ТҮЙІН
«Новая жемчужина» тіс пастасының қабынуға қарсы әсерінің нәтижесінде тістің редукциялық көрсеткіштері амге дейінгі және «Реминді» тобына қарағанда 67,7% және 8,8 % жоғарылады. «Новая жемчужина» тіс пастасының 90 күн бойы қолданғанда ГИ (гигиеналық индекса) и РМА-ның көрсеткіштері 53,3% -ға және 1,39 есеге өседі. Алынған деректер бұл тіс пастасын ұзақ уақыт қолдануға ьолатынын негіздейді.
Кілт сөздер: мектепке дейінгі балалар, стоматологиялық аурулар, алдын-алу, РМА және ги ( гигиениялық индекс), «Новая жемчужина» тіс пастасы, «Ремин» ерітіндісі
Мәселенің өзектілігі
Қазақстанның көптеген аймақтарында бұл мәселе өте күрделі, өзекті болып отыр, бұл жағдай туралы Алматы қаласының бас стоматологы м. ғ. докторы Н.Нигметзияновтың «Rezonans.kz» порталына берген сұхбаты бойынша және ҚР парламент мәжілісінің депутаты «Нұр отан»фракциясының мүшесі Дархан Мынбайдың ҚР денсаулық сақтау министріне терілген сұраныс бойынша балаларда тіс жегінің таралы ауылдық жерлерде 98%жетген, оның таралуы ҚР бойынша өсуде. «Тіс жегінің» айқайы әлі толасталар емес, бұл тұралы Батыс Қазахстан стоматологтары (01.08.2018) М.Мусиннің, С.Нуг-манованың жан айқайлары бойынша, бүл мәселе Қазахстанда өте өзекті болып отыр[1]. Бұл мәселе экологиялық жағдайдың едәуір нашарлауына байланысты.
Экологиялық жағдайдың өзгеруіне байланысты Шокпаров А.Б., Кудияров Н.С. [2019 ж], Абдразаков А.У., Шокпаров А.Б. мәліметтері бойынша [2019ж], балалардың арасында тіс зақым-дануының таралуы мен қарқындылығы арта түскені анықталды. 2,3. Бұл мәселе Қазақстанның оңтүстік аймағы үшін маңызды болып табылады. Мұнда қорғасын қоршаған ортаны ластаушы және антропогенді уытты заттардың ретінде жіктелген химиялық заттардың басымдықтарының бірі. Орманов Е.К ,2010.
Балалардың тіс жегінің алдын –алу шараларын дер кезінде қолдану бүгінгі күннің негізгі өзекті мәселерінің бірі болып отыр.
Тіс жегінің алдын-алу үшін балаларға «Ремин» атты ерітіндіні қолдануды негіздеудегі елеулі ғылми еңбектер бар (Е.Н.Орманов, 2010 жыл, А.Б,Шокпаров, 2019 жыл), бірақ құрамында антиоксидантты белсенді заттар орын алған дәрі-дәрмектерді қолдану әлі де болса кешеуілдеп келеді. Жоарыда аталған кемшіліктерді ескере отырып құрамында әмбебап әсерлі мия тамырының фитопрепараттарының бірі - глицирризин қышқылы орын алған «Новая жемчужина» атты тіс пастасының әсерін зертеуге кірістік.
Жұмыстың мақсаты
Балаларының ауыз қуысының гигиеналық жағдайына «Жемчужина» атты тістік пастаның ауыз қуысының стамотологиялық статусының жағдайына әсерін анықтау.
Зертеу әдістері мен материалдары
Зертеудің мақсатына байланысты балалардың пародонт тіндерінің жай-күйі РМА индексі бойынша йод тұнбасының 2% ерітіндісінің көмегімен анықталды. Қарағайдың қабынуы (Р) 1 баллға, қызыл иектің (М) шетінің қабынуы – 2 баллға және альвеолярлы иектің (А) қабынуы – 3 баллға бағаланады. Индекс мәні мынадай формула бойынша анықталды:
РМА қосындысы х 100
РМА индексі = %, (2)
3 х п
Мұндағы п – тіс саны
Ауыз қуысының гигиеналық жағдайын бағалау үшін гигиеналық индекс GreenVermillion Ю. А. Федорова-в. В. Володкиной әдістері арқылы анықталды[ 7 ].
Зертеу нәтижелері: Тісжігінің және ауыз қуысының гигиеналық индексінің (РМА,ГИ) көрсеткіштерінің «Новая Жемчижуна» әсерінен өзгеруі кесдеде көрсетілген. .
«Новая жемчужина» пастасын үздіксіз қолданған топтағы балалардаРМА индексінің мәні 30 күн бойы емдеу-профилактикалық әдісімен қолдану нәтижесінде 35,00,45%-дан 16,40,32*% -ға дейін төмендеді, яғни емге дейінгі көрсеткішпен салыстырғанда 53,2%-ға төмендеді, ал бақылау және салыстырмалы тобында бұл көрсеткіштің мәні 25%-ға және 47,4%- ға ғана азайады.«Новая жемчужина» пастасын құрамындағы глициризин қышқылы-ның орын алуына және оның қабынуға қарсы белсенділігіне байланысты редукциялық жағдайының көрсеткіші емге дейінгі мәніне қарағанда 45,9% төмендеді, ал бақылау тобында тіс пастасының әсерінен, бұл көрсеткіштің мәні 25%-ға ғана азайады, яғни редукциялық белсенділігі салыстырмалы тобына қарағанда 1,83 есеге артты.
«Новая жемчужина» пастасын үздіксіз емдеу- профилактикалық жағдайда қолдану нәтижесінде ауыз қуысының гигиеналық индексі 2,80,05 шб-ден 1,340,06 шб-ге дейін азайады, төмендеу денгейі 52,2% -ға тең болды, ал салыстырмалы және «Реминді» ерітіндісінің 2,10,09 және 1,50,09 шб–ге дейін және төмендеді, яғни азаю мәні 30,8% -ға және 46,5%-ға тең болды. «Новая жемчужина» пастасын емдеу- профилактикалық гигиеналық индексінің белсенділігі салыстырмалы және «Реминді» ерітіндісінің тобына қарағанда 1,12 және 1,45 есеге жоғарылады.
«Новая жемчужина» пастасын 90 күн бойы қолдану нәтижесінде ауыз қуысының РМА көрсеткіші 35,00,45%-дан 11,30,24%-ға дейін төмендеді, яғни емге дейінгі көрсеткішпен салыстырғанда 67,7%-ға төмендеді, ал бақылау және Реминді тобында бұл көрсеткіштің мәні 45,1%-ға және 62,6%-ға ғана азайады. яғни редукциялық белсенділігі салыстырмалы тобына қарағанда 1,5 және 1,39 есеге немесе 50,0%-ға және 38,5%- ға өседі.
«Новая жемчужина» пастасын үш ай бойы емдеу- профилактикалық жолымен қолданғанда әсерінен ауыз қуысының гигиеналық индексі 2,80,05 шб-ден 1.05 0,02*шб –ге дейін азайады, төмендеу денгейі 62,5% -ға тең болды, ал салыстырмалы және «Реминді» ерітіндісінің 1,40,05 және 1,20,05 шб–ге дейін төмендеді, яғни азаю мәні 50% -ға және 57,2%- ға тең болды. «Новая жемчужина» пастасын емдеу- профилактикалық гигиеналық индексінің белсенділігі салыстырмалы және «Реминнің » ерітіндісінің тобына қарағанда 1,09 және 1,20 есеге жоғарылады.
Кесте 1 – Тісжігінің және ауыз қуысының гигиеналық индексінің (РМА,ГИ) көрсеткіштерінің «Новая Жемчужина» әсерінен өзгеруі.
|
Зертелуші топтар |
Емге дейінгі көрсеткіштер |
1-айдан кейінгі көрсеткіштер |
3-айдан көрсеткіште |
кейінгі р |
||
|
PMA (%) |
ГИ (шб) |
PMA (%) |
ГИ (шб) |
PMA (%) |
ГИ (шб) |
|
|
Салыстырмалы топ |
35,0 0,45 |
2,80,05 |
28,90,35 |
2,10,09 |
19,20,24 |
1,40,05 |
|
«Ремин» ерітіндісі |
35,00,45 |
2,80,05 |
18,40,28* |
1,50,06* |
13,10,14* |
1.20,02* |
|
Негізгі топ- «Новая жемчужина» пастасы |
35,00,45 |
2,80,05 |
16,40,32* |
1,340,06* |
11,30,14* |
1.050,02 * |
|
*Р<0,05 –салыстырмалы тобымен салыстырғандағы көрсеткіш |
||||||
Сонымен, зертеу нәтижесінде алынған деректер «Новая жемчужина» тіс пастасын "Ремин" атты ерітіндісімен салыстырғанда белсенділігі жоғары болды, оған дәлел, 3 ай ішінде негізгі топтағы емделушілерде тиімділік коэффициенті 72,4% болатын РМА индексінің және гигиеналық индекстің көрсеткішінің төмендулері «Реминді» тобымен салыстырғанда 1,6 есе және 9,3% тең болды және «Новая жемчужина» тіс пастасын емдеу-алдын алу құралы ретінде ұзақ уақыт пайдалану үшін негіз береді.
Қорытынды
- .«Новая жемчужина» пастасын 90 күн бойы қолдану нәтижесінде ауыз қуысының РМА көрсеткіші емге дейінгі көрсеткішпен салыстырғанда 67,7%-ға төмендеді, ал бақылау және Реминді тобында бұл көрсеткіштің мәні 45,1%-ға және 62,6%-ға ғана азайады. яғни редукциялық белсенділігі салыстырмалы тобына қарағанда 1,5 және 1,39 есеге немесе 50,0 %- ға және 38,5%- ға өседі.
- . «Новая жемчужина» пастасын үздіксіз емдеу- профилактикалық жағдайда қолдану нәтижесінде ауыз қуысының гигиеналық индексі 52,2% -ға азайады және салыстырмалы және «Реминді» ерітіндісінің тобына қарағанда 1,12 және 1,45 есеге жоғарылады.
Әдебиеттер
1.Абдразаков А.У.,Шокпаров А.Б., Амангелді. А.У., Шымкент қаласының жер қыртысындағы қорғасынның мөлшерінің экоаудандарға байланысты жағдайы. //ОҚМА Хабаршысы, №3(87) -том ІV 2019, 51-53 бет.
2.Орманов Е.К. Повышение качества стоматологической помощи детям в Южно-Казахстанской области в рамках ГОБМП//Ежеквартальный журнал «Проблемы стоматологии»-Международная науч.-практ.конференция «Проблемы и перспективы развития стоматологической службы в Республике Казахстан» - Алматы, 2010.- С. 179-180.
3.Орманов Е.К. Гигиенические аспекты профилактики стоматологических заболеваний у детей Южно-Казахстанской области/ Автореферат дисс... на соискание ученой степени кандидата медицинских наук .Туркестан, 2010, С-23.
4..Шокпаров А.Б.,Кудияров Н.С.,Амангелді. А.У., Балалардың ауыз қуысының гигиеналық жағдайына «Ремин» аптты ерітіндінің әсері./ ОҚМА хабаршысы, № 3(87)- том ІV 2019, -56-58 бет.
5.Шокпаров А.Б.,Кудияров Н.С.,Амангелді. Балалардың тіс зақымдпануының қарқындылығының жасына және экоаудандарға байланысты жағдайы (Шымкент қаласы) //ОҚМА Хабаршысы, №,3(87). - том ІV 2019, -49- 50 бет.
5.Орманов Н.Ж., Долтаева Б.З..Е. Алдабергенова А.Е. Шымкент қаласының балаларының тіс зақымдануының жастарына байланысты жағдайы // Оңтүстік қазақстан мемлекеттік
фармацевтика академиясының Хабаршысы № 4 (81), 2017 г., Том V, 113-114 бет.
42
4.Орманов Н.Ж., Шойынбаева Г.Б., Данилина А. Влияние фитопрепаратов корня солодки и донника лекарственного на процессы перекисного окисления липидов в крови у больных с хронической свинцовой интоксикацией//Сборник трудов научно-практической конференции «Актуальные проблемы и профилактики профессиональной патологии и гигиена труда», посв.памяти д.мед.н.,проф.Адильбековой Д.А.-ЮКГФА. Шымкент, 3 мая 2013года-.С23-28 5.Орманов Н.Ж., Шойынбаева Г.Б., Бадирова Г. Влияние фитопрепаратов корня солодки и донника лекарственного на процессы свободно-радикального перекисного окисления липидов в конденсате выдыхаемого воздуха при различной степени хронической свинцовой интоксикации //Сборник трудов научно-практической конференции «Актуальные проблемы и профилактики профессиональной патологии и гигиена труда», посв. памяти д.мед.н., проф. Адильбековой Д.А.- ЮКГФА. Шымкент, 3 мая 2013года -28-32 бет.
6.Орманов Н.Ж., Орманов Т.Н., Шойынбаева Г.Б., Каюпова З. Влияние фитопрепаратов корня солодки и донника лекарственного на перекисного окисления липидов в конденсате выдыхаемого воздуха при легкой степени хронической свинцовой интоксикации//Сборник трудов научно-практической конференции «Актуальные проблемы и профилактики профессиональной патологии и гигиена труда», посв. памяти д.мед.н., проф. Адильбековой Д.А.-ЮКГФА. Шымкент, 3 мая 2013года - 14-19 бет.
7. Орманов Н.Ж.,Орманов Т.Н., Садырханова Ұ.Ж.,Нурманов Н. Влияния фитопрепаратов корня солодки и корня донника лекарственного на общий показатель интоксикации в крови крыс, отравленных ацетатом свинца// Сборник трудов научно-практической конференции «Актуальные проблемы и профилактики профессиональной патологии и гигиена труда», посв.памяти д.м.н., проф.Адильбековой Дариги Айдановны. ЮКГФА. Шымкент, 3 мая 2013года –С.51-53
8. Арутюнян А.В., Дубинина Е.Е., Зыбина Н.А. Методы оценки свободнорадикального окисления и антиоксидантной системы организма. - Спб.: ИКФ-Фолиант, 2000. – 104 c.