Өзектілігі: Қырым–Конго геморрагиялық қызбасы (ҚКГҚ) – қоздырғыштың берілуі трансмиссиялық жолмен жүзеге асуымен, Bunyaviridae тұқымдасының Nairovirus туысты вирусы тудыратын, қызбамен, жалпы уланумен, геморрагиялық синдроммен және ауыр ағымымен сипатталатын, жіті вирусты, табиғи-ошақтық инфекциялық ауру[1]. Конго-Қырым геморрагиялық қызбасы ауруының негізгі клиникалық көріністері инкубациялық кезең 114 күнге дейін созылады. Аурудың алғашқы белгілері: дене қызуының кенеттен 39-40 0С дейін көтерілуімен, қатты бас ауыруымен, көздің қызаруы, бет, мойын және дененің жоғарғы бөлігінің қан кернеуімен және мойын, арқа, белдің ауыруымен, лоқсу немесе құсу, іш ауыруы немесе өтуі, ал ауру одан әрі дамыған жағдайда денеде бөртпелердің пайда болуы, мұрыннан, қызыл иектен, жатырдан, асқазаннан қан кету белгілері, ине енгізу орындарында қанталау (гематомалар) белгілерінің байқалуымен сипатталады[2]. Қырым–Конго геморрагиялық қызбасының (ҚКГҚ) эпидемиясы кезінде өлім көрсеткішінің коэфиценті 40% асады. Соңғы жылдары аурудың табиғи ошақтарының көлемі біртіндеп ұлғайып келе жатқаны байқауға болады. Республика көлемінде жыл сайын тіркеліп отырған Конго Қырым геморрагиялық қызбасы табиғи ошағы бар аурулардың қатарына жатады. Ауруды қоздырушы вирустың табиғатта жануарлар арасында айналысқа түсуіне байланысты ауруды мүлде жойып жіберу мүмкін емес, сондықтан табиғи ошақтары бар елді мекендерде аурудың кездесу ықтималдығы жоғары.
Статискалық мәліметтерге сүйенсек 2016 жылы Түркістан облысы және Шымкент қаласында ауырғандардың саны 12 адамды, 2017 жылы 8 адамды құраған. 2013 жылы Түркістан облысында аурушаңдық көрсеткіші 100000 тұрғынға шаққанда-0,19, ал өлім көрсеткіші-16,7%(1/6). 2014 жылы аурушаңдық көрсеткіші 100000 тұрғынға шаққанда-0,30, ал өлім көрсеткіші-25%(2/8). 2015 жылы аурушаңдық көрсеткіші 100000 тұрғынға шаққанда-0,21, ал өлім көрсеткіші-33,3%(2/6) құраған[3].
Зерттеу мақсаты: Клиникалық жағдайда қаза болған науқастың өлім себебін барынша ашып көрсету және Қырым–Конго геморрагиялық қызбасының (ҚКГҚ) клиникалық өту ерекшелігін талдау. Клиникалық жағдай: Науқас, Б., жасы - 48жаста. Қалалық жұқпалы аурулар ауруханасының қабылдау бөліміне дене қызуының 40 0С-қа дейін жоғарлауына , қалтырауға, басының ауырсынуына, бұлшықеттерінің
ауырсынуына шағымданып қаралған. 16.06.2018ж жедел медициналық жәрдем бригадасын шақырған, жедел медициналық жәрдем бригадасы «Жедел респираторлы вирусты инфкция. Кене шағуы» диагнозымен Қалалық жұқпалы аурулар ауруханасына жеткізілген. Қабылдау бөлімінде дәрігерлермен қаралып науқастан жалпы қан анализі алынған:Нв – 160г\л, Эр-5,05х1012\л, Тр-220х109г\л. Науқас ауруханаға жатудан бас тартып үйіне қайтқан. 17.06.2018ж науқастың жағдайының нашарлауына байланысты қайта жедел медициналық жәрдем бригадасын шақырған. Жедел медициналық жәрдем бригадасы «Жедел респираторлы вирусты инфкция. Кене шағуы» диагнозымен Қалалық жұқпалы аурулар ауруханасына қайта жеткізілген. Лабораторлы : Жалпы қан анализі: Нв – 144г/л, Эр-4,89х1012/л, Тр- 82х109/л, Лейк – 5,1х10/9л. Дәрігерлер консилиумынан кейін: Қырым– Конго геморрагиялық қызбасы (ҚКГҚ), ықтимал жағдай диагнозы қойылып,науқастың жағдайының ауырлық нәтижесіне байланысты интенсивті терапия бөлімшесіне жатқызылған. Науқас үй жағдайында ірі және ұсақ малдарды асырайды. 13.06.2018жылы ұлымен бірге Қарабұлақ ауылында қой сатқан. Базардан үйіне келіп киімін ауыстырып жатқанда денесінде кене жабысқанын байқаған. Науқас кенені инемен алып өлтірген. Обьективті Науқастың жалпы жағдайы ауыр. Есі анық, сұрақтарға дұрыс жауап береді. Бұйрықтарды орындайды. Көз қарашығы орта кеңісте жарыққа Д=S фотореакция бар. Дене қызуы қалыпты сандарда. Менингеальды белгілері: желке бұлшықет тартылуы теріс. Керниг, Брудзинский симптомдары теріс. Ошақты белгілері теріс. Тамақтануы өздігінен. Терісі мен көзге көрінетін шырышты қабаттары бозгылт-қызғыш тусте құрғақ, ұстағанға жылы, бөртпелерден таза. Қолдарында шынтақтарында және жамбастарында иньекциядан кейінгі тері асты гематомалары бар. Перефириялық ісінулері жоқ. Тыныс алуы мұрын арқылы. Аускультацияда өкпесінде қатқыл тыныс сырыл жоқ. Журек тондары тұйықталған ырғағы дұрыс. Перефириялық тамыр соғуы орташа толымдылықта мен кернеулікте. Мұрнынан және қызыл иектен қаңсырау белгілері жоқ, қарау барысында. Еріндері бозгылт қызғыш тусте, тілі ақ аздап жабындымен қапталган ылғалдау. Лимфа түйіндері ұлғаймаған. Іші жұмсақ эпигастрий аймағында және оң жақ қабырға ауырсынады. Ішті тітіркендіру симптомы теріс. Бауыры және көкбауыры ұлғаймаған. Үлкен кіші дәреті қалыпты.
Науқаста жүргізілген ем шараларына,көрсетілген көмекке қарамастан геморрагиялық синдром, асқазан ішек жолдарынан қан кету, токсикалық гепатит, токсикалық нефрит, жедел бүйрек жетіспеушілігі, тамырішілік шашыранды қан ұю синдромы (ТШҚҰ) нәтижесінде 20.06.2018жылы биологиялық өлім тіркелді.
Лабораторлық көрсеткіштер: Жалпы қан анализі:Нв – 130г/л, Эр - 4,28 х1012/л, Тр- 86х109/л, Лейк – 13,4 х10/9л, п/я -18%, с/я-60%, лимф- 19%, м- 3%, Hct- 38%, СОЭ – 16, Биохимиялық анализ: общ. белок - 66г/л, жалпы билирубин- 32,5-6,8-25,7мкмоль/л, Мочевина– 6,1 ммоль/л, креатинин– 136,0мкмоль/л, глюкоза - 6,0ммоль/л, Алт -0,7,Аст-0,65.K-4,06,Na-136,0,Ca-1,06.
Коагулограмма: ПТВ-25, ПТО- 1,55, МНО –1,68, фибриноген- 2,4, ТВ- 24, АЧТВ – 41
Қырым–Конго геморрагиялық қызбасының (ҚКГҚ) ИФА нәтижесі: Ig M оң мәнді.
Қырым–Конго геморрагиялық қызбасының (ҚКГҚ) ПЦР нәтижесі: оң мәнді.
Клиникалық диагноз: Қырым–Конго геморрагиялық қызбасы (ҚКГҚ), геморрагиялық синдром, асқазан ішек жолдарынан қан кету, дәлелденген жағдай, ауыр дәрежесі.
Асқынуы: Токсикалық гепатит. Токсикалық нефрит. Жедел бүйрек жетіспеушілігі, жедел ағым. Тамырішілік шашыранды қан ұю синдромы (ТШҚҰ).
Жүргізілген ем шаралар: Вирусқа қарсы терапия: Таб. Рибавирин 1,0 гр ішке. Антибиотикалық терапия – Цеф 3 - 1,0 гр. әр 12 сағатта. Гемотрансфузия: Жаңа мұздатылған плазма - 12 мл/кг. Тромбоконцентрат АВ (IV) Rh + 4 - 5 доз доза көктамыр ішіне тамшылатып. Криопреципитат АВ (IV) Rh + 7 доз. NaCl 0,9% - 400,0+ Гордокс 300 тыс. Ед. көктамыр ішіне тамшылатып. Таб. Фамо 40 мг ішке. Парентеральды ем: Оликлиномель 70 мл/сағат көктамыр ішіне тамшылатып.. Гемостатикалық ем: Этамзилат натрия 2,0 әр 6 сағатта.көктамыр ішіне. Викасол 3,0 в/м. СаСl 10% - 10,0 көктамыр ішіне тамшылатып. Стол № 4.
Қорытынды Табиғи ошақтарда Қырым–Конго геморрагиялық қызбасын(ҚКГҚ) жұқтыру қаупі өте жоғары, әсіресе мал шаруашылығымен айналысатындар. Клиникалық көрінісінің әртүрлілігіне байланысты диагноз қоюда қиындықтар тудырады. Бұл дегеніміз аурудың аса қауіпті екенін,сонымен қатар қысқа уақыттың ішінде өлімге алып келетінінің дәлелі. Қазіргі таңға дейін бұл ауруға қарсы нақты бір профилактикасы болмағандықтан,табиғи ошақтарда аурудың таралуының азаймайтыны және аурудың клиникасы ауыр түрде өтетіні түсінікті.
Қолданылған әдебиеттер:
- 1. Абуова Г.Н., Нурмашева А.А., Бердалиева Ф.А,Касымова Т.В., Мырзабекова Г.Ж. Анализ эпидемиологической ситуации по Конго-крымской геморрагической лихорадке в Южно-Казахстанской области. Журнал «Инфекционные болезни». Материалы III Ежегодного Всероссийского Конгресса по инфекционным болезням Москва, 28-30 марта 2011 г., -С.7
- 2 Абуова Г.Н. Крымская-Конго геморрагическая лихорадка в Южном-Казахстане проблемы и пути решения. Журнал инфектологии. Приложение Том 4, №36 2012г.
- Материалы II Конгресса Евро-Азиатского Общества по Инфекционным Болезням, Астана, 12-14 сентября 2012 г., Стр.6