Мақалада өнім caпacы және оған әсер eтeтiн фaктopлap қарастырылған. "Caпa" туаншнщ кең ауқымды екендігін атай кeлe, азық - түлік caпacынa әртүрлі (фактoрлардын әсері талданған. Өнім caпacынa әсер eтушi факторларға шикізаттың сыртқы түрі мeн cапаcы, өндіру әдicтepi мeн шарттары, буып-түю, таcмалдау мeн сақтау жатады. Өнім cапаcы оның құрамы мeн тeхнoлoгиялыı< қacиeттepiнe қарай анықдалатының атап кeткeн. Əcíрece, ұн және ұн өнімдерінің cапаcына әcepeтeriн өндірістік фактoрлар кеңінен ка|эастьфылған. Coнымeн қатар автoрлар eлíмíздe өнімнің cапаcын дамыту мeн жақсарту жoлдарын қарастырылған.
Қазақстан Pecпубликacының прeзидeнтí Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына "Iyа'iаĸcтаıı-2050 Барлық Қазақстандықтардың өciп-өpкeндeуi, қaуiпciздiгi жәік әл ауқатының артуы" жoлдауы бoйынша eлiмiздeгi тауар өндipeтiн өндipic oрындарында халық тұтынатын cапалы тауарларды және әлeмдiк нарықта өзінің арзан бaғacы мeн үздік cапаcына oрай жoғapы c⅛pаныcпeн пайдаланатын өнімнің көптеген баcжа да тYрлeрíн өндipeтiн бoлады. Қазіргі кeздe cапаcыз өнiмдep өндipушiлep мeн жаcап шығарушыларға, ^ршаған oртаны лаcтаушылардыщ блрıııe бeрíк тocı<ауыл ı<oйылуы қaжeт. Coнымeн қатар cалауатты өмір cалты мeн дypыc тамақтануға, өнімнің cапаcын жoraрылату мeн дамытуға маңызды рөл бөлінген.
Сапа мәceлeci қазіргі кeздeгí өтe yлк℮н мәнге иe бoлып oтыр. Өнімнің cапаcы cтандартына cәйкec - өнім құрамы қажеттілікті қанағаттандыруға жарам,ды және тағайындалуына cай бoлуы жөн. "Сапа" туишгшщ өзі aбcoлюттi eмec, кepiciншe әр түрлі мағыиаиы бiлдipeдi. Iбoлдaııылvыпa cэйкec бip өнім бipнeшe сапаға иe бoлa aлaды. Coııымеıı қатар oraн эсер eтeтiн фaктopлapдьщ да саны көп бoлуы мүмкін. Өнім caпacынa эpтỵpлi фaктopлap эcep eтeдi. ()лapдыц маңызды тỵpлepi: өндipу эдici мен шapттapы, шикізаттың сыpтĸы тỵpi мен caпacы, тacмaлдaу мен сақтау, буып-тỵю жaтaды. Өндipicтe ĸYpaмы мен технoлoгиялыĸ ĸaсиеттеpi apĸaсындa өнім caпacы aныĸтaлынaды.
Жaлпы, сапа дегенiмiз - өнімнің ең маңызды cипaттaмacы бoлып тaбылaды. Өнім белгiлi бip сапаға ие бoлraннaн кейiн ғана aнaлoгтap ĸaтapындa лайықты opын алуы мỵмкiн. Сапаның тỵciнiгiне мынaлap кipедi: ұзақ уақыт бoйы ĸoлдaну, яғни ұзақ меpзiмге дейiн ĸoлдaну, cенiмдiлiк, нақтылық, ^лданудага ĸapaпaйымдылығы жэне жapaмдылығы, coнымен ĸaтap aĸaỵлapдыц бoлмaуы. Бipaĸ эpбip өнімге сапаның аталған ĸacиеттеp caй келе беpмеуi мỵмкiн. Caпacы жoғapы өнім ocы негiзгi ĸaжеттiлiтеpдi ĸaмтиды. Ocы røpсеткiштеpдщ бэpiне cэйкеc келетiн өнім жoғapғы caпaлы өнім бoлып еcептелiнедi.
Aл ендi өнім caпacы деген ұғымға тoĸтaлaтын бoлcaĸ, өнім сапасы деп - өнімнің тұтынушыға белгiлi бip ĸaжeдтiлiкдepiн ĸaнaғaтдaндыpaтын, жар>амдылығыи сипaттaйтын сапалық ĸacиeддepiнiң жиынтығы жэне тиiмдiлiк өлшемі бoлып тaбылaды.
Өнім сапасының тоpсеткiштеpi aбсoлюттiк, сaлыстыpмaлы немесе меншiктi røpсеткiштеp бoлып бөлінеді. Негiзi өнімнің сапалық ĸaсиеттеpi өнімнің өндipicтiк жэне тұтынушылық ĸaсиеттеpi бoлып тaбылaды. Өнімнің өндipicтiк ĸaсиеттеpi oпы эзipлеу бapысындa қалыптасады жэне oғaн өнімді дaйындaу сaтысындa ĸoл жеткiзiледi ал, өнімнің тұтынушылық ĸaсиеттеpi тұтынушылapдың нақты сypaнымын, талғамын, кажеттілігін ĸaнaғaддaндыpуғa бағытіалғап. Қoлдaныcтaғы стaндapт тaлaптapынa сaй келетiн кез келген өнім тұтынуға жapaмды деп есептеледi. Oсы тaлaптapғa сaй келмейтiн өнім сaпaсыз өнімге жатқызылады, яғни oл өнiмдepдi ĸoлдaну қауіпті бoлып тaбылaды. Жoғapы сaпaлы өнімде жaĸcapтылғaн немесе жаңа тұтынушылық ĸaсиеттеp бoлутa тиiс жэне өнімділік, беpiктiк, төзімділік, мaтеpиaл сыйымдылығы, энеpгия сыйымдылығы, шикiзaт шығыны жөнінен opтaшa røpсеткiшпен caлыcтыpғaндa елеулi сапалық жэне сандық №pсеткiштеpге ие бoлуra тиiс.
Өнім сaпaсынa ĸoйылaтын тaлaптapды тyтынушылap, тaпсыpыс беpушiлеp, сapaпшылap, дaйындaушылap, сoндaй-aĸ мемлекеттiк opгaндap ĸaлыптaстыpaды жэне тиiстi нopмaтивтiк-техникaлыĸ ĸÿжaттap мен шapттapдa бaяııды етiледi. ^лдaныстaгы зaвдap тұтынушылapдың мỵдделеpiн көздей oтыpып, ĸoғaмдыĸ өндipicкe ĸaтыcушылapдың ғылыми- техникалық, aуыл шapуaшылыĸ өнiмдepiнiң, көлік, жабдықтау, сaудa қызмет тỵpлеpiнщ сaпaсын ĸaмтaмaсыз етумен бaйлaнысты мiндеттеpiн aйĸындaп, заң жỵзiнде бекiтедi. Coндaй-aĸ, өнім сапасы - өндipic тиімділігінің жoғapлaуының, кэciпopынның бэсеке қабілетінің, елдің өмipлiк деңгейінің өсуінің маңызды фaктopы, көптеген элеуметтік мэселелеpдщ шешілуінің амалы бoлып табылады. Яғни өндipicтeгi шaғapылaтын өнімнің сапасының жақсы бoлуы oл халқымызға, халқымыздын бoлaшaғынa, өскелен Ypпaĸтын сау бoлып өсуіне аса зop ỵлесiн тигізеді [1]. Eгемен еліміздің жиpмa жылдыĸ тapихындa тoĸыpaу жылдapынaн aмaн- есен шығып, елеулі жетістікке жеткен сaлaлapыныц бipi - ұн өндipici бoлып табылады. Eлiмiз ĸaзipгi таңда ұн өнімін өндipудiң элемдік нapығындaeң жoғapы мемлекеттеpдщ алдын opaп, көш бастап келеді. Coнымен ĸaтap ұнның жorapīы сапасы тyтынỵшылap сypaнысын ĸaнaғaддaндыpaтын жэне кэciпopындapдың тиiмдiлiгiне ықпал етедi. Яғни үнды жэне ұн өнiмдepiн тұтынбайтын aдaм жoĸ деп aйтa aлaмыз. Coл ұнның сaı іасыпың жoғapы бoлу^ı, белгiлi бip талата^а сэйкес бoлуы, тұтынушының oйынaн шығуы жөн.
Ұн - oл, астық тэpiздес дэндi дaĸылдapды ұнтақтау apĸылы aлынaтын тағамдық өнім. Coндaй-aĸ бидaй жỵгеpi, apпa, сүлы, бypшaĸ дэндеpiнен дaйыıı,дaлaды. Ұн: нaн, кoндитеpлiк тaғaмдap, кеспе өнiмдepiн, тoĸaштap, ĸaмыp т.б. дaйындaу ỵшiн пaйдaлaнылaды. Ұнның химиялық ĸypaмы, тағамдық жэне технoлoгиялыĸ сапасы дэннің тỵpiне, ұнтақталу дэpежесiне бaйлaнысты бoлып келедi.
Yпııыц тypì қай дaĸылдaн дайындалғанын бiлдipедi - бидaй, ĸapaбидaй, сoя, жỵгеpi, ĸapaĸ\дıыĸ. бypшaĸ жэне тағы басқада астық тэpiздес дэндеp жaтaды. Yпııыцтипi oпыц тағайындалуына бaйлaнысты: наубайханалық, мaкapoндыĸ, крлдануға дaйын ұн бoлып бөлінеді. Yн аспаздық өнiмдep ỵшiн, химиялық ĸypaмымен, техникалық тaлaптapмен бipге №pсетiледi.
Ұнның сапасына келесi фaктopлap эсеp етедi: 1. тағамдық жэне биoлoгиялыĸ қүидылығы; 2. физикалық- химиялық тоpсеткiштеpi; 3. opгaнoлептикaлыĸ еpекшелiгi; 4. ĸaуiпсiздiк.
Бipiншi кезекте ұнға эсеp ететің фaктopлapдың ĸypaмынa oпыц тағамдық құндылығы, яғни өнімнің ĸypaмын, ĸұpaмындaғы пайдалы зaттapды, aстыĸтыĸ КҰндылығын, ĸaншaлыĸты стaндapттapдa беpiлген тaлaптapra сэйкес келетінің aтaп көрсетеді. Жoғapыдa aйтa кеткендей, бipiншi жэне жorapīы copддың бидaй ұнының і<үр>амы витaминдеpден бoлуы мỵмкiн, егеp де oғaн В1, В2, PP витaминдеpi ĸoсылсa. Ұнның КҮндылығы дэндi дaĸылдa бoлaтын зaттapғa бaйлaнысты. Ұнның эpтỵpлi сopты дэннің эp бөлігінен жасалыііыи. oпыц тaraмдыĸ іфідылығыііа эсеp етедi.
Ұнның сopты жoғapы бoлғaн сaйын үнда røмipсу көбейіп, белoк жэне бaсĸa зaттap аз бoлaды. Витaминдеpдщ, минеpaлды элементтеpдщ aлыстыpылмaйтын амин ĸышĸылдapының ĸYpaмы үнның сopты төмендеген сaйын көбейе тỵседi. Eкiншi сopтты үн ĸYpaмындa жoғapғы сopт үнына ĸapaғaндa витaминдеp 2-3 есе көп. Eкiншi сopтты үн, жoғapғы сopт үнынан 2 есе фoсфop мен кaльцийге, 4 есе нaтpийге бaй бoлып тaбылaды. Coнымен ĸaтap, үнның сopты төмендеген сaйыıı клетчатканың мөлшepi көбейе тỵседi. Жoғapғы сopт үнымен caлыcтыpғaндa бipiншi сopттa клетчатка 2есе көп. Төменгі сopт Yндapындa липидтеp көп бoлaды. Ұнның май кышқылдық ĸүpaмының сипaттaмaсы наубайханадағы үнның сапасына жэне oны сaĸтaу кезiнде өзгepуiнe эсеp етедi. Yнды сaĸтaу кезiнде липидтеp тез тoтығып ĸышĸылдaнaды. Coндыĸтaн да көп уaĸыт тYpып і<алғаіі үнның сапасы нaшapлaйды. Шығымы мен мөлшepi мемлекеттiк мөлшepлeу тaлaптapынa сэйкес келетiн үн өндipу үшін эpтỵpлi мaiĩiиııaлapды пaйдaлaнa oтыpып үн тapдудың эpтỵpiн ĸoлдaнaды. Coндыĸтaн үн тapту деп aстыĸ жэне oны үнтaĸдaғaндa пaйдa бoлaтын apaлыĸ өнiмдepмeн жэне жỵpгiзiлетiн пpoцестеp мен iс-эpекеттеp жиынтығын aтaйды.
Cтaндapтты caпaғa cәйкec кeлeтiн ұн өндipу ỵшiн, ұн тapудыц aлдындa acтыĸ тaзaлaнaды, coдaн кeйiн пıapтĸa cэйкec кoпдицияıa жeткiзiлeдi. Дaйындaу жэнe acтыĸ тaзaлaу бөлімі ocы зaмaшы кэciпopындapдыц бỵкiл өндіріс aлaцыныц 1/4 бөлігін қaмтиды.
Астықты eкi кезеңде тaзapтaды жэнe дaйындaйды. Бipiншi кезеңде ceпapaтopлapдa, тpиepлepдe, дуacпиpaтopлapдa acтыĸ шөпшap ı<ocиacıыıaıı тaзapтылaды; eкiншi кезңде тac тaзapтĸыш мaшинaлapдыц көмегімен минepaлды ĸocııa;ıap aлacтaтылaды; жуғыш мaшинaлapдa жуылaды жэнe cилocтapдa oныц жeтiлуi icкe acыpылaды [2].
Кeлeci ұнның caпacынa эcep eтeтiн фaктop oл ұнның фи'iикo-химиялыı< тоpceткiштepi. Бидaй ұнының ылғaлдылығы 15%-дaн acпaу кepeк. Ұнның ылғaлдылығы жoғapы бoлca, oныц cу ciцipу қacиeтi тøмeндeйдi. Coнымeн қaтap oл шығapылaтын өнiмдepдiң мөлшepiн aзaйтaды. Yшıыц кỵлдiлiгi copттыц ĸocымшa røpceткiштepi бoлып caнaлaды. Төмeнгi copттĸa қapaғaндa, жoғapғы copттыц кỵлдiлiгi төмeн бoлaды. Ceбeбi жoғapғы copт ұнының дэнi нeгiзiнeн эндocпepмa бөлшeкдepiнeн тypaтындыĸтaн, бөлeк дэн yлпaлapындa минepaлды зaттapдың бip тeктi тapaлмaуы бaйĸaлaды. Жoғapғы copт бидaй ұнының кỵлдiлiгi - 0,56, бipiншi copт - 0,76-тeн, eкiншici - 1,26-дaн acпaу кepeк. Yшıыц тapтылу ipiлiгi эp copтындa өзіндік бeлгiлeнгeн бөлшeктiң мөлшepiмeн cипaттaлып, мaцызды тeхнoлoгиялыĸ pөл aтĸapaды. Ұнның copты жoғapлaғaн caйын oныц бөлшeктepi ycaĸ бoлып кeлeдi. Өге ipi ұнның cу сіңімділігі төмeн жэнe пicipiлгeн ııaımыц к(дıeмı жeткiлiкciз бoлып, oııыц жyмcaĸ жepiнiц ycaĸ тeciктiлiгi ĸa;ıыц. дөpeкi бoлaды.
Ұнның opгaнoлeптикaлыĸ кopceткıiĩiтepпı aтaп кeтeтiн бoлcaĸ, oғaн өнімнің тỵci, иci, дэмi жэнe тaғы бacĸa к(riбeıı к(`pу. иcкeу, ĸoлмeн ycтaп ceзiну ĸaбiлeттepi apĸылы aныĸтaлaтын caпa №pceткiшi.
Yн copтыныц нeгiзгi кopccткшıı - тỵc. Yшıыц тỵci дэн тỵciнe, ĸaбыĸтap caнынa, тapтылу ipiлiгiнe, нығыздaу дэpeжeciнe жэнe ұнның ылғaлдылығынa, жapықтыц тỵcуiнe бaйлaныcты бoлып кeлeдi. Ұнның ĸaндaй copт eкeнiц oııыц тỵciнe ĸapaп aжытapуғa бoлaды. Бидaй ұнының жoғapғы copтыныц тỵci - aĸ нeмece aздaп ĸoцыp peцдi, бipiншi сopтдыц тỵci - aĸ нeмece aĸ capгыш тỵcтi; epeкшe тapтылғaн yшıыц тỵci - aĸ capы peцдı нeмece cyp pe`цдı бoлып кeлeдi.
Aл, иici - ĸapa бидaй yнынa тэн бoлуы кepeк жэнe шipiктiң, көктің жэнe бacĸa дa бөтeн иicтep бoлмaу кepeк.
Дэмi - ĸapa бидaй yнынa тэн бoлып, ĸышĸыл, aшты, бөтeн дэм бoлмaу кepeк. Iyытыp;ıaу ұнның жiбepiлмeйтiн aĸaуы бoлып eceптeлeдi. Aл, oл дэн дypыc тaзapтылмaғaн жaғдaйдa көп кeздeceдi. Нaнды пicipугe жэнe caтуғa apнaлғaн yндa к()гepгeш қышқыл дэм бoлмaу кepeк. Eгep дe кeз кeлгeн зиянкecтepдi тaпca, oндa oл yн caтуғa жapaмcыз бoлып eceптeлeдi. Yнды caĸтaу тeпмepaтуpacы бeлгiл бip тeмпepaтуpaдaн жoғapы бoлмaу кepeк жэнe aуaныц ыдıaддыдығы 5070%, қypғaқ, тaзa, жaĸcы жeлдeтiлeтiн бөлмeлepдe caĸтaлынaды. Yн бөтeн иicтepдi тeз ciцipeдi, coндыĸтaп oны өткip иicтi өнiмдepдeн aлыcыpaĸ жepдe caĸтaу кepeк.
Ұнның ĸaуiпciздiгi қypaмындaғы минepaлды зaттapды бeлгiлi бip нopмaдa пaйдaлaнып aдaм дeнcaулыгынa зиян кeлтipмeйтiндeй дэpeжeдe дaйындaу кaжeт. Eгep қypaмындaғы минepaлды зaттap көп мөлшepдe бoлaтын бoлca, aдaм дeнcaулығынa ĸaуiп төнуі мỵмкiн. Coндaй - aĸ жoғapыдa aйтып кeткeндeй ұнның copты жorapылaraн caйын oııыц қypaмындaғы витaминдep caны дa кеми тỵceдi. Яғни caпacы төмeн бoлғaнымeн, ĸypaмы ĸyнapлы бoлaды. Қaзipгi тaцдa кeз кeлгeн өндipic opындapыныц бacты мaĸcaты caпaлы өнім өндipу бoлып тaбылaды. Aл, caпaлы өнім дeгeнiмiз - эpбip тұтынушының ĸaжeттiлiгiн ĸaмтaмacыз eту. Қaндaй дa бip тyтынушы caпaлы өнімді тyтынғыcы кeлeдi. Eлбacымыздыц Қaзaқcтaн хaлĸынa Жoлдaуындa экoнoмикaмыздыц бapлыĸ caлaлapын хaлыĸapaлыĸ caпacтaндapтынa cэйкecтeндipу мэceлeciнe epeкшe көңіл бөлуінің acтapындa тyтынушылapымыздыц caпaлы өнім caтып aлуын, кэciпкepлepiмiздiц элeм нapыгындa бэceкeлecтiккe ĸaбiлeтгi өнім шығapып, мoл тaбыc тaбуын ĸaмтaмacыз eту мỵддeci жaтқaндығы aныĸ. Яғни, мұның өзі мeмлeкeттiк зop мaцызы бap мэceлe бoлып тaбылaды. Оганин opaй, өнімнің caпacын жэнe oғaн эcepeтeтiн фaктopлapғa, eлiмiздe өнімнің caпacын дaмыту мeн жaқcapтуғa apнaлғaн жaцa хaлыĸapaлыĸ жэнe мeмлeкeттiк cтaндapттap шыгapылудa [3].
Қaзipгi тaцдa yн жэнe yн өнiмдepiн өндipeтiн кэciпopындapдыц бacты мaĸcaты тyтыну ĸacиeттepi жoгapы өнім шығapу бoлып тaбылaды. Aлaйдa yнныц жoғapы caпaдa өндipiлiп шығapылуы oныц бидaй тỵpлepiнe, тaбиғaтынa, жep қyнapлылығынa, caĸтaу ĸaбiлeтiнe бaйлaныcты бoлaды. Мысалы, Қарағанды қаласындағы yн шығаратын "BAYAZIT GROUP" ЖШС кэсіпорыны ĸатты бидайдан байытылған yн өндіреді. Байытылған yн дегеніміз - тағамдық қундылығын жоғарылату ỵшıн бастапĸыдан немесе өндіру жэне саĸтау процесінде жойылған бір немесе бірнеше ĸоспалар (витаминдер, минералдар, белоктар, аминды немесе майлы кышĸылдар) жэне басĸа заттар қосылған, сондай-аĸ аурулардың алдын алу маĸсатымен енгізілген ĸатты бидай yны. Қатты бидайдан өндірілген yн шикі желімше мен кỵлдıц салмақты мөлшеріне, сонымен қатар тарту ірілігіне жэне ақтығына қарай мынадай сұрыптарға: экстра (жармалық), жоғарғы (жармалық), бірінші (жартылай жармалық), екінші сyрыптарға бөлінеді. Сонымен ĸатар, ĸатты бидайдан өндірілген yн қолданыстағы нормативтік құжаттама бойынша витаминдермен жэне минералды заттармен, жақсартқыштармен, соныц ішінде қүрғақ желімшемен байытылады. Ондай yн атауына "витаминдендірілген", "минералды заттармен байытылған", "витаминді- минералды қоспамен байытылған", "құрғақ желімшемен байытылған" жэне басĸа да ĸоспалармен жэне жаĸсартĸыштармен байытылған деген сөздер ĸосылады. Витаминдермен байытылған yнда В жэне РР витаминдеріне тэн сэл білінетін иістің болуына рyксат етіледі. Осы кэсіпорында шығарылатын байытылған ұнның сапасын органолептикалық жэне физика-химиялық көрсеткіштерімен анықтадық. Ұнның органо-лептикалыĸ сапа көрсеткіштерін аныĸтау барысында лабораториялыĸ ĸyрал-жабдыĸтар, яғни пробирка, 50*150 мм өлшемді таĸта, осы өлшемді эйнек, Пекарь ĸyралы, көлемі 100-200 мл бөлгіш воронка, 50-100 мл химиялыĸ стакан, кептіргіш шкаф, аналитикалыĸ таразы көмегімен аныĸталды. Жалпы зерттеу барысында анықталған нэтижелер 1- ші кестеде көрсетілген.
Кестеде гі алынған нәтижелер бойынша қатты бидайдан өндірілген байытылған ұн ақ сары, ақсарғыш және ақсары сарғыш түсті болып келеді және дәмі қышқыл, ащы және өзге бөтен дәмі жоқ, бидай ұнына тән. Иісі бидай ұнына тән, өзге бөтен борсыған, көгерген иіс жоқ. Сондай-ақ ылғалдық салмақ үлесі, минералды қоспалардың болуы сапалы ұнның талаптарына сәйкес келеді.
Осы кәсіпорындағы қатты бидайдан өндірілген байытылған ұнның физика-химиялық сапа көрсеткіштерін зерттеу барысында, дәл өлшейтін таразылар, ИДК - 1 құралы, су тартқыш қабілетін анықтайтын ыдыс, қышқылдығын анықтайтын цилиндр, ПЧ-240, ПЧ-150 полиамидтік зертханалық бақылау құралы арқылы анықтадық. Зерттеу нәтижелері 2 - ші кестеде көрсетілген.
Қатты бидайдан өндірілген байытылған ұнның физика-химиялық сапа көрсеткіштерін анықтап ұнның сапасын бағалау үшін күлдің құрғақ затқа есептегендегі салмақтық үлесін, шикі желімшенің салмақтық үлесін, белоктың болуы, шикі
желімшеннің сапасын, су тартқыш қабілетін, қышқылдығын анықтау бойынша бағаланды. Осы алынған нәтижелер бойынша қатты бидайдан жасалған байытылған ұнның физика-химиялық сапа көрсеткіштері жалпы ұнның жоғарғы сапа деңгейін көрсетеді.
Жалпы ұнның құрамында кебек көп болған жағдайда олардың құрамындағы витаминдердің саны да көп болады. Байытылған ұнның құрамында В1, В2, РР витаминдері кездеседі және олардың саны жоғарғы кестеде көрсетілгендей мөлшеріде кездеседі.
"BAYAZIT GROUP" ЖШС кәсіпорындағы ұнның сапасын анықтау барысында жүргізілген зерттеу жұмысы аясында алға қойылған мақсаттарға қол жеткізіп, өнімнің жоғары сапалы ұнның талаптарына сәкес келетінің, сонымен қатар тұтынушының қажеттіліктерін қанағаттандыратын ұн өндіретінің атап айтып кетсек болады. Көптеген отандық және шeт елдерінің оқымыстыларының айтуы бoйыншa, ұнның қалыпты жағдайы және оның caпacы құрамындағы ақуыздар мeн көміртек көп нeмece aз мөлшерде бoлып кетуінің caлдapынaн дeйдi. Сондай-ақ ұн caпacын жақсарту үшін әр түрлі тақамдық қоспалар oйлaп табылған. Қазіргі кeздe coл тағамдық қоспаларды naйдaлaнa oтыpып caпaлы ұн және ұн өнімдерін шығаруда. Әлемдік нарықта бұл ұн шығаратын кәсіпорындаға өте зop naйдacын тигiзiп oтыp. Coнымeн қатар, ұн caпacын жақсарту үшін нормативтік- техникалық құжаттар жacaп шығарылуда. Сондай-ақ, caпaны жақсарту мақсатында "Қазақстан cтaндaрттaу институты" мeн эpбip облыстық орталықта филиалдар мeн өкілеттіліктер тыңбай еңбек eтудe. Олардың басты мақсаты өндірісте өндіріліп шығарған өнімдердің адам денсаулығына, қоршаған ортаға, нарықта бeлгiлi бір жоғарғы күшке иe бoлып, caпaлы өнімді арттыру бoлып табылады.
Əдeбиeттep тiзiмi:
- Eciркeп Г.E. Өңдеу өндірісінің aрнaйы тeхнoлoгияcы: оқулық. 1-ші бөлім [Мәтін]: оқулық/Г.Е. Есіркеп, М.И. Құтыш, C.Б. Epмeкбaeв. - Acтaнa: C.Ceйфуллин атындағы ҚaзAТУ, 2013. - 169 б.
- БeктурганoваA.A. Тeхнoлoгия пeрeрабатывающих прoизвoдcтв: учeбнo-cправoчнoe пocoбиe. Чаcть 4 [Тeкcт]: учeбная/ A.A. Бeктурганoва, A.М.Oмаралиeва, Ж.E. Cафуани, Н.C. Машанoва.- Астана: ТOO"Дэмe", 2011.- 116 с.
- Казаков E.Д. "Шикізат, астық түйір және жарма өнімдерінің caпacын бакылау". оқулық: Ceмeй қаласы, 2014. 62-74 б.
- Егорова Е.Ю., Обрезкова М.В. Зерно и зернопродукты. Книга 1. Зерно, мука, крупы. Технология и оценка качества, Учебно-методическое пособие. - Бийск: Изд-во АлтГТУ, 2013. - 182 с.