Қазіргі уақыт Internet және web- технологиялардың даму кезеңі. Біріншіден кәсіпорын басқарма және тағы басқа мекеме қызметкерлердің құжаттарды ортақ пайдалануын бөлімшелер арасындағы қарым-қатынасты қамтамасыз ететін, екіншіден, Web- түйіндерде құжаттарды жариялауға мүмкіндік беретін,үшіншіден бизнес- серіктестермен және тұтынушылармен электрондық сауда -саттықты қолдайтын жүйелер қажет бола бастады.
IP хаттамасының негізінде өз интражелілері бар мекемелер (компониялар кәсіпорындар) оларды электронды құжатты өңдеу мен басқару жүйелерінің әрі қарай дамуына пайдалана алады.
IP-ЖЕЛІ ҰҒЫМЫ
IP-желі деп кішігірім немесе ауқымды желі құруға мүмкіндік беретін TCP/IP хаттамалар стегі негізінде құралған желіні айтады. IP -желінің дара жағдайы болып Internet ауқымды желісі табылады. Интернет қызметтерін көмегімен құрылған ішкі қолдануға арналған корпоративті IP-желі Intranet деп аталады.
ip-аДрес ҰҒЫМЫ. IP-АДРЕСТЕР кластары.
IP-адрес дегеніміз IP-желідегі компьютердік бірден -бір идентификациялайтын 32- биттік сан. Екі бірдей IP-адресті компьютер болуы мүмкін емес, дегенмен бір түйінде бірнеше IP-адрес болуы мүмкін.
IP-адрес екі бөліктен тұрады: желі нөмірі мен осы желідегі компьютер (хост) нөмірі. Бірнеше IP-адрес кластары анықталған. A класс адрестарында 8 бит желі нөміріне, 24 бита хост нөміріне бөлінген. B класс адрестарында 16 бит желі нөміріне, 16 бит хост нөміріне бөлінген. B класс адрестарында 24 бит желі нөміріне, 8 бит хост нөміріне бөлінген. Тағы топтық хабар таратуға (мультикастинг) арналған D класы және резервтелген, қазіргі кезде қолданылмайтын Е класы бар.
IP-адресті жазу үшін нүктелік -ондық нотация қолданылады, бұл нотация бойынша адрестің әр байты ондық қалыпқа ауысады, сосын алынған нәтижелер нүкте арқылы жазылады. (1 -кесте)
IP-адрес класын IP-адрестің бірінші биттерінен анықтауға болады (2-кесте). А класының IP-адрестерінде бірінші бит үнемі 0 -ге тең. В класының IP-адрестерінде бірінші екі бит 10-ға тең. С класының IP-адрестерінде бірінші үш биті 110-ға тең. D класының IP- адрестерінде бірінші төрт биті 1110-ға тең.
Мысалы, барлық қағаздық жұмыстарды электрондық түрге ауыстырып, оларды басты мекеменің мәліметтер қорына сақтап,оларға мекеме қызметкерлері интражелі бойынша, ал Internet бойынша оның клиеттері қатынайтын мүмкіндікті қамтамасыз ету керек. Қажетті ақпаратты Internet пен интрасетке шығару есебінен қағаздық құжатнаманың таралуына кететін шығынды азайтуға және мекеме қызметкерлерінің құжаттарымен жұмыс істеудің эффективтілігін арттыруға мүмкіндік береді.Кейінгі жылдары желілік құралдардың қарқынды дамуына байланысты мекемелер web- технология жүйелермен күнделікті жұмыс істеуіне әкеп соқты.Себебі, олар құжаттарға алыстан қатынауға болатын қағазсыз технологияға толығымен ауысуға жағдай жасайды.
Құжаттарды басқару жүйесінің негізгі функциялары-ақпараттарды классификациялау, оларды ақпараттарды база кітапханасына ораналастыру және қолданушыларға құжаттарға интерактивті қатынауды ұсыну. Құжаттармен жұмыс істеу құқығы қолданушы идентификаторы мен кіру паролі арқылы анықталады,ал ақпаратты өңдеу мүмкіндігі құжаттарды өңдеуге,олармен хабарласуға мүмкіндік беретін бағдарламалық жабдықтармен қамтамасыз етіледі.
Басқармадағы интражелідегі ақпаратты қорғаудың дәстүрлі құралы болып интражелі мен Internet арасында орналасқан брандмауэрмен қызмет етеді.Қолданушылардың құқығын тексеру үшін кодталған идентификационды карталар, сонымен қоса идентификаторлар мен парольдер қолданылады. Сыртқы Web -түйіндерге брандмауэр арқылы мекеме қызметкерлеріне құжаттарды жіберу тиісті бағытқа ғана рұқсат етіледі. Серверлерді қорғау құралдары, жоғарыда айтылған амалдармен сыртқы Web-түйіндерден желіге қатынауға толықтай шектеу жасау қолданушының ыңғайлы әрі қауіпсіз жұмыс істеуге жағдай тудырады.
Брандмауэр қызметін орындайтын программалық-ақпараттық комплексті орталық түйінге орналастыру.Түйіндер арасындағы ішкі байланысты Internet -те тіркелмеген, локальді IP-адрестері бар корпоративті интражелі арқылы қамтамасыз ету.Ішкі IP- адрестердегі ауқымдыға өзгертетін,енгізу және шығару трафиктерін шектейтін, қолданушылар қатынайтын сыртқы Web-түйіндердің тіркелуін орындайтын proxy-сервер арқылы сыртқы желіге шығуды шектеу.Мәліметтер қорынан тұратын локальды серверлерде және Web-серверлерде әртүрлі хаттамаларды қолдану.Қысқаша жергілікті (локальный) - ауқымды(глобальный) желілер болып екіге бөлінеді.
Жергілікті желі- Егер бір бөлмеде, ғимаратта немесе жақын орналасқан ғимараттар кешенінде пайдаланушылар қандай да бір мәселені бірігіп шешуге, мәліметтер алмасуға немесе ортақ мәліметтерді пайдалануға тиісті бірнеше компьютер бар болса, онда осы компьютерлерді жергілікті желіге біріктіру орынды болады.
Ауқымды желі- бір немесе бірнеше желілерді бір – бірімен өзара байланыстыру желіларалық байланыс немесе ауқымды желі деп аталады. Ауқымды желі қала, аймақ, ел, бүкіл Жершарын қамтуы мүмкін.3,4 сурет.
Электронды құжаттарды басқарудың қуатты жүйелерін енгізу әрдайым көңілден шыға бермейді.Себебі, оперативті және анықтамалы ақпараттың басым көршілігі қағаздық тасымалдаушыларда қалады.Қағаздық сақтаушылар қолмен өңдеу – көптеген ірі мекемелердің көптеген мәселелердің бірі.Бұл жағдайда корпоротивті электронды архивті құру технологиясын қолдану тиімді шешім болып табылатындығы бізге белгілі.Архивпен топтық жұмыс істеуді жүзеге асыру үшін тек желілік құрылғыларды қолдану жеткіліксіз. Электронды архив жүйелерінде ақпаратты есепке алу,қатынау құқығын шектеу,тез іздеу,қатынау,жаңа ақпаратты тіркеу, жаңа мәліметтерді өңдеу үрдісін басқаруды
қамтамасыз ету мәселелерін шешу үшін мәліметтер базасын басқару жүйесі (МББЖ) кеңінен қолданылады.
Қазаіргі заманғы МББЖ электронды архив жүйесінде жұмыс істеу үшін барлық қажетті механизмдермен қасиеттерден тұрады.Тапсырмаларды шешуге байланысты Oracle, MsSQL,My SQL, Interbase, Paradox, Access және т.б. құралдарды қолдануға болады.МББЖ мен қоса бізге таныс Web-навигаторды қолдану ең тиімді тәсіл болып табылады. Internet Explorer электронды архивпен жұмыс істегенде Internet-сайттағы жұмысты еске түсіреді.Бұл жағдайда архив жүйесінің жұмыс үстелінде қандайда бір қосымша бағдарламалық жабдықты орнату қажеттілігі туындамайды.Интернеттегі немесе интражелідегі адресті,электрондық архив жүйесінде жұмыс істеу үшін қолданушы аты мен парольді білу қажет.Қолданушы осы адрес бойынша Web-серверге қосылады. Web- беттердің интерфейсі арқылы Internet Explorer-де сұраныстарды ұйымдастыру жүзеге асырылады. Web-сервер сұранысты қабылдап, автоматты түрде оны МББЖ -мен байланыстыратын сәйкес интерфейс арқылы жібереді.
Электронды архив пен құжат айналым жүйелерін құрыду ақпараттық технологиялардың кейінгі жетістіктерін қолдану маңызды болып табылады. Web технологиялар жайлы жоғарыда айтылып өтті. Web-беттерді құру үшін HTML тілі қолданылады. Web-сервермен МББЖ-нан алынатын мәліметтермен жұмыс істеу үшін, мысалы ASP немесе IDS технологиялары пайдаланылсын. Web -интерфейс арқылы жұмыс істеуге мүмкіндік беретін қосымшаларды құрі көп еңбекті талап етеді.Сонымен қоса, құрылған қосымша серверде сақталатын және беттерді генерациялайтын бір ғана орындалатын файлдан тұрады. Сондықтан, электронды архив пен құжат айналым жүйелерін ұйымдастыруда Web технологияларға басқа назар аударған жөн.
Әдебиеттер
- Гаевский А.Ю., Романовский В.А. Создание Web -сайтов. Самоучитель.-М.: Питер, 2004-362с.
- Алексеев А.П. Информатика 2002: Учебник для вузов – М.: Солон-Р, 2002.400 с.
- М.Қ.Байжұманов, Л.Қ.Жапсарбаева. Информатика. Астана, 2004 ж.
- Н.Т. Ермеков. «Ақпараттық технологиялар», Астана-2007.Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі