Қазақ тілін оқыту - қиын да қызық жұмыс. Қазіргі кезде қазақ тілін оқытатын мамандарға қойылатын талап - жаңа технологиялық әдістерді қолдана отырып, сапалы білім беру. Олардың ойлау, есте с ақтау , көру қабілеттерін жетілдіру және танымдық күшін қалы птастыруға жағдай жасау, оқу әрекетін, өтетін тақырып мазмұнын аша білу.
Білім берудің талабына сай әр кезеңдегі білім парадигмалары өз міндеттерін атқарады. Ал, бүгінгі талап басқаша. Мұндағы басты мақсат - келешек ұрпақты жан - жақты қалыптастыру, яғни, терең білімді, рухани шығармашылық қабілеті жоғары, сыни ойлау мүмкіндігі бар, өз бетімен ізденіп, игерген білімін іс жүзіне асыра алатын тұлға дайындау.
Мақсат - айқын. Аталған мақсатқа жетудің тиімді жолы ретінде оқытудың әр алуан технологиясын, әдістемесін пайдалану керек екені сөзсіз.
Бүгінгі оқыту жүйесінде әр түрлі жаңа техноло гияларды пайдалану тәжірибеге еніп, нәтижелер беруде. Бұлар оқушының жеке қасиетін аша отырып, азамат етіп тәрбиелеумен қатар оқушының танымдық күшін қалыптастыру және б ілім ін кеңейтуге, тереңдетуге жағдай жасайды.
Оқытудың қазіргі жаңа технологияларын меңгеру және оқушылардың психологиялық жас ерекшеліктеріне сай келтіріп, сабақ үрдісіне ендіру мол ізденушілікті талап етеді. Әрине, ұстаз әрбір сабағын мазмұнды құрып, жаңа технологиямен сабақ беріп отырса, оқушылардың терең әрі тиянақты білім алуына жол ашылады. Сондықтан да қазіргі ұрпақты білім нәрімен сусындатуда жаңа технологияның алатын орны ерекше. Жаңа технологияны меңгеру мұғалімнің интеллектуалдық, рухани, азаматтық және де басқа көптеген адам келбетінің қалыптасуына игі әсерін тигізеді, өзін-өзі дамытуға көмектеседі. Оқушылардың ойлау қабілетін дамыту, өз бетінше жұмыс жасауға дағдыландыру барысында өз іс - тәжірибемде педагогика ғылымының докторы‚профессор Ж.Қараевтың деңгейлеп оқыту технологиясын қолдана отырып сабақ жүргіземін.
Деңгейлік тапсырмаларды жүргізудегі негізгі мақсат- баланың қабілетін ашу, шығармашылығын шыңдау, іздендіру, пәнге қызығушылығын арттыру. Осы мақсатқа жету үшін төмендегідей міндеттерді жүзеге асырамын.
І.Оқушылардың өздігінен білімін толықтыра, жетілдіре отырып, жаңа білім алуы.
2.Оқушылардың бір-бірімен білім алмасуына дағдылануы.
З.Берілген білімді пысықтау.
4.Оқушының білімін тексеру, бақылау.
- Шығармашылық қабілетін арттыру.
Деңгейлік тапсырмалар арқылы оқушылардың тілін дамытып, сөздік қорын молайтуға мүмкіндік бар. Деңгейлеп оқытудың ерекшелігі: оқушылардың сабақ үрдісінде бірнеше деңгейде жұмыс жүргізе алатындығында. Деңгейлік тапсырмалар арқылы мұғалім оқушының нені білетінін, нені меңгергенін, нені меңгермегенін біледі, соның нәтижесінде оқушыларда намыс оты оянып, басқалардан қалып қоймауды ойлап өз мүмкіндігіне қарай дайындық жасайды, әрі тырысады. Деңгейлік тапсырмалар дегеніміз - балаға шамадан тыс жүктеме беру емес, керісінше оқушының біліміне, мүмкіндігіне, сұранысы мен қабілетіне сәйкес дайындалған сатылы жұмыстар жүйесі. Деңгейлік әдістің маңыздылығы - оқушының шығармашылықпен белсенді жұмыс істеуін дамытады, әр оқушыны өздігінен үйренуге баулиды, өткен грамматикалық, лексикалық тақырыптарды жүйелі игеруге дағдыландырады, ой еңбегімен айналысуға жетелейді, яғни оқу-танымдық құзіреттілігі қалыптасады.
Бұл технология бойынша оқушылардың білімді өздігінен саналы түрде меңгеруіне ерекеше мән берілген. Оқу іс-әрекетінің негізгі түрі оқушылардың өздігінен орындайтын жұмысы болып табылады.
Деңгейлеп оқыту технологиясы оқушының да, мұғалімнің де белсенді шығармашылық қызметін дамытуға арналған .1-деңгейдегі тапсырма мемлекеттік стандарттық деңгей, бұны орындауға барлығы міндетті. 2-3 деңгей бірте-бірте күрделенеді және бұл тапсырманы орындауға оқушылар құқылы, ал 4-деңгейді шығармашылықпен жұмыс істей алатын оқушылар орындайды. Әрине , барлық оқушы 4-деңгейді түгел орындап шығады деу артық.1-2 деңгейді түгел жуық орындайды да, озат оқитындар алға кетеді.
Мысалы : 8 -сыныпта « Ақтау» тақырыбы бойынша төмендегідей деңгейлік тапсырмаларды орындадық.
- Ақтөбе қайда орналасқан?
- Ол қандай қалалармен шектеседі?
- Ақтөбе тарихымен байланысты тарихи тұлғаларды ата
227
228
- Асыраушысы, отбасының, әке, қамқоршысы, тірегі.
- Ана, ошағының, бөлейді, жылуы, шуағы, жақсы, ұйытқысы, әкеліп, ана, береке, отбасына, бақытқа.
- Қай, білімді, ата - ана, парасатты, болмасын, мәдениетті, баласының, қалайды, тәртіпті, болуын, әдепті.
№ 6 деңгей
«Менің отбасым» атты шағын шығарма жаз Ж.Қараевтың деңгейлеп оқыту технологиясы - оқу үрдісіндегі мұғалім мен оқушының, оқу мазмұны мен түрінің, әдістер мен амалдардың, оқу мақсатының ықпалдасу заңдылығының жүйесі.
Ж.Қараев технологиясының жемісі сол, ол оқушыны күштеп оқудан аулақтатып, өз бетімен оқуына, ақпаратты өз бетімен өңдеуге, ешкімнің көмегінсіз өз бетінше ойланып, шешім қабылдауға дағдыландырады .
Қорыта келгенде деңгейлік тапсырмалар орындау негізінде оқытудың тиімділігі:
- оқушы өз бетімен жұмыс істеуге дағдыланады ;
- оқушының жеке қабілеті айқындалады;
- іштей бір-бірінен қалмауға тырысады;
- -тапсырманың күрделену деңгейіне сәйкес оқушының ойлау қабілеті артады;
- -сынып оқушылары толық бағаланады;
- -әр бала өз деңгейіне ,қабілетіне қарай бағаланады.
Демек, жаңа технологиялық әдіс -тәсілдерді пайдалану білім сапасын арттырудың бірден-бір жолы.Оқыту үрдісінде оқушылардың білім қорын молайтуға,белсенділігін арттыруға,шығармашылық қабілеттерін жетілдіруге көмегі бар.
Әдебиет
- Беспалко В.П. «Слагаемые педагогической технологии». - М.Педагогика, 1989. 44 б.
- Кобдикова Ж.У. «Оқыту процесін технологияндыру». А:2000 ж.61б.
- Қараев. Ж.А., Кобдикова Ж.У. «Актуальные проблемы модернизации педагогической системы на основе технологического подхода». А: 2005.34 б.
- Бақзыбекова.Н. « Саралап деңгейлеп оқыту технологиясы арқылы оқушылардың білім деңгейін арттыру».-А: Қазақ тілі, №4, 2007.16б.
- Қуанышбаева А. «Жаңа технологиялық әдіс -тәсілдерді пайдалану». Қазақ тілі: Әдістеме. Республикалық ғылыми- әдістемелік журнал, №2 ,200 4. 47 б.
- Республикалық ғылыми әдістемелік журнал, Қазақ тілі: әдістеме №5 2007(13)
- Республикалық ғылыми әдістемелік журнал, Қазақ тілі: әдістеме № 2 2008 (16)
- Қанат Ибрагимов «Қазақ тілі», Шың - кітап, Алматы, 2011