Ацдатпа
Бұл мақалада мотивация кәсіби қасиеттерді ескере отырып. дене шынықтыру мен спортқа деген қызығушылықтың негізгі факторы ретінде қарастырылады. Кез-келген әрекеттің өзегі - қажеттілік - мотивациялық компонент. Авторлар мотивацияның барлық компоненттерін бірлікте қарастырады. Жұмыстың мақсаты анықталды - дене тәрбиесі мен спортқа қызығушылықтың артуымен айналысатын адамдардың кәсіби қасиеттері мен сипатын қалыптастыруға эсер ететін мотивациялық факторды анықтау. Осыған байланысты макалада сипатталған жұмыстың негізгі міндеттерін анықтаңыз. Дене шынықтыру мен спортқа деген мотивацияны зерттеу мэселесі балаға. оқушыға. оқушыға жэне жалпы адамға қатысты ішкі жағынан да. сыртынан да қарастырылады. Сипатталған жүмысты қорытындылай келе. авторлар оқушылардың дене тэрбиесі мен спортқа деген кейінгі қызығушылығының мотивациялық факторын зерделеу қажеттілігін тағы да атап өтеді. бұл өз кезегінде кэсіби қасиеттерді қалыптастырудың бастауы болып табылады. Сонымен катар, дене тэрбиесі мен спортқа деген қызығушылықты дамыту процесін жүйе.іі түрде зерттеу адамның жеке дене мэдениетін тэрбиелеудің маңызды шарты болып табылады.
Kipicne
Адамның салауатты өмір салтының негізгі компонент! оның жеке дене шынықтыру болып табылады. Бұл өзіндік мазмұнының негізі адамның дене шынықтыру қызметінің бір немесе бірнеше түрлерін өзінің физикалық және рухани жағдайын оңтайландыру факторы ретінде ұтымды пайдалануы болып табылатын жеке тұлға мәдениетінің бөлігі. Басқаша айтқанда, жеке дене тәрбиесі дене шынықтыру - спорт қызметінде тәрбиеленіп, көрініс табады. Эрине, егер адам (студент, өндіріс қызметкері, қызметкер) жай ғана нормативтер тапсыратын болса, бұл оған қызмет болып табылмайды.
Дене шынықтыру және спорттық тәжірибеде үзақ уақыттан бсрі перспективалы іс- шаралар (спорт, дәстүрлі және дәстүр.іі емес дене тәрбиесі жүйелері) дамып келеді. олар мақсаттарды, міндеттерді, қүралдарды және оларды шешудің әдістсрін белгілейді және нәтижелер жаттығу кезінде біртіндеп тіркеледі. тағыда басқа. ә. тиісті түзетулер енгізілді. Кез- келген іс-әрекеттің мәні - қажеттіліктер уәжінің қүрамдас бөлігі. Жаттығу қажеттілігі, дене шынықтыру қажеттілігі, денсаулықты сақтау және нығайту қажеттілігі - бүл дене тәрбиесі мен спортты ынталандырудың психологиялық негіздері.
Мұндай сабақтардың уәждемесі ретінде олардың мағынасын, себептерін, мақсатын, эмоцияларын түсіну керек. Уәждеменің барлық осы компоненттері бірлікте қаралады [1].
Зерттеу әдістері
Сонымен, жүмыстың мақсаты - дене шынықтыру мен спортқа деген қызығушылықтың артуымен тәжірибеші маманның кәсіби қасиеттері мен жеке тұлғасының қалыптасуына эсер ететін мотивациялық факторды анықтау. Осыған байланысты келесі міндеттер:
- Дене шынықтыру мен спортқа деген қызығушылық деңгейіне байланысты мотивация түрлерін зерттеу.
- Қатысқан адамның қажеттіліктер мен уәждемелер саласына эсер ету мүмкіндігі.
- Ынталандырушы факторлардың эсерінен кәсіби элеуетті қалыптастыру.
Мұның бэрі мектепке дейінгі жэне мектепте басталады. Бұл жерде адамның ең кіші өкілдерінің уэждемесі қозғалысқа, жаңа әсерлерге, жаңа ақпаратқа, қарым- қатынасқа табиғи қажеттілік негізінде тэрбиеленеді және қалыптасады.
Уэждемелеуді балаға, оқушыға, студентке жэне жалпы адамға қатысты ішкі жэне сыртқы ретінде ажырату керек. Дене шынықтыру жэне спорт сабақтарына белсенді қызығушылық ішкі уэждеменің нэтижесінде қалыптасады, ол сыртқы себептер мен мақсаттар шұғылданушының мүмкіндіктеріне сэйкес келген кезде, яғни ол үшін оңтайлы (өте қиын емес жэне өте жеңіл емес) болып табылады жэне оларды іске асыру үшін субъективті жауапкершілікті түсінген кезде пайда болады [2].
Зерттеу нәтижелері
Мұндай уэждер мен мақсаттарды сэтті жүзеге асыру оның шабыттылығын, өз бастамасы бойынша сабақты жалғастыруға деген ықыласын, яғни ішкі уэждер мен қызығушылығын тудырады. Сондай-ақ, ішкі мотивация процесстің өзіне, сабақтың жағдайына, мүғаліммен, топтағы (сыныптағы) құрдастарымен өзара қарым-қатынас сипаты осы сабақтарға қанағаттанған кезде пайда болады [2].
Сонымен қатар, тым күрделі режимдер, сондай-ақ шамадан тыс жеңіл сыртқы уэждер керісінше эсер етеді: ішкі уэж бен қызығушылық қалыптаспайды; бірінші жағдайда - мазасыздық, сенімсіздік, екінші жағдайда - жүрек айну жэне немқұрайлылық сезімі. Бұл экологиялық тепе-теңдікті бұзу деп танылады.
Аталған тұжырымдамалық ережелер дене шынықтыру - спорт қызметінің кез келген түріне жатады жэне оларды жастардың дене шынықтыру жэне дене шынықтыру тэрбиесі жөніндегі кез келген бағдарламада сақтау керек. Алайда, сыртқы жэне ішкі уэждер диалектикалық бірлікте болуы керек. Белсенді, мақсатқа ұмтылған іс-эрекет тек бір табысқа немесе тек бір сэтсіздікке итермелейді.
Барлығы теңдестірілген болуы керек. Сондықтан дене шынықтырумен шұғылдану мотиві көп деңгейлі болуы керек: физикалық дамудың ұзақ мерзімді перспективаларынан қазіргі мақсаттар мен міндеттерге дейін. Әрине, мақсаттар мен міндеттер жеке болуы керек, яғни адамға бағытталған.
Сыртқы немесе ішкі айналысушылар қандай уәждерді басшылыққа алатынын анықтау үшін оларға өз бастамасы бойынша дене жаттығуларымен шұғылдануға нақты мүмкіндік беру қажет жэне егер олар сабақты жалғастырса - бүл қозғалыстың мотивтері ішкі мотивтерге негізделгенін білдіреді және қатысушылар өздері шешім қабылдауға еркіндік алған кезде ешкім оларды ынталандырмайтынына немесе жазаламайтынына сенімді болуы керек.
Сыртқы мотивация мұғалімнің көмегімен жасалады, содан кейін тиімді нэтижеге жету үшін ол ішкі мотивацияға көшуі керек, онда қатысушылар тапсырмаға белсенді қатыспайды, бірақ сабақтан кейін үйге бармайды, сұрақтар қоймайды, өз пікірлерін айтады. Нәтижесінде өмір салтының ерекшелігі болып табылатын дене тәрбиесі мен спортқа деген қызығушылық пайда болады, нәтижесінде оқушы жаңа білім алуға, жақсы нәтижелерге жетуге және өзін-өзі тәрбиелеуге деген құштарлық сияқты кәсіби дағдыларды дамытады.
Дене шынықтыру мен спортқа деген қызығушылықты қалыптастыру процесі бір реттік емес, көп сатылы процесс: алғашқы гигиеналық біліммен және физикалық дайындықпен танысудан бастап терең психофизиологиялық білім мен қарқынды спортқа дейін. Спортпен айналысу - бүл адамның дене және рухани жетілу үрдісінің ықтимал сатысының бірі [3].
Дене шынықтыру мен спортқа деген жоғары дамыған қызығушылық негізінде физикалық өзін-өзі сауықтыруға, денсаулықты нығайтуға екінші (рухани) қажеттілік бар. Бұл қажеттілік өмір бойы сақталуы керек. Сонымен қатар, әлеуметтік және өндірістік жағдайларға, адамның жасына және оның жеке қасиеттерінің дамуына байланысты жаңа себептер мен мүдделер оның негізінде пайда болатындығын ескеру қажет. Сондықтан, мотивация адамның жүмыс күнінде ғана емес, белсенді дамуына, өзін-өзі дамытуына және өзін-өзі ұйымдастыруына қызығушылық тудыруы мүмкін.
Дене шынықтыру және спортпен шұғылдануға қызығушылықтың қалыптасу үрдісі мен мотивациясын жүйелі түрде зерттеу-адамның жеке дене тәрбиесін тәрбиелеудің маңызды шарты. Алға қойылған мақсаттарды жүзеге асыру үшін жағдайлар туындайтын немесе кенеттен туындайтын мүдделер пайда болғанға дейін, адамның жеке дене мәдениеті болмайды. сондықтан салауатты өмір салты үшін негіз болмайды [4]. Оларды ешкім теориялық білімдерімен, моторикалары мен қабілеттерімен ғана емес, сонымен бірге адамның көптеген биологиялық, физиологиялық, антропометриялық (конституциялық), психологиялық және психомоторлы сипаттамалары бойынша өзгерте алмайды. мүмкін емес: олар генетикалық табиғатымен анықталады [3].
Осылайша, соңғы жылдары мотивациялық фактор маңызды бола бастады, өйткені жаттығушының жеке ерекшеліктеріне назар аудара отырып, дене шынықтыру мен спортқа деген қызығушылықты арттыратын жаттығулар жиынтығын таңдауға болады.
Қорытынды
Сондықтан мотивациялық фактор қазіргі уақытта ең маңызды болып табылады, бүл өз кезегінде студенттердің дене сабақтарына бақылау жасау негізінде оны одан әрі зерттеуді талап етеді. Бұл сүрақ дене тәрбиесі мен спорттың өкілдерін бей-жай қалдырмайды, олар өз кезегінде оқушының дене тәрбиесі мен спортқа деген қызығушылығына эсер ететін ынталандырушы фактордың түрін зерттеуге жэне анықтауға бар күшін салады, бүл болашақта олардың жауапкершіліктері мен жеке қызығушылықтарына эсер етеді. өзін-өзі тэрбиелеуді дамытады. Бұл эсіресе студенттер үшін мансаптың басынан бастап дене тэрбиесі мен спортпен шұғылдануға шақыратын маңызды.
Қорытындылай келе, студенттердің дене тэрбиесі мен спортқа деген қызығушылығын тудыратын факторларды зерделеу қажеттілігін тағы да атап өткім келеді, бүл өз кезегінде кэсіби қасиеттерді қалыптастырудың маңызды нүктесі болып табылады.
Әдебиет:
1. Холодов Ж.К.. Кузнецов В.С. Дене шынықтыру жэне спорт теориясы мен эдістері: оқу құралы. -M «Академия» баспа орталығы, 2003. - Б. 80.
|
М. Қозыбаев атындағы СҚМУ Хабаршысы / Вестник СКГУ имени М. Козыбаева. № 2 (47). 2020 227 |
|
|
2. |
Гогунов Е.Н., Мартьянов Б.И. Дене шынықтыру және спорт психологиясы: 2-ші басылым. - M.: «Академия» баспа орталығы, 2000. - Б. 115, 117. |
|
3. |
Алексеев Н.А., Крамской С.И., Егоров Д.Е., Студенттердің дене шынықтыру деңгейін біртіндеп жоғарылатудың технологиялық тәсілдері. - ACB БГТУ В.Г. Шухов атындагы, 2005. - Б. 22, 24. |
|
4. |
Ахатов А.М., Работин И.В. Спортшылардың психологиялық дайындығы. Оқу қуралы. - КамГАФКСиТ. 2008. - Б. 56, 61. |