Кіріспе.Зерттеу негізінде жүрек қантамыр жүйесінің аурулары бойынша өлім жітімнің төмендеуі тікелей медикаментозды ем мен алдын алу шараларына (26-50%), ал 10 % кардиохируриялық әдіске байланысты екендігі анықталды [1]. ҚР аудандарында 2015 жыл мен 2016 жыл аралығындағы мемлекеттік бағдарламаның жүзеге асуына байланысты «Денсаулық» 2016-2019 жж аралығындағы өлімнің келесі көрсеткіштері ұсынылды.ОҚО бойынша ҚЖА 2015 жылдың 1 желтоқсан айындағы өлім 100 мың тұрғынға шаққанда 155,04, ал Қазақстанда 100 мың тұрғынға шаққанда 200,26 құрады.
Метереологиялық факторлардың әсері мен дамуындағы асқынуы тікелей БСК өлім жітіммәліметтерін сипаттамасымен және зерттеу негізінде нәтижелеріне байланысты болып табылады. Аурушаңдылық негізіндегі жүргізілген эпидемиологиялық зерттеулер жүрек қантамырлар жүйесіне жағымсыз әсер етуші метереологиялық, әлеуметтік және биогендік факторларды анықтады. ЖҚЖ ауруларының жасаруы және ұлғаюы негізінде алдын алу шараларының тиімділігі анықтады[2,3].
Жоғарыда көрсетілген ссы зерттеудің негізіндегі БСК өлім жітім бойынша көрсеткіштерінің жағымсыз метерологиялық факторлардың маңыздылығы оқытылады
Зерттеу мақсаты. Қазақстандағы жүрек-қан тамырлары ауруларының асқынуларындағы метеорологиялық факторлардың әсері мен сипатын анықтау.
Зерттеу материалдары мен әдістері. 2000-2013 жж. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің статистикалық деректері бойыншажүрек қан тамыр жүйесінің ауруларынан болатын өлім-жітім туралы корреляциялық талдауы жүргізілді. Онымен қоса Қазақстан Республикасыныңаймағындағы «Қазгидромет» РМК мәліметтері бойынша ересек тұрғындар арасында бір жылдағы жауын-шашынның мөлшері, орта жылдық ауа температурасы, атмосфералық қысым анықталды.
Алынған нәтижелер. ҚР ауданында корреляциялық талдаудың нәтижесі бойынша ҚЖА аурушаңдылығы мен ЖҚЖ асқынуы, яғни өлім жітімі көрсетілді. Оңтүстік аймақта ЖИА аурушаңдылығы бойынша жоғары орнында тұр және өсуде, әсіресе 2006 ж. (454,3 республикадағы орта есептегі көрсеткіш 386,0) және 2009 жылы 559,6, ал 2013 жылы 519 тең екені анықталды. ЖИА басқа аудандарда, әсіресе батыста төмен көрсеткішті құрайды. ҚЖА өлім көрсеткіші бойынша ҚР-да оң летальды динамиканы көрсетті.Корреляциялық талдау негізінде метереологиялық факторлардың және аурушаңдылықтың және ҚЖА бойынша өлім орта есепппен ауа атмосферасының негізіне байланысты ЖМИ (r = 0,44), ал ЖИА бойынша, АГ және ҚЖА өлім көрсеткіштері тәжіриби жүзінде анықталмаған. ЖИА аурушаңдылығы мен жауын шашыннның байланысы әлсіз (r=-0,29) АГ(г = -0,25). Атмосфералық қысымның көлемі тікелей ҚЖА өлім көрсеткішіне байланысты. Оңтүстік ауданды Солтүстікпен салыстырғанда ҚЖА аурушаңдылығы мен өлім негізі метереологиялық факторларға байланыстылығы анықталды. Оңтүстік аймақта атмосфералық қысымның әсері тікелей корреляциялық зерттеуге негізделген(г = 0,85).
БСК өлім көрсеткішінің ара қатынасы нақты, қолжетімді, оң және анықталған атмосфералық ауаның орта жылдағы көрсеткіш көлеміне негізделген. Оңтүстік аймақта атмосфералық қысым ЖМИ аурушаңдылығы бойынша әлсіз корреляциялау көрсеткішітән(г = - 0,29).
Қорытынды. 1. Қазақстандағы аймақтар бойынша ҚЖА өлімі мен аурушаңдылығының айырмашылығына негіздеу
2. Солтүстік ауданда жүрек қантамыр аурушаңдылығы және өлімін салыстырғанда, ауа райы,жауын шашынның мөлшері, ауа темпереатурасына тікелей байланысты болып табылды. Ал Оңтүстік аймақтағы көрсеткіштері атмосфералық қысымымен ауа температурасына байланысты екені ангықталды.
Әдебиеттер
- К.К. Давлетов Изменение в распространенности поведенческих факторов риска объясняют снижение смертности от болезней системы кровообращения в 2007-2013 гг. в Казахстане Давлетов К.К., С.Ф. Беркинбаев, М.М. Усатаев, Б.Б. Амиров, А.В. Маркова журнал медицина №2 (164) 2016.С.8-13.
- Нурмакина С.К. Влияние геопатогенных зон на развитие заболеваний сердечно-сосудистой системы / С.К. Нурмакина // Наука и здравоохранение. - 2014. - №3.- С.26-29.
- Салихов Р.Е. Метеоусловия среды обитания как фактор риска заболеваемости населения / Р.Е. Салихов// Материалы II всероссийской научной конференции студентов и молодых ученых с международным участием «Медико-биологические, клинические и социальные вопросы здоровья и патологии человека».- 2015.-№4.- 125с.