Автор туралы мәліметтер. Мұратұлы Дидар –техника ғылымдарының магистрі, Қазақстан-Американдық еркін университетінің оқытушысы.
Аннотация. Мақалада оқу үрдісі және кәсіби құзіреттіліктердің қалыптасу үрдісіндегі eLearning элементтерінің интеграциясы сұрақтары қарастырылады. Электронды білім беру құралдары тәуекелдерді шоғырландыру және білім алушылар мен оқытушылар уәждемесінің нәтижелі жүйесінің бар болуы жағдайында білім берудің дәстүрлі технологияларын толықтырып отыра алады. «e-Learning» электронды білім беру жүйесі, ол жаңа инфокоммуникациондық технологиялармен бірге әлем елдерінің білім беру жүйесіне еніп отыр, оларсыз экономика мен қоғамның ешбір саласында тіршілік ету мүмкін емес. Электронды оқыту оқушыларды ғаламторсыз өмірді елестету қиын болатын болашаққа дайындайды.
Әлемнің барлық елдеріне енгізілген электрондық оқыту жүйесі жаңа инфокоммуникациялық технологиялармен келді. Қазіргі таңда экономика мен қоғамның кез келген саласын олардың қатысуынсыз елестету мүмкін емес.
Электрондық оқыту жүйесі оқушыларды болашақта барлық қызмет түрлері электронды болатын, ал кәсіби қызмет Интернетсіз, компьютерлерсіз, әлеуметтік және кәсіби желілік қоғамдастықтарсыз болуы мүмкін емес өмірге дайындайды.
Электрондық оқыту жүйесімен бірге басқару жүйесі де жаңарады. Мектептер мен колледждерде мектепті, сыныпты, оқытуды, тестілеуді, әлеуметтік өзара қарымқатынасты, психологиялық педагогикалық мониторингті және пәндік білім берудің электрондық әдістемесін басқару жүйесінің технологиялық инфраструктурасы дайындалды. Осы аталғандардың барлығы электрондық оқыту жүйесінің негізгі платформасының құрамдас бөліктері болып табылады. Олар мұғалімдер мен оқушыларға, директорлар мен олардың орынбасарларына, сынып жетекшілері мен психологтарға, медициналық қызметкерлер мен кітапханашыларға арналып компьютерлік бағдарламалар ретінде дайындалған.
Сурет 1. Электрондық оқыту жүйесін енгізудің нысаналы индикаторлары Электрондық оқыту жүйесінің басты артықшылығы оқу үдерісінде әртүрлі сандықбілім бер у ресурстарының қолданылуы болып табылады. Мектепке дейінгі тәрбиелеуде бастысы компьютерлік оқыту ойындары, орта мектепте электрондық оқулықтар, колледждерде виртуалдық тренажерлер, ЖОО-да электрондық ғылыми-зерттеу зертханалары. Осының барлығы ҚР БжҒМ білім беру порталында орналастырылған.
Сурет 2. Электрондық оқыту жүйесін білім саласына енгізудегі мақсаттары
Электрондық оқытудың компоненттері:
- мұғалімнің автоматтандырылған жұмыс орны;
- кез келген уақытта мұғалімдер мен оқушылардың әлемнің үздік білім беру ресурстарына «Online» қол жетімділігі;
- сандық білім беру ресурстары;
- автоматтандырылған басқару жүйесі;
- алғашқы статистикалық ақпараттың автоматтандырылған жинақталуы.
Электрондық білім беру жүйесінің технологиялары мынадай білім беру үдерісін жасауға мүмкіндік береді:
- материалды меңгеру үшін ыңғайлы әрі жайлы;
- оқу материалдар деңгейінің қиындығын, уақытын және көлемін таңдаудағы дербестік;
- интербелсенділік, мұғаліммен және сыныптастармен синхрондық және асинхрондық қарым қатынас жасай отырып оқу мүмкіндігі.
Сурет 3. Электрондық оқыту жүйесін іске асыру мүмкіндіктері
E-learning жүйесімен жұмыс жасау бірнеше негізгі компоненттерден тұрады:
- Мектепті басқару жүйесі(SMS);
- Сыныпты басқару жүйесі(CRMS);
- Оқу үрдісін басқару жүйесі(LMS);
- Тестілеуді басқару жүйесі(TMS);
- Пәндер бойынша электрондық әдістемелік жүйелер(MMS);
- Электрондық психологиялық мониторингтік жүйе (mpsms);
- Ақпараттық-анықтамалық жүйе(IMS).
LMS – Learning Management System (оқыту үрдісін басқару жүйесі), оқу үрдісінің барлық қатысушыларына (мектеп әкімшілігі, мұғалімдер, оқушылар және ата-аналар) оқытуды интерактивтік режимде және де on-line мен off-line режимдерінде, Портфолио және дербес блогтар арқылы кәсіби бағытта рейтингтісін жүргізуді, ұстаздардың, мектеп әкімшілігінің және т.б. әрекеттерді басқарады.
Портал қосымшаларының қолданбалы қызметтеріне рұқсат беру үшін, жүйенің архитектурасы веб-сервис және ашық стандарттарға негізделген бірігу сызбаларын қолдануға мүмкіндік беруі керек. Мұндай бірігу сызбаларының түрі жұмыс көлемін азайтып, ақпараттық жүйелердің гетерогенді ортаға тән шығындарын қысқартады.
E-learning электрондық оқыту жүйесі – Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011 – 2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасына қосылған ауқымды мемлекеттік жоба.
Жобаның негізгі мақсаты – үздік білім ресурстары мен технологияларға білім беру процесінің барлық қатысушыларына тең қолжетімділікті қамтамасыз ету.
Сурет 4. Материалдық-техникалық базасын жаңарту, дамыту Жобаның мақсаттары:
- Мазмұнды және оқыту технологиясын жаңарту негізінде орта білім берудің сапасын елеулі арттыру.
- Байланыстың және цифрлық технологиялардың заманауи құралдары мүмкіншіліктерін пайдалану мен оқу процесіне қатысушылар үшін сапалы білім беру қызметтерін дамыту.
- Оқытудың жаңа құралдарын енгізу есебінен білім беру ресурстарына қолжетімділіктің тең жағдайларын қамтамасыз ету.
Е-learning электрондық оқыту жүйесі, электрондық оқыту, қашықтықтан оқыту, компьютердің көмегімен оқыту, желілік оқыту, виртуальді оқыту, ақпараттық, электрондық технологиялардың көмегімен оқыту формаларының бірі.
Е-learning бұл оқу мен оқыту форматы,білім беру контенттерінің электрондық формасына электрондық құралдарды, компьютерді, ұялы телефонды, коммуникаторларды қолданып, білімді басқару жүйесі және интерактивтік оқыту платформасына енгізілген сабақ берудің түрі.
Сурет 5. «Е-learning» электрондық оқыту жүйесін кадрлармен қамтамасыз ету
"E-learning" білім жүйесінің болашағы нақты уақыт режимінде мұғалімдер, оқушылар, әкімшілікпен, ата-аналармен, ұйымдармен ақпарат алмасуға мүмкіндік беретін байланыс.
Бұл жүйеде ата-аналарға оқушылардың сабақта алған бағаларын, апта бойынша бағаларын, сабақ мерзімін, тақырыбын көре алатын мүмкіндіктері беріледі.
Оқушы автоматтандырылған жүйеде жеке портфолиосын, күнтізбесін, күнделігін алып жүреді. Мұғалім күнтізбелік тақырыптық жоспары бар электронды дәптерді, сынып журналын, хабарландыру сервистерін (алда болатын жоспарлы және жоспардан тыс жиналыстар мен кездесулер туралы оқушылардың ата-аналарына e-mail немесе sms хабарламалар, есептілік және т.б. жіберу) толтыратын болады.
ӘДЕБИЕТТЕР
- Государственная программа развития образования Республики Казахстан на 2011-2020 годы. – Астана, 2010.
- Концепция системы электронного обучения на 2010-2015 годы. – Астана, 2010.
- Информационная система электронного обучения (ИС ЭО): руководство пользователя и учебно-технические материалы. Подсистемы SMS, LMS. –Астана, 2013.
- Досжанов Б., Альменаева Р. Қазақ тілінде электрондық оқулықтар мен web-парактар даярлау әдістері. Информатика негіздері. 2002. N3.
- Нұрғалиева Г.К. Электронды оқулықтар мұғалім мен оқушылар қызметін ізгілендіру құралы. // Компьютер әлемі. Республикалық журнал. N2, -2002. 20-21-беттер
- Жантелі Х. Оқытудың компьютерлік программаларын кұру технологиясын жетілдіру // Халықаралық ғылыми-әдістемелік конференцияның еңбектері. Шымкент, 2004. – Б. 446-449.
- Халыкова Г. және т.б. Электронды оқулықты дайындаудың талаптары. // Халықаралық ғылыми-әдістемелік конференциясының еңбектері. Шымкент, 2004. 469 б.
- ҚР-да білімді дамытудың 2011-2020 жж. арналған Мемлекеттік бағдарламасы, Астана.