Бүгінгі таңда COVID-19 бүкіл әлемде өлім-жітімнің көп болуымен байланысты әлем халқының денсаулығына үлкен жаһандық қауіп төндірді.
11 наурызда Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДСҰ) бұл аурудың пандемиясын жариялады. Эпидемия күшейген сайын, жекелеген елдердің билігі экономикаға келтірілген залалды азайту және әлеуметтік проблемалардың алдын алу үшін локдаун мен басқа да шектеу шараларын біртіндеп жеңілдете бастады. 2020 жылдың күзінде көптеген елдерде індеттің екінші және үшінші толқыны басталды [1].
Эпидемия эпидемиологиялық жағдай әлі де шиеленісіп тұрған Қазақстанды да айналып өтпеді. 2021 жылғы 13 қарашадағы жағдай бойынша Қазақстанда 957537 мың расталған жағдай тіркелген, оның ішінде 12434 адам қайтыс болған, оның ішінде Ақтөбе облысына 34649 жұқтыру оқиғасы келген. Осы кезеңде коронавирустық инфекция белгілері бар пневмониямен ауыру жағдайлары 81007 тіркелді, оның ішінде өлім жағдайлары-5090 [2].
COVID-19-дан болатын өлім-жітімнің таралуы мен деңгейі Қазақстанның облыстары арасында біркелкі болған жоқ. Ақтөбе - Ақтөбе облысының әкімшілік орталығы, Қазақстанның батысында орналасқан, Ақтөбе облысы солтүстігінде Ресейдің Орынбор облысымен шектеседі. Аймақтағы эпидемиологиялық жағдайдың біршама жақсарғанына қарамастан, көрші аймақтар мен Ресей Федерациясынан ауру әкелу қаупі сақталуда. Ақтөбе облысы арқылы "Батыс Еуропа – Батыс Қытай" халықаралық автодәліз өтеді, ондағы жүк ағыны үнемі артып келеді [3].
Осыған байланысты Ақтөбе облысындағы COVID-19 бойынша эпидемиологиялық жағдайды зерттеу қызығушылық тудырады.
Жұмыстың мақсаты: Ақтөбе облысы бойынша пандемия кезеңінде COVID-19 ауруының динамикасын зерттеу.
Зерттеу материалдары мен әдістері: ҚР Денсаулық сақтау министрлігі Санитарлық- эпидемиологиялық бақылау комитетінің Ақтөбе облыстық санитарлық - эпидемиологиялық бақылау департаментінің материалдары бойынша Ақтөбе облысындағы COVID - 19 ауруы мен өлімі бойынша статистикалық деректер, сондай-ақ коронавирус бойынша ресми сайттардан алынған материалдар.
Нәтижелер және талқылау: Қазақстанда ауру жағдайлары 2020 жылдың 13 наурызынан бастап тіркеле бастады, Ақтөбе облысында шетелден алғашқы әкелінген жағдай 22.03.2020 жылы тіркелді, пандемия басталғаннан бері Ақтөбе облысында COVID-19 жұқтырудың 34649 (2021 жылдың 13 қарашасына) жағдайы тіркелді. COVID-19 ауруының таралуы мен деңгейі Қазақстанның облыстары арасында біркелкі емес болды.
Ақтөбе облысында 2020 жылы жағдайлардың ең көп саны маусым және шілде айларында тіркелді, сәйкесінше 1173 және 1534 жағдай тіркелді, аурудың шыңы 6 және 8 шілдеде болды, бұл күндері Ақтөбе облысында тәулігіне орта есеппен 86-90 жағдай тіркелді.
2021 жылы Ақтөбе облысында індеттің дамуы наурыз айынан бастап науқастар санының тұрақты өсуімен көрінді. Осы жылдың қаңтар-ақпан айларында жүздеген инфекция тіркелді, ал наурыздан мамырға дейін жағдайлардың саны мыңға жетті. Деректерді талдау көрсеткендей, 2021 жылғы наурызда жағдай санының өсуі халықтың қарапайым алдын-алу шараларын сақтамауымен, отбасыларда Наурызды тойлаумен байланысты.
2021 жылдың қаңтарынан бастап жағдай санының өсуі тіркелді, ал 2021 жылдың тамызында жыл басымен салыстырғанда жағдай санының 40 еседен астам (10514) өсуі байқалды. 2021 жылдың жазғы кезеңінде жағдайлардың ең көп саны 2021 жылдың тамызында тіркелді, аурудың шыңы 20 және 26 тамызда болды, осы күндері Ақтөбе облысында тәулігіне орта есеппен 450-ге жуық науқас тіркелді. Биылғы жылы пандемияның жаңа өршуіне себеп болган SARS-CoV-2 дельта вариантының айналымына байланысты болды [4].
Бүкіл әлемде COVID-19 бойынша эпидемиологиялық жағдайды тұрақтандыру үшін қажетті шаралар, оның ішінде халық арасында ұжымдық иммунитетті құру шаралары қабылдануда. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДСҰ) ұсынымдары бойынша ұжымдық иммунитеттің оңтайлы деңгейіне қол жеткізу үшін ел халқының кемінде 70% - ын COVID-19-ға қарсы
вакцинациялаумен қамту қажет [5].
2021 жылдың 1 ақпанынан бастап Қазақстанда COVID -19-ға қарсы ерікті вакцинация науқаны басталды. Вакцинациямен медицина қызметкерлері, санитарлық-эпидемиологиялық қызмет қызметкерлері, жалпы білім беретін мектептер, ЖОО, мектеп-интернаттар, мектепке дейінгі балалар мекемелерінің педагогтары, студенттер мен созылмалы аурулары бар адамдар қамтылды. Алайда, ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің 11 тамыздағы ресми деректеріне сәйкес вакцинациялауға жататын халықты қамту: республика бойынша – I компонентпен - 59%, II компонентпен - 45%; Ақтөбе облысы бойынша - I компонентпен -53%, II компонентпен -39% құрады. 2021 жылғы 2 қыркүйекте ҚР Бас мемлекеттік санитарлық дәрігерінің қаулысымен вакцина алмаған адамдарды күндізгі режимде жұмысқа жіберуге шектеу қойылды [6]. 2021 жылғы 15 қарашадағы жағдай бойынша Қазақстанда коронавирустық инфекцияға қарсы вакцинаның бірінші компонентімен 8 539 432 (75%) адам, екінші компонентімен 7 817 732 (68,6%) адам егілді, ал Ақтөбе облысы бойынша вакицнациялаудың I компонентімен - 75%, II компонентімен - 69,3% егілді. Демек, вакцинаның 2 компонентімен де вакцинациялау пайызының жоғарылағанын көруге болады [7].
Қорытынды: бақылау кезеңінде 2020 жылғы 22 наурыздан бастап 2021 жылғы 31 қазанға дейін Ақтөбе облысының аумағында COVID-19 ауруының жоғары деңгейі байқалды. Шетелден әкелінген алғашқы жағдай 22.03.2020 жылы тіркелді, пандемия басталғаннан бері Ақтөбе облысында 34649 (2021 жылғы 13 қарашадағы жағдай) COVID-19 жұқтыру оқиғасы тіркелді. Қазақстан облыстарының арасында Ақтөбе облысы тіркелген жағдайлардың саны бойынша 12 – орында. Ақтөбе облысында 2020 жылы жағдайлардың ең көп саны маусым және шілде айларында тіркелді, жағдайлардың саны 1173 және 1534 сәйкесінше, аурудың шыңы 6 және 8 шілдеде болды, бұл күндері Ақтөбе облысында тәулігіне орта есеппен 86-90 жағдай тіркелді. 2021 жылғы қаңтардан бастап жағдайлар санының өсуі тіркелді, ал 2021 жылғы тамызда жыл басымен салыстырғанда жағдайлар санының 40 еседен (10514) артқаны байқалады. 2021 жылдың жазғы кезеңінде жағдайлардың ең көп саны 2021 жылдың тамызында тіркелді, аурудың шыңы 20 және 26 тамызда болды, осы күндері Ақтөбе облысында тәулігіне орта есеппен 450-ге жуық науқас тіркелді. Бұл SARS-CoV-2 нұсқасының дельта айналымымен байланысты, ол биыл бүкіл әлемде пандемияның жаңа өршуіне себеп болды.
Қазіргі уақытта Ақтөбе облысы бойынша, жалпы республикада коронавирустық инфекция бойынша эпидемиологиялық жағдайдың тұрақтануы байқалады, өңірлердің қызыл аймақтан біртіндеп шығуы байқалады, 13 қарашада Ақтөбе облысы коронавирустық инфекцияның таралу қарқыны бойынша жасыл аймақта орналасқан. SARS-CoV-2 туындатқан инфекцияның таралуын болдырмау үшін негізгі алдын алу шараларын сақтау бойынша халық арасында түсіндіру жұмыстарын күшейту және ересек халықтың барлық топтарын COVID-19-ға қарсы вакцинациялаумен кеңінен қамтуды қамтамасыз ету қажет.
Әдебиеттер
- Официальный сайт Всемирная Организация Здравоохранения https://www.who.int/ru
- https://www.coronavirus2020.kz/
- https://strategy2050.kz/ru/news/51879/
- https://forbes.kz/news/2021/07/16/newsid_254308
- https://www.bbc.com/russian/features-56029977
- Постановление главного санитарного врача Республики Казахстан. Официальный сайт Управления Здравоохранения Актюбинской области. https://www.gov.kz/
- https://www.kt.kz/rus/covid19/plan_vaktsinatsii_peresmotren_v_kazahstane_1377923222.html