Мақалада Алматы қаласының жалпы білім беретін мектептерінде 40 жастан жоғары 127 мүғалімдер арасында зерттеу нәтижесі көрсетілген. Мұғалімдердің жүрек патологиясына айқын бейімділігі бар. Негізгі себептер ол күйзеліс, семіздік, гиподинамия, дүрыс тамақтанбау, салауатты өмір салтын дүрыс үстанбау, гипергликемия. Мұғалімдердің жартысында жүрек қантамыр жүйесі ауруларының жасырын ағымы анықталды, диагностиканың болмауы асқынулардың ерте дамуына,мүгедектікке және кенет өлімнің туындауына апарады. Осылайша, еңбек мен тынығу режимін, қозғалыс белсенділігін арттырумен тамақтануды қайта қарауды қажет етеді және жүмыс орнында стресске қарсы іс-шаралар санын арттыру қажет.
Кілт сөздер: мүғалімдер, скрининг, жүрек қантамыр жүйесі аурулары
Дүние жүзі Денсаулық сақтау Ұйымы (ДДҰ) бойынша жүрек-қан тамыр жүйесі аурулары бірінші орынды алады [1,2]. Мүғалімдердің стресстік жағдайға, аз қимыл-қозғалысқа бейім болуы қазіргі таңдағы өзекті мәселенің бірі және нақтылауды қажет етеді.
Зерттеудің мақсаты: Негізгі мақсат жүрек-қан тамыр жүйесі ауруларына алып келетін себептерді және клиникалық белгілерін ерте анықтау. Сонымен қатар, өмір сапасы деңгейін бағалау.
Қүрал-жабдықтар және әдістер: артериялық қан қысымы (АҚҚ) өлшеуге арналған тонометр, қандағы қант деңгейін тексеру мақсатында глюкометр, арнайы сүрақтармен қүрастырылған сауалнама. Салмақты анықтауға арналған таразы, бой дегдейін анықтауға арналған бой өлшегіш [3].
Нәтиже және талқылау: бақылау тобына 40 жастан жоғары 127 мүғалім алынды. Зерттеу кезінде мүғалімдердің 82,6 % спортпен шүғылданбайтыны, 6,3 % шылым шегетіні, 85 % стрессті жиі қабылдайтыны, 18,9 % бас ми жарақатын алғаны, 29,2 % операция жасалғаны анықталды. Жүрек тұсындағы ауру сезіміне 52,7 % шағымданатыны, соның ішінде ауру сезімінің сипатына байланысты: 50% қысып ауру сезіміне шағымданғаны, еңбекке қабілетті жастағы туыстары арасындағы кенет өлім көрсеткіші әт22,8 % құрағаны, ауа жетіспеу сезімі 51,1 % мүғалімде анықталды. 62,3 % аяқтарының жиі ісінуі, соның ішінде 89,8 % сирек ісінуі, 10,2 % жиі ісінуі. Уақытында диагностикаланбайтын және емделмейтін жүрек
жеткіліксіздігінің айқын белгілері анықталды.Жүрек қантамыр жүйесі ауруларының жасырын ағымы асқынулардың ерте дамуына,мүгедектікке және кенет өлімнің қаупін жоғарылатады. Сонымен қатар бастың сирек ауруы 63,4 %, 36,6 % жиі ауруы анықталды. АҚҚ 68,5 % жоғарылағаны, қандағы холестерин деңгейі 31,4 % тексеріс кезінде жоғары болғаны, 13,3 % анамнезінде кардиологиялық диагнозы бары, 3,9 % МИ алғаны анықталды. Дене салмағы индиксі дәрежесі бойынша 40,6 % семіру алды, 56,2 % семірудің 1 дәрежесі, 3,1 % семірудің 2 дәрежесі. Қандағы қант деңгейі 9,4 % жоғарылаған.
Жүргізілген скрининг нәтижесін қорыта келе мұғалімдер арасында жоғары қан қысымымен жүретіндер санының көп болуы алаңдатты. Сонымен қатар, салауатты өмір салтын ұстанбауы, стресске жиі үшырауы, қандағы холестерин деңгейінің жоғарылауы, жоғары АҚҚ жүруі жүрек-қан тамыр жүйесі ауруларына алып баратын негізгі жол және мұғалімдердің еңбекке қабілетінің төмендеуіне кері әсер етеді [4].
Мұғалімдерге еңбек тәртібін, демалысты және еңбек шарттарын жақсартуды қатаң түрде қолға алу керек.Сонымен қоса тамақтау тәртібін реттеу,тәулігіне 8 порция көкөністер мен жеміс жидектер пайдалану [5]. Аптасына 3 рет қарқынды аэробикамен айналысу дене салмағының,холестерин және глюкоза деңгейінің төмендеуіне яғни жүрек қан тамыр жүйесі ауруларына алып келетін қауіп қатердің алдын алады. Бүл көрсеткіштер мектептерде мүғалімдерге арналған жаттығу залдарымен бассейіндердің болуын қажет етеді.Үзіліс кезінде күйзелісті жою мақсатында арнайы радионүктелерден классикалық әуендерді қою.
ӘДЕБИЕТТЕР
- Канатбаева А.А. Вопросы профилактики и лечения сердечно-сосудистых заболеваний в Казахстане. Терапевтический вестник, спец. выпуск № 4, 2013 - с.73-74.
- Ефремова О. А. Камышникова Л. А. Никитин В. М. Железнова Е. А. Основы ранней диагностики и прогнозирования ишемической болезни сердца // Научные ведомости Белгородского государственного университета. Серия: Медицина. Фармация. № 18 (161) / том 23 / 2013. - С. 51-54
- Мулдаева Г.М., Разиева Р.С., Адамбекова А.К., Ян С.А. Опыт скринингового обследования взрослого населения. Терапевтический вестник, спец. выпуск № 4, 2013 - с.82-83.
- Хайдарова Т.С., Акимбаева А.А. Влияние образа жизни населения на состояние здоровья // Актуальные вопросы формирования здорового образа жизни, профилактики заболеваний и укрепления здоровья. - №4. - 2008 - С.42-44.
- 5. Шарманов Т.Ш., Тажибаев Ш.С., Балгимбеков Ш.А. Руководство по профилактике избыточной массы тела и ожирения, Алматы, 2012 г., 85 стр.