Аннотация

Жұмыстың мақсаты: Ишемиялық инсултпен ауырған науқастарды сүлікпен емдеу нәтижесіндегі сырқаттардың қан құрамындағы орта уытты молекуланың мөлшерінің жағдайын зертеу. Ишемиялық инсултпен ауырған науқастарды емдеу үшін әртүрлі дәрілік препараттар қолданады, бірақ олардың көбісі негізінен синтетикалық жолмен алынған препараттар. Ишемиялық инсултпен ауырған науқастарды емдеу үшін 3-7 дәрілік заттар қолданады, оларды қолданған кезде дәрілердің организимде өзара әсерлесуі орын алады, осыған байланысты оларды тиімді пайдаланбаған жағдайда полипрагмазмнен басқа дәрілердің емдік қасиетінен басқа жанама, жағымсыз әсерлер орын алады. Кәзіргі кезде көптеген науқастарды емдеу үшін дәрісіз әдістер қолданып келеді, осындай емдеу әдістердің бірі -медициналық сулікті қолдану.Бұл әдісті халық емшілері қең қолдануда, сонғы 100 жыл көлемінде ресми медицинада емдік ретінде орын алуда, бірақ бұл әдіс Қазақстан Республикасында қен таралмаған. Ишемиялық инсултті науқастардаң қанындағы уыттану индексі емге дейін дені сау адамдардың көрсеткішіне қарағанда 31,1%-ға жоғарылайды, гирудиротерапияның әсеріне 3-емдік ісшарадан кейін 10-ѓа , ал 7- ші емдік шарадан кейін 19,9-ѓа төмендеп дені сау адамдардың көрсеткішіне жақындай түседі. Зерттеу нәтижесінде алынған мәліметтер ишемиялық инсульттің жеңіл дәрежелі түрін емдеуге сүлікті қолданғанда науқастардың қанының сары суында және эритроциттерінде орта уытты молекулалардың деңгейлері төмендейді, яғни сүліктің сөлі дезинтоксикациялық қасиетке ие.

Кілт сөздер: Ишемиялық инсульт, сүлікпен емдеу, орта уытты молекуланың қандағы деңгеиі.

Кіріспе. Сүліктің сөлінің емдік қасиеті оның құрамындағы биологиялық белсенді заттардың, соның ішінде ерітетін құрылымдар болуына байланысты:пептидаза, гиалуронидаза, коллагенеза және антигемостатитиктердің болуы: калин (тромбоциттердің адгезиясы мен агрегацисиясының бөгегіштері), апираза (АДФпен иницирленген тромбоциттердің агрегациясының бөгегіші) – аденозинді нуклеотидтерді (АТФ, АДФ) гидролиздейді,ТБЫ (тромбоциттердің белсенді ықпалдары) антогонистері, Ха ықпалының бөгегіші, Гирудин – тромбин ферментерінің ерекше жоғары өзіне тән бөгегіші, осыған байланысты тромбиннің белсендуі арқылы болатын барлық серпілістерге әсер етеді. Сүліктің сөлінің емдік қасиеті оның құрамындағы организмнің қорғаныс серпілістерін тежейтіндерге байланысты. Сүлікпен емдеу әдісі қабынуға қарсы, тромбыға қарсы және тромболитикалық, жараның бітуін тездету, психотерапевтикалық әсерілеріне байланысты.

Жұмыстың мақсаты: Ишемиялық инсултпен ауырған науқастарды сүлікпен емдеу нәтижесіндегі сырқаттардың қан құрамындағы орта уытты молекуланың мөлшерінің жағдайын зертеу.

Сынама және зертеу әдістері: Сүлікпен емдеу үшін ишемиялық инсулттің жеңіл түрімен ауырған 32 науқас зертеуге алынды. Бұд жағдайға науқастар қан қысымының кенеттен (стресс) жоғарылауына байланысты душар болған. Сүлікті науқастардың жағдайына байланысты алғашқы кезде бірінші аумақта (Бастың нүктелеріне) екі рет, үшінші рет - бауыр нүктесіне қойамыз, ал келесі емдік іс шараны бас нүктелеріне койдық. Емшараны күнары, емдеу курсы 5-7. Науқастардың қанын емге дейін және емнен кейін сынамаға алдық. Қан сарысындағы орта уытты молекулардың (ОУМ)мөлшерін спектрофотометрия- лық әдіспен зертедік, бақылау тобына 10 дені сау адамдар алынды.Зертеуге иалынған адамдардың қанының эндоуытты индексін Н.Ж.Орманов әдісімен анықтадық Науқастардың эндогендік уыттануын объективті түрде бағалау үшін қан сарысуындағы және эритроциттерде орта уыттылық молекулалардың мөлшерін 254 нм-де спектрофотометриялық әдіспен [1-4] және эндогенді уыттану индексін Орманов Н.Ж . әдісімен анықтадық [5].

Зерттеу нәтижелері:Бақылау тобындағы кісілердің қанындағы орта уытты молекуланың мөлшері 0,2500,003 ОТБ, ал эритроциттердегі мөлшері 0,090,01 ОТБ тең болды, эндоуытты индексі 1,00,05 шб құрады.Ишемиялық инсултпен ауырған науқастардың қан сарысуындағы ОУМ мөлшері емге дейін 0,3290,02 ОТБ-не, қан қызыл жасушаларында 0,130,005 ОТБ-ін, (Р<0,01), сырқаттардың қаның эндоуытты индексі 1,311,0 (Р<0,01) құрады.

Кесте – Ишемиялық инсульттің жеңіл дәрежесімен ауыратын науқастардың қанының эритроциттеріндегі (ЭОУМ), сарысуындағы орта уытты молекулалардың (ОУМ) және уыттану индекс (УИ) деңгейінің гирудинотерапияның әсеріне байланысты өзгеруі.

Ишемиялық инсулттік науқастарда эндоинтоксикациялыќ синдромның дамуына байланысты науқастардың қанында орта уытты молекуланың (ОУМ) қан сарысуында және эритроциттерде қорлануы емге дейін 31,6%-ға және 44,4%-ға жоғарылайды. Сүліктік емдік ісшаралардың әсерінен ОУМ нанымды түрде 3-ші тєулікте ғана төмендеді және де азаю деңгейі емге дейінгі көрсеткішпен салыстырғанда 13,1 - ды құрады, науқастардың эритроцитеріндегі ортауытты молекулалардың мөлшері 15,5% төмендеді, ал 7-ші тәуліктерде 23,4% жєне 29,8-ѓа төмендеді және денісау адамдардың көрсеткішіне жақындай түсті. Ишемиялық инсулттік науқастарда эндоинтоксикациялыќ синдромның уыттану индексі емге дейін дені сау адамдардың көрсеткішіне қарағанда 31,1%-ға жоғарылайды,гирудиротерапияның әсеріне 3-емдік ісшара- дан кейін 10-ѓа, ал 7- ші емдік шарадан кейін 19,9-ѓа төмендеп дені сау адамдардың көрсеткішіне жақындай түседі.

Сонымен зерттеу нәтижесінде алынған мәліметтер ишемиялық инсульттің жеңіл дәрежелі түрін емдеуге сүлікті қолданғанда науқастардың қанының сары суында және эритроциттерінде орта уытты молекулалардың деңгейлері төмендейді, яғни сүліктің сөлі дезинтоксикациялық қасиетке ие.

Қорытынды

1. .Ишемиялық инсулттік науқастарда эндоинтоксикациялыќ синдромның дамуына байланысты науқастар- дың қанында орта уытты молекуланың (ОУМ) қан сарысуында және эритроциттерде қорлануы емге дейін 31,6%-ға және 44,4%-ға жоғарылайды.
2. .Сүліктік емдік ісшаралардың әсерінен ОУМ нанымды түрде 3-ші тєулікте ғана төмендеді және де азаю деңгейі емге дейінгі көрсеткішпен салыстырғанда 13,1-ды құрады, науқастардың эритроцитеріндегі орта уытты молекулалардың мөлшері 15,5% төмендеді, ал 7-ші тәуліктерде 24,6% және 29,8-ѓа төмендеп, дені сау адамдардың көрсеткішіне жақындай түсті.
3. . .Ишемиялық инсултті науқастардаң қанындағы уыттану индексі емге дейін дені сау адамдардың көр- сеткішіне қарағанда 31,1%-ға жоғарылайды, гирудиротерапияның әсеріне 3-емдік ісшарадан кейін 10-ѓа, ал 7-ші емдік шарадан кейін 19,9-ѓа төмендеп дені сау адамдардың көрсеткішіне жақындай түседі.

Әдебиеттер

1. Габриэлян Н.И., Липатова В.И. Опыт использования показателей средних молекул в крови для диагностики нефрологических заболеваний у детей // Лабораторное дело. - 1984. - №3. - С.138-140.
2. Владыка А.С., Левицкий Э.Р., Поддубная Л.П., Габриэлян Н.И. Средние молекулы и проблема эндогенной интоксикации при критических состояниях различной этиологии//Анестез.и реаним.1987.-№2-С.37-42.
3. Ковалевский А.Н., Нифантьев О.Е. Замечания по скринниговому методу определения молекул средней массы // Лаб. дело. – 1989, № 10. -С. 35-39.
4. Афанасьева А.Н. Сравнительная оценка уровня эндогенной интокси-кации у лиц разных возрастных групп // Клин. лаб.диаг. - 2004.-№ 6.-С. 11-13.
5. Орманов Н.Ж., Орманова Л.Н., Джакипбекова З.К., «Влияние фитопрепарата из корня солодки на содержание средних токсических молекул крови у больных хронической интоксикацией соединениями фосфора в зависимости от чувствительности к желтому фосфору». Материалы межд.науч-прак.конференции «Инновационные технологии ХХI века в сфере науки и образования», посвященной 20-летию ЮжноКазахстанского педагогического университета. Шымкент. 2012.84-88.