Амброксолдың оригинальді және дженерикті таблеткаларының құрамын салыстырмалы зерттеу

Кіріспе: Әлемнің кез келген елінің дәрілік саясаты халықты қауіпсіз, тиімді, сапалы және қолжетімді ДҚ қамтамасыз етуге кепілдік беру тиіс. Соңғы жылдары денсаулық сақтауға жұмсалған шығындардың шұғыл түрде өсуі жаңа міндеттерді алға қойды - клиникалық тиімді, қауіпсіз және оның құныны оңтайлы түрде сәйкестендіретін емдеу тәсілін таңдау. Бұл міндетті шешу үшін өнеркәсібі дамыған барлық елдерде қазір ерекше назар дженериктік препараттарға аударылып отыр.Үлкен «жетілік елдердерінің» фармацевтикалық нарықтарында дженериктер: АҚШ-12%, Жапония -30%, Германия -15%, Франция- 50%, Англия -55%, Италия - 60%, Канада - 64% үлес алады[1].

Дженериктік препараттарға деген қызығушылық бүкіл әлемде жыл сайын өсуде, бұл әлеуметтік бағдарлама және денсаулық сақтауға мемлекеттік бюджеттің шектелгендігімен туындап отыр. Мысалы 2009 жылы ЕО мүше мемлекеттердің мемлекеттік және сақтандандыру бюджеті қайта өнделген препараттарды қолдану арқылы 30 млрд. евро үнемдеді[2]. АҚШ фармацевтикалық нарығында рецептуралы дженериктерінің патентелген емес сегменті 90% жуық, бұл 121 млн доллар үнемдеуге мүмкіндік берді.

2010 жылы ЕО фармацевтикалық нарығында қайта өнделген дәрілік препараттардың көрсеткіші 50% дейін жетті, құны тұрғысынан олар тек 18% үлесін ғана алады, бұл олардың салыстырмалы түрде бағасының төмен екендігін көрсетеді [3]. Осылайша дженериктер денсаулық сақтауға кететін бюджеттің шығындарын қысқартады, сондай-ақ брэндті дәрілік препараттар арасында салауатты бәсекелестікке ынталандандырады [4]. Европалық сегментте дженериктер бағыт алуының себебі - қоғамдық денсаулық сақтаудағы шығындарды үнемдеу [16].

Қазіргі уақытта дженериктердің бірыңғай анықтамасы жоқ [5]. Дженерик - бұл құрамындағы әсер етуші заты оригинальді дәрілік препараттың құрамындағы әсер етуші затқа толық сәйкес келетін қайта өндірілген препарат. Америкалық FDA (US Food and Drug Administration) дженерик ретінде «оригинальді дәрілік препаратпен дәрілік түрі, әсер ету күші, белгілеу әдісі, сапасы, фармакологиялық қасиеттері және белгілеуге көрсетілімдері бойынша сәйкес болатын дәрілік препаратты» атайды. Биоэквивалентті емес деп танылған дженериктерді ЕО мемлекттері өз нарығына жібермейді [6].

Дженериктерге және оригинальді дәрілік препарат бірдей талаптар қойылады: жоғары сапа, қажетті эффективтілі және қауіпсіздігі. Екеуінің де сапасын тиісті өндірістік тәжірибе (GMP) принциптерінің сақталуы, сапасын басқару стандарттары немесе т.б. қамтамасыз етеді [10, 11].

Биоэквивалентілікті анықтау дженериктерді тіркеу кезінде негізгі талап болып табылады, себебі биоэквивалентті дәрілік құралдарды бір-бірімен дозаларын түзетусіз және қосымша терапевтік бақылаусыз алмастыруға болады (қолдану бойынша нұсқаулығы мен көрсетілімдері бірдей болған жағдайда) [9,10,12].

Екі дәрілік құрал биоэквивалентті болады, егер олардың биологиялық тиімділігі, максимальді концентрациясы және оның жетілу мерзімі (Стах және Ттах), сонымен бірге алаң астындағы қисық сызық (AUC) бірдей молярлы дозаны бірдей енгізу жолымен белгілеген кезде ұқсас болатын болса [3].

Биоэквивалентілік елеулі қаржылық шығындарды және уақытты қажет етеді. Осыған байланысты соңғы 10 жыл түрлі дебаттар өзара алмасу туралы қорытындыны in vitro зертеулеріне қарап жасаса деп ұсынып отыр [9, 1].

Қазіргі кезде Қазақстанның фармацевтикалық нарығында 90 % жуық дәрілік препараттар қайта өңделген (дженериктер) дәрілік құралдар болып табылады. Дженериктер нарығында күрделі мәселе бір атаумен тіркелген қайта шығарылған дәрілік препараттардың үлкен көлемі болып отыр.

Фармацевтикалық нарықтағы барлық дженерикті препараттар оригинальды препаратпен фармацевтикалық эквивалентті болуы тиіс.

Фармацевтикалық эквивалентті болып бірдей дозада, бірдей дәрілік түрде, сәйкес сапа стандарттарына жауап беретін, бірдей енгізу жолына арналған дәрілік препараттар аталады. Егер бірдей дозада бірдей жағдайда қолданған кезде дәрілік препараттардың биологиялық тиімділігі бірдей дәрежеде болатын фармацевтикалық эквивалентті препараттар биоэквивалентті деп есептеледі. Дженерикті препараттың қолданылу қауіпсіздігі нормативті құжаттарда белсенді фармацевтикалық субстанцияның, дәрілік түрдің физико химиялық қасиеттерін барынша толық сипаттайтын белгілі сапа көрсеткіштерінің болуына тәуелді. Сондықтан да таблеткалар үшін нормативті құжаттарда келесі бөлімдер:препараттың атауы, МНН, құрамы, сипаттамасы, өзі екендігі, орташа салмағы, салмақ бойынша біркелкі болуы, еруі, ыдырағыштығы, бөгде қоспалар, микробиологиялық тазалығы, дозалаудың біркелкілігі, сандық мөлшері, орамдау, маркировка, тасымалдау, жарамдылық мерзімі, фармакологиялық тобы толық қарастырылуы керек «Тальк» және «Дозалау біркелкілігі» бөлімдері міндетті емес, оларды енгізу БФС (АФС) табиғатына байланысты.

Кілт сөздер: биовейвер, субстанция, эквивалентті, дженериктер.

Жұмыстың мақсаты: Құрамында Амброксол гидрохлориді субстанциясы кіретін төрт дәрілік препараттың фармацевтикалық эквиваленттігін анықтау бойынша ізденістер жүргізу.

Материалдары мен әдістері: Осы мақсатта дженериктік препараттар: Флавамед таблеткалары (Берлин Хеми, Фармацевтикалық компаниясы, Германия), Амбробене таблеткалары, Амбро таблетка- лары (АО «Химфарм Казахстан») және оригинальді препарат Лазолван таблеткалары таңдалды.

Дженерикті және оригинальді препараттарда олардың «Құрамы» және «Еру» тесті бойынша ерекшеліктер болады.

Белсенді фармацевтикалық субстанция сапасындағы және дәрілік препараттың өндіру техноло- гиясындағы айырмашылықтарымен қатар, препараттағы қосымша заттардың әртүрлі құрамы мен олардың сапасы дәрілік препараттардың фармацевтикалық және биологиялық эквивалентті болуына қарамастан, терапевтикалық эквивалентсіздігінің себебі болуы мүмкін.

Қосымша заттар белсенді фармацевтикалық субстанция бөлініп шығуын қамтамасыз етіп қоймай, олардың биологиялық тиімділігіне де әсер етуі мүмкін. Белсенді фармацевтикалық субстанция абсорбциясын жылдамдатуы немесе баяулатуы, әсерлері қосылып күшеюі де мүмкін [14].

Биовейвер процедурасын өткізудің шарттарының бірі қосымша заттардың белгілі талаптарға сай болуы.

Биоформацевтикалық жіктеу системасы бойынша белсенді фармацевтикалық субстанция классына тәуелсіз, зерттелетін дәрілік түрде әдеттегі қолданылып жүрген қосымша заттар болуы тиіс, жақсы зерттелген, қажетті мөлшерде, белсенді фармацевтикалық субстанция абсорбциясы мен асқазан - ішек жолдарының моторикасына әсер етпеуі, дәрілік препараттың қауіпсіздік профилін өзгертпеуі керек [15].

Қосымша заттардың белсенді фармацевтикалық субстанция биологиялық тиімділігіне мүмкін әсерін төмендету үшін биовейвер процедурасын қолдану үшін сыналатын құрамында 1 класты белсен- ді фармацевтикалық субстанция бар дәрілік препарат пен салыстыру препаратының құрамындағы қосымша заттардың табиғаты мен мөлшері бірдей болуы үлкен артықшылық болып есептеледі [16].

Осы себептерге байланысты Аналитикалық - Нормативті Құжаттар бойынша Лазолван (оригинальды) және Амбробене, Флавамед, Амбро (дженериктер) таблеткаларының құрамдарына салыстырмалы талдау жүргізілді.

Амброксол гидрохлоридінің әртүрлі өндірушілер шығарған таблеткаларының құрамдары 1- кестеде берілген.

Нәтижелер және талқылаулар: Таблеткалардың құрамын салыстыру кезінде олардың құрамдарын-дағы қосымша заттар бойынша айырмашылықтары бар екені анықталды. Амбробене және Лазолван таблеткаларының құрамында қолданылған қосымша заттар бірдей, бірақ олардың мөлшерлері әр түрлі, ал таблетка салмақтары бірдей.

Флавамед таблеткаларында лактоза моногидраты, жүгері крахмалы, магний стеараты сақтала отырып, қосымша заттардың басқа түрлері де енгізілген(повидон, целлюлоза ұнтағы, кроскармеллозанатрий тұзы). Қосымша заттардың мөлшерлері де өзгеше, және басқа таблеткалармен салыстарғанда төмен. Осыған байланысты бір таблетканың салмағы 140 мг құрайды.

Амбро таблеткаларында жүгері крахмалы, картоп крахмалына, магний стеараты кальций стеаратына алмастырылған. Қосымша заттардың мөлшерлері өзгеше болуына байланысты, бір таблеткаларының салмағы 200 мг құрайды.

Мұндай ерекшеліктер дженериктік препараттарға тән құбылыс, негізгі әсер етуші заттардың дозасы бірдей болғандықтан, олар өзара алмастырыла алатын препараттар бола болады.

Кесте 1 - Амброксол гидрохлориді таблеткаларының құрамы

Қорытынды: Қосымша заттардың фармацевтикалық субстанциясының биологиялық тиімділі- гіне әсерін бағалау мақсатында оригинальді препарат Лазолван және оның дженериктері: Флавамед, Амбробене және Амбро таблеткаларының құрамдарына салыстырмалы зерттеу жүргізілді. Зерттеліп отырған үлгілерде қосымша заттардың табиғаты мен мөлшерлері әртүрлі және таблеткалардың орташа салмағында айырмашылықтар анықталды.

ӘДЕБИЕТЕР

1. Петрова Е. Рынок дженериков Е.Петрова Ремедиум .— 2008.— №10.— С. 30-32.
2. Ишмухаметов А. Генерическая экспансия на фармрынке ЕС /А. Ишмухаметов Ремедиум .— 2011.— №1.— С. 8-13.
3. Арифуллина З.А. Дженерики - реальная альтернатива оригинальным лекарственным препаратам / З.А. Арифуллина, Н.Д.Бунятян, А.С.Кузнецов Фармация .— 2002.— № 1.— С. 25-28.
4. Уварова Ю. Европейский рынок дженериков Ю. Уварова Ремедиум.— 2010.— №4.— С. 23-26.
5. Багирова В.Л., Взорова Л.Н., Граковская Л.К. и др. Об общей фармакопейной статье «Растворение» // Химико-фармацевтический журнал. - 2001. - Т.35, №4. - С. 39-41.
6. Анальгетики-антипиретики в цифрах и фактах Ремедиум .— 2004.— №11.— С. 55.
7. Белоусов, Ю.Б. Но-шпа-классика спазмолитической терапии [Электронны ресурс]/Ю.Б.Белоусов // Русский медицинский журнал.
8. Белоусов Ю.Б. Проблема эквивалентности оригинальных и воспроизведенных ЛС с позиции клинического фармаколога Ю.Б. Белоусов, С.К. Зырянов Ведомости НЦ ЭСМП. — 2007. — № 1.— С. 12-17.
9. Арзамасцев А.П. Проблема калибровки приборов для испытания «Растворение» / А.П. Арзамасцев, НП.Садчикова, Т.Ю. Лутцева и др. // ХФД.- 2003.-Т.37, №10.-С.40-46
10. Государственная Фармакопея СССР -11-е изд,.М.:Медецина, 1989.
11. WHO Technical Report Series 937, annex 8 " Proposal tj waive in vivo Bioequivalance requirements for WHO Model List of Essential Medicines immediate-release, solid oral dosage forms" WHO Expert Committee on Specificftions for Pharmaceutikal Preparations(2006).
12. Арзамасцев А.П.Эквивалентность воспроизведенных лекарственных средств: фармацевтическое аспекты / А. П. Арзамасцев, В. Л. Дорофеев// Ведомости НЦЭСМП. - 2007. - № 1. - С. 6-11.
13. Multisourse (Generic) Pharmaceutical Products: Guidelines on registration Requirements to Establish Interchangeability. WHOTechnicalreportSeries, N937, Annex 7, 2006.
14. Государственная Фармакопея Российской Федерации.-ХІІ изд.-М., 2010.-Ч.2.-600 с.
15. Мешковский, А.П. Место дженериков в лекарственном обеспечении / А. П.
16. Марцевич С. Ю. Выбор лекарственного препарата в кардиологии: на что должен ориентроваться практический врач (Электронный ресурс) / С. Ю. Марцевич, Н. П. Кутишенко, Н. А. Дмитриева, В. Г. Белолипецкая // 2008.
17. Довгань Е. В. Применение антимикробных препаратов в акущерско-гинекологической практике в Россиской Федерации: бренды vs генерики / Е. В. Довгань, В. В. Рафальский // Биомедицина. - 2011. - №3. -С. 48-54.
18. Петров В.И., Недогода С.В., Сабанов А.В. Воспроизведенные лекарственные препараты: проблемы оценки и выбора // Ведомости НЦ ЭСМП. - 2007. - №1. - С. 32-36.