Кіріспе: Қоршаған ортаның көптеген дамып, өсіп келе жатқан техногенді және радиоактивті, сондай-ақ тұрмыстық қалдықтармен ластануы халықтың денсаулығына, оның ішінде балалар мен жасөспірім-дердің тістерінің өсуіне және жетілуінге кері әсерін тигізеді. Сонымен қатар, бірнеше химиялық заттардың қиылыстырылғанп бір уақыттағы аралас әсері адамның көптеген ағзаларына органдары мен жүйелерінің зақымдануына, оның ішінде ұрпақты өрббіту үрдісіне және қызметтерінің бұзылуына әкеледі [1].
Аймақта қоршаған ортаны ластайтын және антропогенотоксиндер қатарына жататын химиялық заттар арасында басым орындардың бірі қорғасын алады [2]. Шымкент қаласында атмосфераның қорғасынмен ластануы кейбір авторлардың деректері бойынша ШРШ-дан 60 есе артық. Оңтүстік Қазақстан облысының топырағы мен өсімдіктеріндегі қорғасынның құрамы нормадан асып түседі және Б. М. Хандиллаеваның деректері бойынша [3].
Жұмыстың мақсаты:Шымкент қаласының жер қыртысындағы қорғасынның мөлшерінің экоаудандарға байланысты жағдайы зертеу.
Зертеу әдістері: Шымкент қаласының жер қыртысындағы қорғасынның мөлшерінің стандартты атомно-абсорбционды әдістпен аңықталды.
Зертеу нәтижелері:Шымкент қаласының жер қыртысындағы қорғасынның мөлшерінің экоаудандарға байланысты жағдайы 1-кестеде көрсетілген.
Шымкент қаласының жер қыртысындағы қорғасынның орташа мөлшері 166 ±11,6 мг/кг тең болса, жердің құрамындағы қорғасынның шектеулі рұқсат етілген шамасынің (32 мг/кг) деңгейінен 5,1 есе жоғары болды.
Қаланың солтүстік-шығыс аймағында қорғасынның жер қыртысындағы орташа мөлшері 134 ±8,0 мг/кг тең болды және жалпы көрсеткішпен салыстырғанда 19,3%-ға төмендеді.
Қазахстан Республикасының үшінші мегеполисінің оңтүстік- шығыс аймағында қорғасынның жер қыртысындағы орташа мөлшері 98,0 ±6,8 4 ±8,0 мг/кг тең болды,ШРЕШ көрсеткішінің денгейінен 2,06 есе артық болып және жалпы көрсеткішпен салыстырғанда 41%-ға азайды.
Қаланың орталық ауданында (Шымкент СБ) аймағында қорғасынның жер қыртысындағы орташа мөлшері 152 ±9,1 мг/кг тең болды және жалпы көрсеткішпен салыстырғанда 8,5%-ға төмендеді.
Қаланың солтүстік-батыс (СБ) аймағында қорғасынның жер қыртысындағы орташа мөлшері 197 ±11,8 мг/кг тең болды және жалпы көрсеткішпен салыстырғанда 18,7%-ға жоғарылады.
Қаланың орталық ауданынд (Шымкент СБ) аймағында қорғасынның жер қыртысындағы орташа мөлшері 152 ±9,1 мг/кг тең болды және жалпы көрсеткішпен салыстырғанда 8,5%-ға төмендеді.
Кесте 1- Шымкент қаласының жер қыртысындағы қорғасынның мөлшерінің экоаудандаррға байланысты жағдайы
|
Мөлшері (мг/кг) |
||
|
М ±m |
% бойынша |
|
|
Шқ. |
166 ±11,6 |
100 |
|
СШ |
134 ±8,0 |
80,7 |
|
ОШ |
98,0 ±6,8 |
59,0 |
|
СБ |
152 ±9,1 |
91,5 |
|
ОрА |
197 ±11,8 |
118,7 |
|
ОБ |
249± 15,0 |
150 |
Ескерту: СШ- солтүстік-шығыс: ОШ- оңтүстік- шығыс: СБ- солтүстік-батыс: ОрА- орталық аймақ: ОБ- оңтүстік – батыс.
Әдебиеттер
- .Рождественская, Н.В. Эффективность профилактики и лечения кариеса зубов у детей раннего возраста / Н.В. Рождественская. — Автореф. дисс. канд. мед. наук. Волгоград, 2002. - 22 с.
- .Терехова Т.Н., Шаковец Н.В., Кленовская М.И. Заболеваемость кариесом зубов детей 5-7 лет в Беларуси/ Medicina stomatologina: publicatie oficiala a asociatiei stomatologilor din republica Moldova (ASRM). – 2007, январь. – с.44-45.
- .Саидова Н.Б. Распространенность кариеса зубов у детей, проживающих в сельских районах республики узбекистан // Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований. – 2015. – № 12-9. – С. 1617-1620;
- .Хамадеева А.М., Турдыев Б.З., Косимов М.М. Эпидемиология кариеса зубов у населения республики Таджикистан // Современные проблемы науки и образования. – 2016. – № 3.;
- . Орманов Е.К.Профилактика стоматологических заболеваний-основа деятельности детской стоматологической поликлиники.// «Актуальные вопросы организации стоматологической помощи населению. Инновационные техно-логии» - Алматы, 2008.-С.54-56.