Другие статьи

Цель нашей работы - изучение аминокислотного и минерального состава травы чертополоха поникшего
2010

Слово «этика» произошло от греческого «ethos», что в переводе означает обычай, нрав. Нравы и обычаи наших предков и составляли их нравственность, общепринятые нормы поведения.
2010

Артериальная гипертензия (АГ) является важнейшей медико-социальной проблемой. У 30% взрослого населения развитых стран мира определяется повышенный уровень артериального давления (АД) и у 12-15 % - наблюдается стойкая артериальная гипертензия
2010

Целью нашего исследования явилось определение эффективности применения препарата «Гинолакт» для лечения ВД у беременных.
2010

Целью нашего исследования явилось изучение эффективности и безопасности препарата лазолван 30мг у амбулаторных больных с ХОБЛ.
2010

Деформирующий остеоартроз (ДОА) в настоящее время является наиболее распространенным дегенеративно-дистрофическим заболеванием суставов, которым страдают не менее 20% населения земного шара.
2010

Целью работы явилась оценка анальгетической эффективности препарата Кетанов (кеторолак трометамин), у хирургических больных в послеоперационном периоде и возможности уменьшения использования наркотических анальгетиков.
2010

Для более объективного подтверждения мембранно-стабилизирующего влияния карбамезапина и ламиктала нами оценивались перекисная и механическая стойкости эритроцитов у больных эпилепсией
2010

Нами было проведено клинико-нейропсихологическое обследование 250 больных с ХИСФ (работающих в фосфорном производстве Каратау-Жамбылской биогеохимической провинции)
2010


C использованием разработанных алгоритмов и моделей был произведен анализ ситуации в системе здравоохранения биогеохимической провинции. Рассчитаны интегрированные показатели здоровья
2010

Специфические особенности Каратау-Жамбылской биогеохимической провинции связаны с производством фосфорных минеральных удобрений.
2010

Қазақстан республикасы экономикасындағы сақтандыру секторы қаржылық ағындарының жағдайына сипаттама

Аталмыш мақалада сақтандыру нарығы қаржылық ағындарының қазіргі таңдағы жағдайы соңғы бес жылдың көрсеткіштерімен салыстырмалы түрде талданған. Сақтандыру нарығының қаржылық ағындарын дамыту бойынша негізгі салалар көрсеткіші қарастырылған.

Қаржылық - ұйымдастырылған, берік сақтандыру механизмін қалыптастыру мемлекет қаржы жүйесінің тұрақты дамуының аса маңызды факторы болып табылады. Мұндай механизм, қоғамның әлеуметтік-экономикалық дамуындағы каржылық және экономикалық есептің теңгерімді шешімін қамтамасыз етуге мүмкіншілігі бар. Сонымен қатар, сақтандыру мемлекет қаржысының нығаюна маңызды әсерін тигізіп, бюджетті тек төтенше жағдайдағы, табиғи немесе техногенді апаттардың салдарынан болатын шығындардан босатып қана қоймай, сақтандыру ұйымдарының қаражаты ел экономикасының тұрақты ішкі инвестициялық көзі болып табылады.

Осыған сәйкес, ұлттық сақтандыру нарығының төлемқабілетті және қаржы тұрақтылық деңгейінің жоғарылауымен байланысты ұзак мерзімді болашақ дамуы, қаржылық ағындар жүйесінің қалыптасуымен және әртүрлі көздердің негізіндегі қаржылық ресурстар мен рационалды капитал құрылымының қалыптасуымен қамтамасыз етіледі. Сақтандыру ұйымдарының капиталы сақтандыру резервтері мен ликвидті активтеріне инвестицияланған ақшалай үлгідегі жалпы құндылық ретінде қаржылық ағындар арқылы қалыптасады. Коммерциялық ұйым ретінде сақтандыру компаниясының табыс құрылымы кіріс қаржылық ағындар әсерімен қалыптасады. Қалыптастыру көздеріне сақтандыру қызметінен түскен кіріс, инвестициядық қызметтен түскен кіріс және басқа да кіріс түрлері жатады. Өз кезегінде, сақтандыру қызметінен түскен кірістерге сақтандыру сыйақылары, қайта сақтандыру ретімен берілген тәуекел бойынша шығын үлесін орнын толтыру, комиссиондық және брокерлік сыйақылар жатады. Басқа да кіріс түрлеріне Қазақстан Республикасының заңнамасымен тыйым салынбаған, сақтандыруға тікелей қатысы жоқ қызметтен түскен кірістерді жатқызады [1, с.51 - 57].

Қазақстан Республикасының сақтандыру секторының ағымдағы жағдайына тоқталатын болсақ, 2015 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша сақтандыру және қайта сақтандыру қызметін атқаратын сақтандыру ұйымдарының саны 34 болса, олардың ішінен, 7-уі өмірді сақтандырумен айналысады. Соның өзінде, жалпы сақтандыру бойынша сақтандыру ұйымдарының саны азаюда. Тек соңғы үш жылда жалпы сақтандыру бойынша 6

Кесте 1 - Қазақстан Республикасының сақтандыру нарығының құрылымы

Сақтандыру секторының институционалдық құрылымы

2010

жыл

2011

жыл

2012

жыл

2013

жыл

2014

жыл

Сақтандыру ұйымдарының саны

40

38

35

34

34

оның ішінде өмірді сақтандыру бойынша

7

7

7

7

7

Сақтандыру брокерлерінің саны

13

14

13

14

15

Актуарийлердің саны

70

85

82

72

71

«Сақтандыру төлемдеріне кепілдік беру қоры» АҚ- ның қатысушысы

болып табылатын сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының саны

27

33

31

30

30

ҚР резиденті емес сақтандыру ұйымдары өкілдерінің саны

10

8

6

3

3

Ескерту – ҚР ҰБ ақпараттары бойынша берілген жылдарға автормен құрылған

Кесте 2 - Сақтандыру сыйлықақыларының түсімі

млн тенге

Сақтандыру сыйлықақыларының түсімі

2010 жыл

2011 жыл

2012 жыл

2013 жыл

2014 жыл

Барлығы, оның ішінде:

139 963,9

175 528,7

211 671,3

279235

266 121

Міндетті сақтандыру бойынша, оның ішінде:

35 437,0

45 465,3

48 791,1

61 293

66 176

көлік құралдары иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігі

20 881,9

25 575,1

27 915,3

31 041

33 641

қызметкер еңбек (қызметтік) міндеттерін атқарған кезде оны жазатайым оқиғалардан сақтандыру

892,7

1 123,4

17 610,1

26 452

28 550

тасымалдаушының жолаушылар алдындағы азаматтық-құқықтық жауапкершілігі

11 299,7

16 736,7

1 294,3

1 555

1 641

міндетті сақтандырудың өзге сыныптары

2 362,8

2 030,1

1971,5

2 245

2 344

Ерікті жеке сақтандыру бойынша, оның ішінде:

35 144,9

53 521,8

85 156,6

94 692

81 304

өмірді сақтандыру

1 655,3

6 473,4

15 020,7

28 759

24 692

аннуитеттік сақтандыру

16 990,5

24 005,5

37 417,2

27 819

22 295

жазатайым жағдайлардан сақтандыру

6 755,0

11 074,6

17 089,9

18 973

12 130

ауырған жағдайлардан сақтандыру

9 744,1

11 968,3

15 628,8

19 140

22 187

Ерікті мүліктік сақтандыру бойынша, оның ішінде:

69 382,0

76 541,6

77 723,6

123 251

118 641

3.1-3.5-тармақтарды

қоспағанда, мyлiктi сақтандыру

29 948,5

33 518,8

35 304,6

45 862

51 910

3.7-3.9-тармақтарда көрсетілген сыныптарды қоспағанда

азаматтық-құқықтық жауапкершілікті сақтандыру

16 583,1

13 890,6

11 009,7

14 831

19 159

өзге қаржы шығындарынан сақтандыру

6 282,3

10 648,2

14 152,5

31 814

16 498

автомобиль көлігін сақтандыру

2 785,4

3 982,7

6 426,1

12 174

16 756

жỵктердi сақтандыру

10 576,7

3 556,8

4 347,2

7 563

4 351

ерікті мүліктік сақтандырудың өзге сыныптары

10 576,7

10 944,5

6 483,4

11 006

9 967

Ескерту – ҚР ҰБ ақпараттары бойынша берілген жылдарға автормен құрылған

 

сақтандыру ұйымы eз қызметтерін тоқтатты. Жэне де 2015 жылда мүмкін болатын бірігу немесе жұтылу жағдайларын ескеретін болсақ, жалпы сақтандыру бойынша сақтандыру ұйымдарының саны одан эрі қысқара түседі. Осыған байланысты соңғы 5 жылдағы тенденцияны байқау үшін келесі кестеге назар аударамыз.

Еліміздің интеграциялық үрдістерге, оның ішінде, ЕАЭС одан эрі ДСҰ-на белсенді қатысу шарттарына сэйкес бэсекеқабілеттілігін сақтап қалуы үшін сақтандыру секторын ұлғайту мақсатында капиталдандыру жолы ұсынылған болатын. Осыған орай, жоғарыдағы кестеден соңғы бес жыл ішінде 40 сақтандыру ұйымының саны 34 дейін қысқарғанын байқаймыз. Азаюдың себебі болып, қарастырылып отырған жылдар ішінде меншікті капиталдың жеткіліктілік талаптарына сэйкес, кейбір сақтандыру компаниялары eз қызметін тоқтатқан болса, басқалары өзінен табысты бэсекелестермен қосылу, бірігу, жұтылу үрдістерінің нэтижесінде ұйым санының төмендеуіне экеліп отыр. Дегенмен, активтер жалпы көлемінің басым бөлігі алдағы ондықтың қолында болғаны сақтандыру секторын элсіретпей, керісінше, оны нығайта түсті деп айтуға болады.

Соңғы жылдары салыстырмалы түрде күрделі жағдай сақталып тұрған басқа да отандық қаржылық қызмет кeрсету секторларына қарағанда, сақтандыру нарығының негізгі көрсеткіштері сақтандыру сыйақылары көлемін санамағанда, тұрақты өсу қарқынын көрсетіп отыр.

Сақтандыру сыйлықақыларының көлемі 2014 жылдың қорытындылары бойынша eткен жылдың қорытындысымен салыстырғанда 4,7%-ға азайды жэне 266 121 млн. теңге болды, оның тікелей сақтандыру шарттары бойынша қабылданған сақтандыру сыйлықақыларының көлемі - 236 411 млн. теңге.

Сақтандыру сыйлықақыларының негізгі үлесін ерікті мүліктік сақтандыру алады (118 641 млн.теңге немесе сақтандыру сыйлықақыларының жалпы көлемінің 44,6%-ы). Ерікті жеке сақтандыру бойынша 81 304 млн. теңге немесе сақтандыру сыйлықақыларының жиынтық көлемінің 30,6%-ы, міндетті сақтандыру бойынша - 66 176 млн. теңге немесе 24,9% жиналды.

Сақтандыру түрлерінің құрылымында міндетті сақтандырудың үлесі 2013 жылы 22,0%-дан 2014 жылда 24,9%- ға дейін eссе, ерікті жеке сақтандыру мен ерікті мүліктік сақтандыру 2013 жылы, керісінше, 33,9% жэне 44,1% - дан 30,6% жэне 44,6% - ға дейін азайып отыр.

Дегенмен, сақтандыру түрлерінің құрылымындағы өзгерістер берілген уақыт аралығында оң үдемелі динамиканы көрсетіп отыр. Сақтандыру сыйлықақыларының жалпы көлемі 2014 жылға 266 121 млн. теңгені құрап отыр, бұдан алдыңғы жылмен салыстырғанда 13 114 млн теңгеге (4,7%) азайғанын байқауға болады. Алайда, 2010 жылмен салыстырғанда соңғы 5 жыл ішінде сыйлықақылардың жалпы көлемі 2 есе артқан [2].

Шығыс қаржылық ағындарының құрылымына сақтандыру оқиғасы бойынша бір мезгілді жэне бірқалыпты тeлемдер; сақтандыру келісімінің бітуімен байланысты тeлемдер; сақтандыру полисінің сэйкес түрлері бойынша жыл сайынғы пайыздық тeлемдер, аннуитеттер, сақтандыру резервтеріне аударымдар жэне басқалары жатады. Сонымен қоса, шығыс қаржылық ағынға кіреді:

  • сақтандыру келісіміне сэйкес сақтандыру арқылы қорғау бойынша операцияны орындаумен тікелей байланысты қаржылық ағындар;
  • ең алдымен табыс табуды көздейтін сақтанушыларға арналған қаржылық инвестициондық полистер;
  • сақтандырушының пайдаға қатыстылығын білдіретін полисте көрсетілген сақтандыру сыйлықақыларының түсімі.
  • сақтандыру келісімінің соңында келісім ережелерінің бастамасымен сақтандыру төлемдерінің орнын толтыруын толық жабу бойынша қаржылық ағындар;
  • сақтандырушының шығыс қаржылық ағындарының бір бөлігі болып аннуитеттік ағындардың қалыптасуы табылады [3, с. 348 - 362].

Сонымен, сақтандыру төлемінің қазіргі таңдағы жағдайын зерттеліп отырған соңғы 5 жылда қаншалықты өзгергенін келесі көрсеткіштерден байқауымызға болады.

2014 жылы төленген сақтандыру төлемдерінің жалпы көлемі (қайта сақтандыруға қабылданған шарттар бойынша жүзеге асырылған сақтандыру төлемдерін шегергенде) 62 303 млн. теңге болды, бұл eткен жылдың ұқсас күніне қарағанда 19,9%-ға кeп. 2014 жылы төленген сақтандыру төлемдерінің жалпы көлемінен ең көп үлесті міндетті сақтандыру бойынша сақтандыру төлемдері алады - 42,6 %, ерікті жеке сақтандыру бойынша - 41,2% жэне ерікті мүліктік сақтандыру бойынша - 16,2%. Берілген уақыт аралығында сақтандыру төлемдерінің жалпы көлемі есеге ұлғайған, яғни 2010 жылғы көрсеткіш бойынша 25 250,6 млн. теңгеден 2014 жылда айтып кеткендей 62 303 млн. теңгеге жетті. Бұл eз кезегінде сақтандыру ұйымдары жағынан сақтандыру келісімдеріне сэйкес төлемдерді толық жүргізілуін білдіріп, тұтынушылардың сенімділігін арттырады [2].

Осыған байланысты зерттеліп отырған соңғы бес жыл аралығындағы сақтандыру нарығындағы сақтандыру сыйлықақылары мен төлемдерінің жалпы көлемінің динамикасын көруімізге болады.

Көрсеткіштерді салыстыру нэтижесінде еліміздің сақтандыру нарығының даму деңгейі элі де болса eз деңгейіне жетпегенін байқатады. Сақтандыру ұйымдарының мүмкіндіктері біртіндеп өскенімен шектеулі болып қалып отыр. Сондықтан да отандық компанияларымызға сақтандыру саласындағы ірі жобалар қол жетімсіз болып табылады. Алдыңғы жылдардағы қабылданған сақтандыру нарығын дамыту бойынша бағдарламалар толық жүзеге аспай қалып отыр, себебі сақтандыру сыйақыларының ЖІӨ-ге қатынасы алдыңғы онжылдықтың екінші жартысында жету кeзделген болатын, алайда, соңғы 5 жыл ішінде бұл көрсеткіштің мэні артудың орнына, керісінше, теріс динамиканы көрсетіп отыр.

 

Жіберілген артта қалушылықты жою, нарықтағы жағдайдың толық өзгеруі мен сақтандыру ұйымдарының функционалды мүмкіндіктерін жоғарылату үшін көп жыл қажет және сол жылдар ішінде сақтандыру нарығы ЖІӨ-нің номиналды динамикасына қарағанда айтарлықтай қарқынмен өсіп оза түсуі керек. Осыған орай, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкімен қаржы секторын дамытудың 2020 жылға дейінгі Концепциясы қарастырылуда. Концепцияда көрсетілген іс- шаралардың жоспарын орындау нәтижесінде нарық бойынша сақтандыру сыйлықақыларының көлемі 2 есе артып, ұлғаю ерікті сақтандыру, оның ішінде, өмірді сақтандыру бойынша жинақпен халықты кең ауқымда қамту нәтижесінде жүзеге асады. Ал міндетті сақтандыру түрлері бойынша сақтандыру сыйлықақыларының өсімі сақтандыру объектілерінің санының артуы мен тұтыну баға индексінің жоғарылауы нәтижесінде іске асады. Сақтандыру нарығы сыйақылары көлемінің өсімі бұл тек сандық көрсеткіш емес, сонымен қатар, нарық көлемі өсуінің негізі болатын сапалы өсім болып табылады.

Сонымен, өтімділігі жоғары активтерді қалыптастыру мен қаржылық ағындарды басқару, реттеуді ұйымдастыру негізінде сақтандыру нарығы қатысушыларының өзара рационалды әрекеттестігі қамтамасыз етіледі. Ертеңгі күні сақтандырушының қаржылық тұрақтылығы, оның өз кіріс және шығыс ағындарын қаншалықты дұрыс айқындалуына, әрі таза пайдасын тиімді реттеп орналастыруына байланысты тәуелді болады.

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

  1. Сембеков А.К. Роль страхования в системе социального обеспечения // Журнал Минтруда и соцзащиты. - 2013. - № 1. - С. 51-57.
  2. Сайт Национального Банка Республики Казахстан. [Электронный ресурс]. - Режимдоступа: www.nationalbank.kz
  3. Кириллова, Н. В. Угрозы национальному страхованию и противостоящие им возможности / Н. В. Кириллова. - Москва: Моск. правда, 2012. - 384 c.

Разделы знаний

Биология

Биология бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдарында жарияланған  ғылыми және тәжірибелі биология бойынша көптеген мақалалар мен баяндамаларды таба аласыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында қазіргі билогияның негіздері, тарихы,  зерттеу бағыттары мен ғылыми зерттеулердің нәтжелері және биология ғылымының басқа да бөлімдері жайлы толық анықтама береді.

Медицина

Совокупность наук о болезнях, их лечении и предупреждении.

Педагогика

Бұл бөлімде сіздер педагогика пәні бойынша көптеген тақырыптарға арналған мақалалар мен баяндамаларды таба аласыз. Бұл мақалалар сіздерге түрлі педагогика жайлы ғылыми жұмыстарды жазуға бағыт-бағдар бере отырып, жаңа ғылыми ашылымдар мен тәжірибелік зерттеулердің нәтижелерін танып-білуге көмектеседі.

Психология

Психология бөлімінде психология пәні, міндеттері мен мақсаттары, психикалық құбылыстардың пайда болу заңдылықтары, психология бөлімінің тармақтары, психология ғылымының пайда болу тарихы, қалыптасуы және психологияның басқа да тақырыбындағы қызықты мақалаларды таба аласыздар. 

Социология

 Бұл бөлімде социология немесе әлеуметтану ғылымы жайлы, қоғамның қалыптасуы, жұмыс істеуі және даму заңдылықтары туралы мақалалар қарастырылған. 

Тарих

Бұл бөлімде сіздер тарих ғылымының түрлі тақырыбына жазылған көптеген ғылыми мақалаларды таба аласыздар. Бұл мақалалар сіздерге рефераттар мен баяндамаларды жазуға көмектеседі.

Техникалық ғылымдар

Мұнда келесідей ғылыми мақалалар жарияланады: физика-математикалық , химиялық, гелогия-минерология, техникалық және гуманитарлық ғылымдардың өзекті  мәселелері, ғылыми конференциялардың, семинарлардың материалдары, ғылыми-техникалық комиссияның қағидалары, техникалық білімнің мәселелері.

Филология

 Бұл бөлімде филология пәні жайлы, филологияның түрлі тақырыбына жазылған мақалалардың жиынтығы қарастырылған. 

Философия

Қазақстанның ғылыми журналдарында жарияланған  философия пәні бойынша ғылыми мақалалар. Бұл бөлімде қоғам тану жайлы көзқарастар, сонымен қатар қазақ халқының ұлы тұлғаларының философиялық көзқарастары келтірілген.

Халықаралық қатынастар

Халықаралық  қатынастар  бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдары мен жиынтықтарында жарияланған, мақалалар мен баяндамаларды табасыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында халықаралық қатынастарды дамытудың жолдары мен оларды дамытудағы негізгі алғышарттарды қарастырады. Халықаралық экономикалық қатынастардың мемлекетті дамытудағы ролі мен маңызын ашып көрсетеді.  Мұнда сіздер халықаралық қатынастар, сыртқы экономикалық саясат тақырыбы бойынша көптеген материалдарды таба аласыздар.  

Экология

Экология

Экономика

Экономика бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдары мен жиынтықтарында жарияланған, мақалалар мен баяндамаларды табасыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында материалдық игіліктерді өндіру, айырбастау, бөлу және тұтыну үрдісі кезінде адамдар арасында пайда болатын өндірістік қатынастарды дамытудың жолдарын қарастырады.  Мұнда сіздер экономика, экономикалық теория тақырыбы бойынша көптеген материалдарды таба аласыздар.  

Құқық

Құқық бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдары мен жиынтықтарында жарияланған, мақалалар мен баяндамаларды табасыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында құқық туралы жалпы түсінікті ашады, құқықтық қоғамның қалыптасып дамуы жайлы және оның маңызын қарастырады. Мұнда сіздер құқық пәні тақырыбында жазылған көптеген материалдарды таба аласыздар.