Бұл мақалада кәсіпорынның құжаттарын басқаруға арналған ақпараттық жүйесі қарастырылған. Бағдарламада кәсіпорындағы сметалық есептерді құрумен, сақтаумен, өңдеумен және баспаға шығарумен қамтамасыз ететін бағдарламалық өнім құрылды.
Мақаланың мақсаты: кәсіпорынның құжаттарын басқаруға арналған ақпараттық жүйесін құру.
Қойылған мақсаттың шешімін тауып жүзеге асыру үшін келесідей әдістемелер қолданылады: теориялық және практикалық, жобалау процесін автоматтандыру.
Ақпараттық жүйенің деректер базасы Microsoft Visual Studio 2013 бағдарламалық құралының, SQL ДББЖ-де және .NET Frmework 4.5 қосымшасында жасалған. Бағдарламалық өнімде сметалық құжаттың құрылу процесі жүргізілді.
Нәтижесінде сметалық құжаттар негізінде құжаттарды басқаруда бағдарламалық өнімінің негізгі құрылымдық бөліктері анықталып, бағдарламалық өнім құрылды. Құжаттарды басқару ақпараттық жүйесін құру кезінде басты проблема қойылды. Кәсіпорынның жобалау үрдісінде тізбекті түрде құрылыс қажеттіліктері жайлы жүзеге асыруға қажетті жобалық материалдары қарастырылды. Құжаттарды басқару ақпараттық жүйесін құру кезінде басты проблеманы шешу жолы қарастырылып нәтижесінде бағдарламалық өнім құрылды.
Бұл бағдарламалық өнім жобасы кәсіпорынның сметалық есеп жұмысын жеңілдетін жолдарының бірі. Сонымен қатар жобалық шешімдер нұсқаларын өңдеу, оларды салыстыру ж?не минимум шығында максималды пайда алуға мүмкіндік беретін техника-экономикалық көрсеткіштері бойынша ең жақсысын таңдау ?дісімен жүргізіледі.
Кәсіпорындар мен ұйымдарда құжаттар бірнеше кезеңнен өтеді. Олар: құрылу немесе толтырылу, есепке алыну, тексерілу және өңделу, бухгалтерлік есепте операцияларды айқындау, мұрағатқа өткізу кезеңдері. Құжат айналымы дегеніміз кәсіпорындардағы құжаттардың қозғалысы немесе басқаша түрде олардың құрылуынан, яғни толтырылуынан бастап олардың қызметінің аяқталуы және мұрағатқа өткізілу кезеңін айтады.
Құжат айналымының ережесі және есептік ақпараттың өңделу технологиясы кәсіпорынның қабылдаған есептік саясатында көрсетіліп бекітіледі.
Кәсіпорындағы құжаттардың құжат айналымы процесін жобалау сметалық бөлімдегі құжаттар негізінде құрылды. Сметалық құжаттар бұл кәсіпорынның алдағы материалдық және ақшалай қаражатының жұмсалуына байланысты жоспарды құру арқылы кәсіпорын шығыны мен кірісін есептеп жұмсалынатын қаражаттың көлемін анықтайды. Сметалық құжаттың құрылуы атқарылар жұмыстың көлеміне байланысты құрылады. Құжатты құрудың бастапқы кезеңі жобалау болып табылады. Құрылыстың сметалық құны, тиіміділігі, техника- экономикалық негіздемесі құрылатын жобалық шешім деңгейлеріне байланысты болады. Көптеген кәсіпорындар, ұйымдар мен компаниялар өндірістің шығындарына байланысты қаржылық жоспарлау жұмыстары қиындыққа әкеліп соқтырады. Сметалық құжаттарын ұйымдастыру, кәсіпорынның өндіріске жұмсалатын шығынын жоспарлау, өндіріс цехтары бойынша шығындар, арнаулы технологиялық жарақтарға жұмсалатын шығындар, машиналар мен жабдықтарды басқаруға, коммерциялық және тағы да басқа шығындарына байланысты сметалық құжаттарды құру және басқару маманы қазіргі таңда кемде-кем. Алдағы тұрған басты проблема кәсіпорын қызметкерлерінің жұмыс қабілеттілігін арттыру үшін жұмыстың уақыттық, еңбек өнімділігі және ресурстық шығынын азайту.
"Мәдениет, демалыс саябақтары және гүлзарлар басқармасы" кәсіпорнының өндірістік-техникалық бөліміне құрылатын сметалық құжаттар процесін автоматтандыру үшін бағдарлама құрылды. Кәсіnоpынның сметaлыĸ іс-қaғaздapын aвтомaттaндыpу мaĸсaтıыıдa құpылғaн бaғдapлaмaлық өнімнің оpындaлу шapты мен тaғaйындaлуы нысaны бípнеше бөлімнен тypaды.
Кәсіпорынның сметалық құжатын бағдарламалық өнімде жүзеге асыру үшін SQL деректер базасын құру қажет. Сметалық іс-қағаздар жобаның негізгі бөлігі болып табылады ж?не өңделген жобаға с?йкес құрылыс объектісін жүзеге асыруға қажетті ақша көлемін анықтауға негіз болып табылады [1].
SQL деректер базасы құрылғаннан кейін бағдараламаның басты интерфейсі жобаланады. Сонымен қатар бағдарламаның негізгі панелі құрастырылады және ондағы орындалатын командалар тізімі болады. Бaғдapлaмaлық өнімнің мaĸсaты кәсіпоpындaғы сметaлыĸ ĸyжaттaмa ı<Ypaтып мaмaппыц жұмысын жеңілдету үшін сметaлыĸ есепті бaFдapлaмa көмегімен жүзеге aсыpу. БaFдapлaмa лолыĸлaй сметaлыı< ĸyжaттaмa κγpvιa apнaлFaн өнім. БaFдapлaмaлaу жүйесінің қызметіне мынaлap кipедi:
- Бaстaпĸы және есептік деpектеp.
- Деpектеpдi енгізу.
- Фaйл к(иĩiıpмесı.
- Aĸиapaттыĸ қaмтaмaсыздaндыpу.
- Сметaлыĸ ĸyжaттap.
Құрылыс жобаланады және өңделген, тұжырымдалған жобалық-сметалық іс-қағаздар негізінде жетілдіріледі [2]. Жобалау үрдісіне қажетті жағдайлар:
- Ғимараттар мен үймереттердің архитектуралыĸ безендıрıлуıн есепке алу;
- Құрылыс салынып жатĸан территорияны рационалды пайдалану;
- Құрылатын сметалық құжат нормасы бекıтıледı;
- Жиынтыĸ есеп сомасы есептеледı.
БaFдapлaмaньщ оpындaлу пpоцесi. БaFдapлaмaны компьютеpге оpнaтĸaннaн кейін бaFдapлaмaны жүктейміз. Негізгі мәзіpде фaйл, опеpaтивтí фaйл, функциялapы бap. 1-суpетте бaғдapлaмaның бaсты ноpмaтивтí фaйл, қызмет және апықтама интеpфейсí көрсетілген.
Бaғдapлaмa жүктлегеннен кейін бaғдapлaмaның негізгі мәзірінен жaңa фaйл кұрылады. Құрылған жaңa фaйлдa сметалық кұжаттаманың деpек бaзaсы енгізіледі. Құрылыс мәліметі бөлімінде құрылыс атауы, мекен-жайы, тапсырыс беруші, сметаны құрушы, құжат номері мен күні енгізіледі. 2-суретте құрылыс мәліметін енгізу формасы көрсетілген
Құрылыс туралы мәлімет толтырылғаннан кейін бағдарламаның келесі бөліміне өтеміз. Бағдарламаның бұл интерфейс бөлімінде сметалыĸ құжат коды, атауы, өлшем бірлігі, саны, бірлік үшін құны, барлық құны енгізіледі. 3-суретте объектілі сметалық құжат кұру формасы көрсетілген.
Бaғдapлaмa интеpфейсíнен көріп отыpғaнымыздaй сметалық құжаттардың тізімдемесі бap. Сметалық құжат pеквезиттеpi код, тipкелу номеpi, күні көрсетілген. 4-суpетте бастапқы және есептік деpектеp формасы көрсетілген.
Құжат тіркелгеннен кейін, құрылған құжаттар интерфейсіне өтеміз. Бұл деpек базасында құрылған құжаттарға байланысты таңдалады. 5-суpетте құрылған құжаттар формасы көрсетілген.
Бағдарламаның келесі бөлімінде жоғарыда көрсетілген әрекеттердің барлығы орындалғаннан кейін сметалық есеп (ағымық) пернесін басу арқылы келесі бағдарлама интерфейсіне өтеміз. 6-суретте ағымдық сметалық есеп формасы көрсетілген.
Ағымдық сметалық құжат туралы есеп нәтижесінде Excel бағдарламасына экспортталады. 7-суретте ағымдық сметалыĸ есебі көрсетілген.
Бұл мақалада кәсіпорынның құжаттарын басқару үшін ақпараттық жүйесі қарастырылды. Құжаттарды басқаруда бағдарламалық өнімінің негізгі құрылымдық бөліктері анықталып, бағдарламалық өнім құрылды. Кәсіпорынның жобалау үрдісінде тізбекті түрде экономикалық бірмақсаттылық, құрылыс қажеттіліктері жайлы, негізгі көлемді- жобалық, технологиялық, конструктивтік, сәулет және басқа да құрылыс-монтаждау жұмыстарын жүзеге асыруға қажетті жобалық материалдарды одан ірі дамыту сұрақтары қарастырылды. Құжаттарды басқару ақпараттық жүйесін құру кезінде басты проблема қойылды. Қойылған проблеманы шешу жолдары қарастырылып нәтижесінде бағдарламалық өнім жобасы дайындалды. Бұл бағдарламалық өнім жобасы кәсіпорынның сметалық есеп жұмысын жеңілдетін жолдарының бірі. Сонымен қатар жобалық шешімдер нұсқаларын өңдеу, оларды салыстыру және минимум шығында максималды пайда алуға мүмкіндік беретін техника-экономикалық көрсеткіштері бойынша ең жақсысын таңдау ?дісімен жүргізіледі.
Әдебиеттер тізімі:
- Омарова Ш.Е. Базы данных в ИС Карагандинский Экономический университет Казпотребсоюза, 2014 – 195с.
- Студенттің пәндік оқу-әдістемелік кешені. Сметалық іс пәні бойынша. – Кіру режимі: http://e- lib.kаzntu.kz›sites/defаult/files/books/