Қол мен саусақ моторикасы арқылы сөйлеу тіліндегі кемістіктерді жою жолдары

Аңдатпа

Осы мақалам арқылы менің жеткізгім келгені - тілінде мүкістігі немесе бірнеше ақаулығы бар балаларды қол және саусақ моторикасы арқылы емдеу немесе алдын - алу жұмыстарын жүргізу. Erep осы жаттығулар мен моторикалық жұмыстарды жүргізер болса бала тіліндегі кемістік азаяр еді. Жалпы графикалық диктант дегсніміз бүл объектінің схемалық бейнесі(үяшықтарға сурет салу). Бұл балаларға кеңістік қиялын, көңіл-күйін. есте сақтауын. саусақтардың жақсы қозғалу дағдыларын. қозғалыстарды үйлестіруді, табандылықты дамытуды үйретіп қалыптастырады. Ал сөйлеу дегеніміз - бұл мидың көптеген бөлімдерінің кслістіріліп біріккен әрекетінің нәтижесі. М.М. Кольцованың айтуынша және тіл кемістігі бар балалар мсн жасөспірімдер физиологиялық институының зертгеу нәтижесі бойынша баланын сөйлеу деңгейі саусақ қозғалыстарының қалыптасу дәрежесіне тікелей тәуелді екен. Сондықтан тіл мүкістігін жою үшін қол моторикасы және усақ моториканы жетекші орынға қоямыз. Дәл осы іс - әрекетіміз арқылы біз дефектология саласының маңызды да өзекті мәселесінің бірінің келеңсіз жақтарын жоямыз. Америкалық ғалымдардың айтуынша балаларды кішкентай кезінен бастап аулада немесе жағажайда құммен көп ойнауына кеңес береді. Осы құммен ойнау арқылы оның миы, сөйлеу қабілеттері және қол - саусақ моторикасы дамиды. Осы моториканы пайдалана отырып, ауытқуы бар балалар ата - аналарымен бірге ауруды жеңуге мүмкіндік алады.

Kipicne

Қол мен caycaқпіар арқылы усақ моториканы жетілдіру - баланың дұрыс сөйлеудегі түзету жүмыстарының негізгі бағыттары бірі болып табылады. Ал сөйлеу дегеніміз - бұл мидың көптеген бөлімдерінің келістіріліп біріккен әрекетінің нәтижесі. М.М.Кольцованың айтуынша және тіл кемістігі бар балалар мен жасөспірімдер физиологиялық институының зерттеу нәтижесі бойынша баланың сөйлеу деңгейі саусақ қозғалыстарының қалыптасу дәрежесіне тікелей тәуелді екен. Сондықтан тіл мүкістігін жою үшін қол моторикасы және ұсақ моториканы жетекші орынға қоямыз. Дәл осы іс - әрекетіміз арқылы біз дефектология саласының маңызды да өзекті мәселесінің бірінің келеңсіз жақтарын жоямыз. Америкалық ғалымдардың айтуынша балаларды кішкентай кезінен бастап аулада немесе жағажайда құммен көп ойнауына кеңес береді. Осы құммен ойнау арқылы оның миы, сөйлеу қабілеттері және қол - саусақ моторикасы дамиды. Осы моториканы пайдалана отырып, ауытқуы бар балалар ата - аналарымен бірге ауруды жеңуге мүмкіндік алады.

Кесте 1 Қолдар мен тілдер функциясының дамуының критерилік норматив!

Ескерту: саусақ функциялары жеткілікті түрде дамыған кезде, текше екі саусақпен, шеттерінен тыс, баланың мидағы сөйлеу функциясын толығымен ашқанын болжауға болады.

Кесте 2

Саусақтардың қозғалысы жақсарғаннан кейін, содан соң сөйлеу функциясының дамуы жалғасады. Неврологтардың қол саусақтарын үйретуі 6 айдан бастап қолдарына массаж немесе керісінше оның саусағы арқылы жасалады.

Yca қ моторикалык, соның ішінде қол моториканы дамытудагы тэсілдер

Жүргізілген бақылаулар, саусақтардың моторикалық дағдыларын дамытудың ең қарапайым әдістерінің ең тиімді екендігін көрсетті.

1. Пластинаның шарлары. Бала бүл жаттығуды толығымен орындамағанымен, келесі ештеңе жасалмайды.
2. Газетті, қағазды (кішірек, соғұрлым жақсы) бөліп тастаңыз.
3. Үлкен ағашты түйреуіштерді, розарлы моншақтарды ұстаңыз.
4. Пирамида құрып, жинастырып.
5. Монтессорилық жұмыстарды құрастыру
6. Түймешелерді басу
7. Түймелерді байланысына қарай босату
8. «Сәлем саусақ», «Кім келді?» ойындарын жүргізу

Мектепке дейінгі жаста білім алып,хат тану үшін крлдарды дайындау.

Ғалымдар, физиологтар егер бала 1,5-1,8 айлық кезеңде үш саусақты ұстамайтын болса, ол 2 жылға дейін мықтап ұстап қалады, сондықтан хатта қиындықтар болады дейді.

1. Балаға қолмен ұстап тұру үшін ыңғайсыз етіп жаттығулар жасаңыз:

• Толқындардың бейнесін салу
• Құстың бейнесін салу
• Күнді сәулелерімен бейнелеу

1. Қойларды, тікбұрышты фигураларды (терезелерді) суреттеу, шеңберлерден сурет салу.
2. Әртүрлі тәсілдермен қарандаш бен бояу арқылы сурет салу
3. Арнайы қағазға әшекей түсіріп, одан кейін қарапайым қағазға түсіру
4. Қайшылармен әртүрлі жүмыстарды жасау.

Жасөспірім мектеп жасындагы саусақтардың үсақ моторикасын дамыту бойынша түзету жүмыстарының жүйесі.

Erep саусақтардың жақсы қозғалу қабілеті жеткіліксіз болса, мектептің алғашқы күндерінен бастап біз осындай құбылыстарды бақылай аламыз:

Гипотония: Қол жиылуының әлсіздігі

Гипертония: Қол жиілігінің мықтылығы

Макро жэне микрография: Бала қатаң тәртіпті көрмеген сәтте пайда болады.

Бұл жағдайда түзету жүйесін келесі бағыттар бойынша талқылаймыз:

1. Кпнестетикалық праксистің дамуы (түрақтылықты сақтау);
2. Дпнамикалық праксистің дамуы (бір қозғалыстан екіншісіне ауысу);
3. Ic қимылды ойдан құру.

Тілді дамытуға арналған тағы да бір жаттығу түріне графикалық диктанттар жатады. Жалпы графикалык, диктант дегеніміз бүл объектінің схемалық бейнесі(үяшықтарға сурет салу).Бұл балаларға кеңістік қиялын, көңіл- күйін, есте сақтауын, саусақтардың жақсы қозғалу дағдыларын, қозғалыстарды үйлестіруді, табандылықты дамытуды үйретіп қалыптастырады. . Зерттеу үшін балаңыз әрқашан дұрыс жолды түзете алатындай етіп, торга жазылған ноутбукпен (жақсырақ үлкен), қарапайым қарындашпен және өшіргішпен отыруы керек. Графикалық диктантпен бір сабақтың ұзақтығы 20 минуттан аспауы керек. Графикалық диктанттың екі нұсқасы болады.

1. Балаға геометриялық үлгінің үлгісі ұсынылады және ұяшықтағы тор көздерге дәл сол үлгісін қайталауды сұрайды («Ұяшықтармен сызу»), содан кейін өзін- өзі сынау (әр сызықтың дәлдігі тексеріледі).

2. Жасөспірімдердің ойлаудың саны мен олардың бағыттары бойынша (солға, оңға, жоғарыға, төменге) әрекеттердің дәйектілігін жасауға болады немесе жасырады (бір уақытта корсете жэне айтуға болады), бала жүмыс жасайды, содан кейін оның кескінін үлгімен салыстырады. Алғашқы тапсырмада жұмбақтар мен балалардың кімнің не нені бейнелейтін нақты бейнесі бар. Осы материалдарды пайдалану баланың көкжиегін кеңейтуге және оның эрудициясын арттыруға көмектеседі.

Үстіңгі бұрыштарына диктант бар параққа бастау үшін, жапсырмаларын қоюға - оң және сол бағытта болу керек. (бала осы ұғымдар білмейді, егер бар болса). Бұл баланы қай бағытта, қайда және қалай болатынын еске түсіру үшін, шатастырмау үшін қажет. Енді тапсырманы бастау қажет. Бір параққа соңында шығуы тиіс тұтас бейнесі бар. Бүл параққа жасалынатын нәрсе қарындашпен және өшіргіш арқылы сіздің балаңыз жаттығуын жасаумен кітапқа беру.Суреттің астында жоғары немесе томен, солға оң жаққа көрсететін көрсеткілері бар. Көрсеткілердің жанында бір немесе бірнеше бағытта таяқтарды салу қажет екенін көрсететін сандар бар (көрсеткі көрсетілген бағытта қанша ұяшық жабылады). Алдымен, фигура бар, оның жанында бағытты көрсететін көрсеткі бар.

Мысалы: Көрсетілген тапсырмада (суретті қараңыз) Жаңа нүктелік кескін онда нүктеден 2 ұяшыққа дейін сызық салу керек,мсодан кейін 3 ұяшық оңға және 2 ұяшық томен.

Тапсырмалардағы көрсеткіштер (көрсеткілер мен сандар) біздің веб- сайттан солдан оңға қарай оқылуы керек екенін ескеріңіз.

Суреттің жоғарғы жағында әрдайым диктацияны бастау үшін қанша тор көзді шетпен және жоғарғы жағынан шегіну керек екенін көрсетеді. Аталған жерде, мысалы: 9 ұяшықтарды шетінен солға қарай, жоғарыдағы 4 ұяшықтан шығарып тастаңыз. Осы сәтте сіз қалың нүкте қоюыңыз керек. Жақсы санауды немесе клеткаларды өз бетімен санауды білмейтін кіші балаларға көмектесу. Бастапқы нүктені орнатыңыз (осы сәттен бастап бала диктант астындағы сызықтарды жүргізеді).

Мысал ретінде Тасбақа графикалық диктантын алып көрейік:

Қорытынды

Erep бала осындай графикалық диктанттар орындайтын болса, өзінің мүмкіңншілігінен толықь айырылуға мүмкіндік алады. Сондықтан ауытқуы бар балаға арналған жаттығулардың бірі әрі бірегейі - графикалық диктант болып табылады.

Әдебиет:

1. Т.А. Ткаченко «Развиваем мелкую моторику» Эксмо, 2013.
2. Ольга Новиковская «100 игр для развития мелкой моторики», 2017.
3. Наталья Володина «Развиваю мелкую моторику», 2017.
4. Олеся Жукова. Елена Лазерева «Умные игры для развития мелкой моторики», 2016.
5. В.В. Цвынтарный Играем пальчиками и развиваем речь. Санкт-Петербург. 1999.