Кіріспе. Анальгетиктерді ауырсыну синдромында оңтайлы қолдануының өзекті стратегиялық мәселері бүгінгі таңда толық шешілмеген. Осы жағдайды ескере отырып әдебиеттік шолулар жасап және өзімізде жасалған деректерді пайдаланып ауырсыну синдромының анальгетикалық фармакотерапиясының негізгі ұстанымдары ұсыналады[2,3]. мәселенің бірі болып отыр.
Жұмыстың мақсаты.Анальгетиктардың аяғы жіті жарақаттанған сырқаттардың фармакотерапиялық кешендердің фармакоэконимикалық лейкоцитарлы уыттылық индексі (ЛУИ)денгейіне байланысты зертеу.
Материалдар мен әдістер. Жұмыстың міндеттеріне сәйкес 50 дені сау адам және жарақатпен ауыратын 120 науқас зерттеуге алынды.Олар емдік кешендермен емдеуге байланысты төрт топқа бөлінді. 1-топтағы сырқаттар: Ем-1: Анальгин (50%-2,0 мл), 2-топ: Ем-2: диглоген( 70 мг-3,0мл) 3-топ, Ем-3: кетонал(100мг -2,0 мл) ,4-топ, Ем-4: лорноксикам (8 мг) дәрілерін нұсқау бойынша қабылдады. Емдеу - бақылау мерзімі 3-7 күн. Қанның лейкоцитарлық формуласын зерттеп, уыттанудың лейкоцитарлық индексін (УЛИ) А.Я.Фищенко және С.Д.Химич өрнегі арқылы есептедік:
Пц + М + Ж + Т + Сегм
УЛИ= х К
Лимф + Мон + Эоз + Баз
мұндағы: Пц - плазмоциттер, М - миелоциттер, Ж - жас, Т - таяқшаядролы
нейтрофилдер, Сегм - сегментядролы нейтрофилдер, Лимф -
лимфоциттер, Мон - моноциттер, Эоз - эозинофилдер, Баз - базофилдер, К - лейкоциттердің жалпы мөлшерінің алғашқы екі санының оннан бірі.
Зертеу нәтижелері. Аяғы жіті жарақаттанған науқастардың лейкоцитарлы уыттылық индексінің (ЛУИ ) анальгетиктердің әсері өзгеруі төменгі кестеде көрсетілген. Аяғы жіті жарақаттанған сырқаттардың аналгетиктардың фармакоэконимикалық жағдайын анықтау үшін қанның лейкоцитарлы уыттылық индексі (ЛУИ) зертеу жұмыстың міндеті бойынша жасалды. Аяғы жіті жарақаттанған сырқаттардың лейкоцитарлы уыттылық индексі (ЛУИ) емге дейін жоғары деңгейде болатыны анықталды (Кесте-1).
Метамизин натрии препаратын қолданғанда қанның лейкоцитарлы уыттылық индексі (ЛУИ) нанымды түрде тек 3-ші тәулікте ғана төмендеп, азаю деңгейі емге дейінгі көрсеткішпен салыстырғанда 32,61%-ды
құрады, ал 5-ші тәулікте 55,4%-ға, бірақ дені сау адамдардың көрсеткішімен салыстырғанда 110%-ға жоғары деңгейде орын алды.
Диклофенак (вольтарен) тобындағы УЛИ 1-ші тәуліктен соң нанымды төмендеді және де азаю деңгейі емге дейінгі көрсеткішімен салыстырғанда 22,3%-ға тең болса, 3-ші, және 5-шы тәуліктерде 33,4%-ға, және 60,9%-ға сәйкес төмендеді. бірақ дені сау адамдардың көрсеткішімен салыстырғанда 80%-ға жоғары деңгейде орын алды.
|
Көрсеткіштер |
Емдік топтар |
|||
|
Метамизол (анальгин) n=100 |
Диклофенак (вольтарен) п=100 |
Кеторолак (кеторол) п=100 |
Лорноксикам (ксефокам) п=45 |
|
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
|
ЛУИ (шартты бірлік) |
||||
|
Емге дейін |
4,6±0,4 |
4,5±0,4 |
4,7±0,4 |
4,7±0,4 |
|
1 тәулік |
3,9±0,25 |
3,5±0,26 |
2,6±0,15 |
3,1±0,11 |
|
3 тәулік |
p<0,05 |
p<0,05 |
p<0,05 |
p<0,05 |
|
3,1±0,19 |
3,0±0,13 |
1,3±0,07 |
1,74±0,01 |
|
|
p<0,05 |
p<0,05 |
p<0,05 |
p<0,05 |
|
|
5 тәулік |
p1<0,05 |
p1<0,05 |
p1<0,05 |
p1<0,05 |
|
2,1±0,13 |
1,8±0,09 |
1,0±0,08 |
1,34±0,01 |
|
|
p<0,05 |
p<0,05 |
p<0,05 |
p<0,05 |
|
|
p1<0,05 |
p1<0,05 |
p1<0,05 |
p1<0,05 |
|
|
p2<0,01 |
p2<0,01 |
p2<0,01 |
p2<0,01 |
|
|
Орташа көрсеткіші |
3,4±0,08 |
3,2 ±0,1 |
1,0±0,01 |
1,34±0,01 |
Кесте 1- Жіті жарақаттанған науқастардың лейкоцитарлы уыттылық индексінің(ЛУИ ) анальгетиктердің әсері өзгеруі
Кеторолак қолданғанда (Фтк-3 тобындағы) ЛУИ 1-ші тәулікте кейін емге дейінгі көрсеткішімен салыстырғанда 44,7%-ға, 3-ші тәулікте 72,4%-ға, 5-ші тәулікте 72,4%-ға төмендеп, дені сау адамдардың көрсеткішіне теңеле түседі. Лорноксикам (ксефокам) қолданғанда (Фтк - 4 тобындағы) ЛУИ -ші тәулікте кейін емге дейінгі көрсеткішімен салыстырғанда 34,1%-ға, 3-ші және 5-ші тәуліктерде 63%-ға және 71,5%-ға төмендейді, бірақ дені сау адамдардың көрсеткішімен салыстырғанда 34%-ға жоғары деңгейде орын алды.
Анальгетиктерді қолданғаннан кейін сырқаттардын уыттылық лейкоцитарлы индексі өзгеруі әр түрлі топта әр түрлі деңгейде төмендейді, олардың 5 тәуліктік емнен орташа көрсеткіштері метамизолды топта 3,4±0,08 шб тең болса , диклофенак (вольтарен) тобындағы 3,2±0,1шб құрайды, кеторолак қолданғанда
1,0±0,01шб тең болды, лорноксикам (ксефокам) қолданғанда 1,34±0,01шб құрайды. Сонымен Кеторолак (кеторол) қолданғанда сырқаттардын уыттылық лейкоцитарлы индексі сәйкес анальгетикалық топтармен салыстырғанда өте ерте (5 тәулікте) қалыпты жағдайда орын алады және оның меншікті тиімділігі ең жоғарғы мәнге ие болды (Кесте -1,сурет-1,2).
114
Аяғы жіті жарақаттанған науқастардың «шығын-пайда» көрсеткішінің қанның уыттылық лейкоцитарлы индексінің мәнінің нышандарына байланысты фармакотерапиялық кешендердің әсерінен өзгеруі - кестеде көрсетілген.
Бес күндік бақылау уақытында фармакотерапиялық кешендердің әсерінен бірінші топтағы сырқаттардың қанының ЛУИ мәні метамизол натриидың әсерінен 4,7±0,13 шб 3,4±0,14 шб дейін төмендейді, яғни меншікті тиімділігі 27,7%-ға тең болады, екінші (Диклофенак (вольтарен) топта оның денгейі 4,7±0,4 шб 3,2±0,1 шб , үшінші (Кеторолак (кеторол) топта оның мәні 4,7±0,4 шб 1,0±0,08 шб және төртінші (Лорноксикам (ксефокам) топта бұл көрсеткіш, 4,7±0,4 шб 1,34±0,08 дейін төмендейді(кесте -1, сурет-2,3).
Метамизолдың әсерінен қанның уыттылық лейкоцитарлы индексінің мәнінің нышандарына байланысты емге дейінгі сәйкес көрсеткішіне қарағанда меншікті тиімділігі 27,7%-ға тең болады , ал диклофенактың, 115кеторолактың және лорниксамның әсерлерінен меншікті тиімділігі емге дейінгі сәйкес көрсеткішіне қарағанда 31,9%, 78,7% және 71,5%-ға тең болады (сурет-4) .
Аяғы жіті жарақаттанған науқастардың «шығын - пайда» көрсеткішінің дәрілік жинақтың құны мен лейкоцитарлы уытты индекс (ЛУИ) нышандарына байланысты фармакотерапиялық кешендердің әсерінен өзгеруі 2- кестеде көрсетілген.
Емдеу бағамының құнын бірінші емдік тобындағы көрсеткішін (302,6 тенге) 100%-ға тең деп алғанда, екінші жене үшінші фармакотерапиялық топтарда бұл көрсеткіш 228%-ға және 103,2%-ға жоғарылайды, ал төртінші топта (4170 тенге) 13,8 еседен артық өседі. «Шығын-пайда» көрсеткіштері метамизолда топта емдеу мерзімі ішіндегі дәрілік жинақтық толық шығыны арқылы анықтағанда 10,9 тенгені құрайды.
Диклофенакты топта «шығын-пайда» көрсеткіші метамизолды топқа қарағанда 2,8 еседен артық өсіп, 31,19 тенгеге тең болды.
«Шығын-пайда» көрсеткіштері кеторолакты топта дәрілік шығынның жалпы құны арқылы анықтағанда 7,8 тенгені тең болады, метамизолдың топтың көрссеткішіне қарағанда 71,5% құрайды. Лорноксикамты топта «шығын-пайда» көрсеткіші метамизолды топқа қарағанда 5,3 еседен артық өсіп, 58,4 тенгеге тең болды.
Сонымен зерттеу нәтижесінде алынған мәліметтер кеторолактық емдік әсерінің «шығын-пайда» көрсеткіші ең кіші мәнге тең болады.Бұл топта унемдеу көрсеткіштері метамизолды топқа қарағанда 3,1 тенгені құрайды,ал диклофенакты және лорноксикамды (ксефокамды) топтарға қарағанда 24,1 және 50,6 тенгеге тең болады (кесте-2).
116