ТҮЙІН
Білімнің сапасын жоғарлату және жоғары сапалы медициналық көмек көрсету мақсатында ен негізгі мәселелердің бірі - ЖОО-дың базаларында университеттік клиникалардың түзілуі мен қызмет көрсетуі болып табылады. Осы үрдіс білім беру жүйесін жетілдіруді, арттыруды, ғылым, машықтану мен білім алудың интеграциясын қамтамасыз етеді.
Кілт сөздер: университеттік клиника, медициналық білім, біліктілікті арттыру.
2011-2015жж “Саламатты Қазақстан” денсаулықты дамыту мемлекеттік бағдарламасында көрсетілгендей, еліміздің әлеуметтік-демографиялық тұрақтылықты қамтамасыз ету және де Қазақстан азаматының денсаулығын жақсарту мақсатына қол жеткізу үшін негізгі бағыт анықталған болатын - медициналық және фармацевтикалық білімді жетілдіру, медициналық ғылымның және фармацевтикалық өндірісті дамыту.
Осы бағыт мемлекеттік политиканың приоритеттерін салауатты өмір қалыптастыру және медициналық қызметтің сапасын және қолжетімділігін арттыру негізінде, арнайы мамандандырылған қызметтерді ендіру, сонымен қатар өзін өзі сақтау мақсатында халыққа жағдай жасау, медициналық қызметкерлердің біліктілігі мен жеке тұлғалық өсуі, денсаулық сақтау жүйесінің заманауи талаптарға және ортаның нарықтық талаптарына үйлесімділігі, халықтың денсаулығын сақтау және нығайтуын іске асыру үшін негізгі болып табылады. Медициналық жоғарғы оқу орындардың, дәрігерлерді және орта буынды мейірбикелерді дайындау мәселелерінде негізгі мүше ретінде, жалпы бірегейлі көзқарас, бағыт, маманды дайындауда мемлекеттік политиканың приоритеттеріне және халықаралық стандарттарға сәйкес болуы керек.
Медициналық ЖОО-дар дәрігерлерді және де жоғары білімді медициналық мейірбикелерді, колледждер орта буынды медициналық мейірбикелерді, дипломнан кейінгі білім беру деңгейінде - магистратурада, дипломнан кейінгі білім беру институтында жетілдіреді.
Білімнің сапасын жоғарлату және жоғары сапалы медициналық көмек көрсету мақсатында ен негізгі мәселелердің бірі - ЖОО-дың базаларында университеттік клиникалардың түзілуі мен қызмет көрсетуі болып табылады. Осы үрдіс білім беру жүйесін жетілдіруді, арттыруды, ғылым, машықтануды мен білім алудың интеграциясын қамтамасыз етеді, сонымен қатар практика және ғылым салаларында арнайы практикалық дағдыларды игерген, қажетті деңгейде білімі бар мамандарды дайындауда үлкен үлесін қосады. Сондай-ақ, осы мамандарды жетілдіру үшін мамандандырылған концепцияларды, стратегияларды, бағдарламаларды қарастырып дайындау қажет. Жалпы алғанда, мейірбикелік ісі мен жоғары сапалы дәрігерлерді дайындау барысы ЖОО-дың және университеттік клиникалардың даму стратегиясымен тығыз байланысты. Бұл үрдіске жалпы ішкі ортаның да әсері бар.
Сонымен, ЖОО-да университеттік клиникалардың мейірбике ісінің және сапалы дәрігерлерді, сондай-ақ халыққа сапалы жоғары мамандандырылған қызмет көрсету концепциясының өзектілігін ескере отырып, мемлекеттік 2011-2015жж «Салауатты Қазақстан» бағдарламасы бойынша денсаулықты дамытудың приоритетті мәселесі - арнайы мамандандырылған, сапалы мамандарды дайындау болып табылады. Бұл концепция ҚР Конституциясына, «Салауатты Қазақстан» денсаулықты дамыту Мемлекеттік бағдарламасына, диплом алды және дипломнан кейінгі деңгейде медициналық қызметкерлердің нормативті құжаттар негізінде, өз еліміздің және шетелдердің тәжірибесіне сәйкес жасалынған.
Университет клиникаларының қазіргі таңдағы міндеті медициналық білім беру мен денсаулық сақтау қызметін ұйымдастыру мақсатында ғылыми-әдістемелік пен ұйымдастру жұмыстарын тәжірибеге ендіру және өңдеу жүргізіп, бүгінгі күнге нақты байланыстарының дәрежесін анықтау және оның кемшіліктерін қалыптастыру юолып табылады.
Сонын мысалы ретінде, Қазақстанның денсаулық сақтау жүйесінде алғашқы болып А.Ясауи университет клиникасы стационарлық емдеу мен емханалық қызметті бір шаңырақ астында және бір мекеме ретінде қызмет көрсету үшін құрылған. Университет клиникасы Қазақстанда алғаш рет көпсалалы университеттің құрамына еніп 1996 ж Шымкент қаласында А.Ясауи атындағы Халықаралық Қазақ-Түрік университетінде ашылған болатын.
Университет клиникасы қысқа мерзім ішінде соңғы үлгідегі медициналық құрал- жабдықтармен, қызмет ететін кәсіби қызметкерлермен қамтамасыздандырылып, үлгілі бір денсаулық сақтау мекемесі ретінде қызмет атқарып келеді. Клиника-диагностикалық орталықтың құрамында хирургия, терапия, нейрохирургия, неврология, жарақат бекеті, операциялық бөлім мен реанимация, лабаротория және күндізгі стационар бөлімдерінен тұрады. Клиника- диагностикалық орталықтың ең алдымен маман-дәрігер қажеттілігін, сонымен қатар басқа да медициналық қызметкерлерге деген сұраныстарын қамтамасыз ету және олардың білімдерін арттыру мақсатында Түркиядағы Хажеттепе және Гази университеттерімен келісім шарт бойынша жылына бірнеше қызметкерлерді біліктіліктерін арттыруға мүмкіндіктері бар.
Атап айтқанда: 2012 жылы 5 дәрігер, 2013 жылы 7 дәрігер, 31 мейірбике арнайы мамандықтары бойынша біліктілік артырып келіп, Қазақстанның кез келген жерінде жасалмайтын оталарды жасап қазіргі заманауи технология бойынша тәжірибеге ендіріп, медицина факультетінің студенттері мен интерн дәрігерлері және магистранттарға үлкен пайдасын тигізуде. Бүгінгі таңда клиникада жоғары мамандандырылған медициналық көмек көрсетіп жатқан травматология және ортопедия, урология және нейрохирургия салалары бойынша оталар жасалып халыққа пайдасын тигізіп жатыр.
2013 жылы «Мастер-класстар» ұйымдастырылып Түркия республикасы Гази университеті медицина факультетінің ұстаздары, травматолог-ортопед және анестезиологтардың қатысуымен медицина факультеті студенттеріне 2 апталық оқу-тәжірибелік семинарын өткізіліп, сонымен қатар науқастарға Қазақстанда жасалынбайтын жоғары мамандандырылған инновациялық ота түрлерін жасады.
Қазақстан Республикасында тұңғыш рет 7-8 маусым 2013 жылы Гази университеті мен Халықаралық қазақ-түрік университетінің клиника-диагностикалық орталығы ұйымдастырған Халықаралық деңгейдегі «Гази университеті иық артроскопия курсы» өткізілді.
Университет клиникасының құрамында Медицина кластерінің ұйымдастырылуымен профессор Ж.С.Шалхарованың қолдауы арқылы үлкен ғылыми жобалар дайындалуда.
Университет клиникасында заманауи бағытта «Автоматтындырылған жүйе» құрылды. Бұл жүйе қазақ және түрік тілінде бірдей динамикалық түрде жұмыс істейді. Оңтүстік Қазақстан аймағында үлкен сұранысқа ие мұндай емхананың қызмет ете бастауы арқылы, ең алдымен Түркістан халқы және аймақ жұртшылығы заманауи медициналық мекемеге, сапалы медициналық қызметке қол жеткізіп қана қоймай, алыстағы медициналық орталықтарға мұқтаж болуы да азайып жатыр.
Клиника диагностикалық орталық әлем стандарттарға сай медициналық білім мен технологиясы тұрғысынан заманауи ұқсас мекемелермен бәсекеге қабілетті «университет клиникасын» құру және осы қасиеттерін одан әрі дамытуға бел буып университеттің оқытушы профессорларын білім алушылардың пайдасы үшін тәжірибелік дағдыларға көбірек көңіл бөлінуі қажет. Оқытушы профессорлар қазіргі заманның талабына сәйкес кафедраның іс- құжаттарына және студенттерге теориялық білім беру деңгейіне, ал дәрігерлер науқастың ауру тарихын жазуға көп уақыт жоғалтатындығын айта кетіп, бұл кемшіліктерді жою үшін жазбаша құжаттарын азайта отырып білім алушыларға көбінесе тәжірибелік дағдыларды үйретулеріне уақытты көбірек бөлінсе білікті маман болып шығуларына үлкен септигін тигізедігі айқын.
Медицина факультетінің оқытушы-профессорлар құрамына науқастарды қарауға, тексеруге және емдеуге барлық мүмкіндіктер берілген. Медицина факультетінің студенттерін тәжіриблік машықтану мүмкіндіктері (әртүрлі операцияларға қатысуға, арнайы бейнезалда тікелей эфир арқылы операцияларды көруге, ғылыми жұмыстарды орындауға) толығымен қамтамасыздандырылған.
Емхананың әкімшілік жүйесіндегі белсенділіктері артуда; тиімді баға қағидаларын негізге алатын өзі-өзін қаржыландыру және даму жобаларын жүзеге асыруға демеу көрсете алатындай дәрежеге жеткізілген; бакалавр немесе білікті маман-дәрігер дайындауды әлемдік стандарттарға сәйкес жүргізу үшін медицина факультетіне толық қолдауды көрсетуде; Медициналық қызмет көрсету мен медициналық білім беру тұрғысынан тартымды бір ғылыми орталық қалыптастырылуда. Факультет пен клиниканың жұмысы бір- біріне тиімді жұмыстар атқарып келеді. Айтап аитқанда емдік іс шараларды тікелей білім алушыларға көрсете отыврып, науқастарға кеңес беріп, емдеу іс шараларын қалыптастырып, оталар жасайды.
Қорытынды. Университет клиникасында арнайы оқытушы профессор құрамына және студенттерге науқастарды қабылдау мен тіркеуде, бағыт-бағдар беруде және оларды тексеру мен емдеу барысында үлкен қолайлы мүмкіндіктер береді.
Университет клиникасының қазіргі таңда медициналық білім беру мен денсаулық сақтау қызметін ұйымдастыру мақсатында ғылыми-әдістемелік пен ұйымдастру жұмыстарын тәжірибеге ендіру және өңдеуден кейін бүгінгі күнге нақты байланыстарының дәрежесін анықтаған және оның кемшіліктерін жойюға ықпал көрсетіп келе жатқан Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ-не қарасты Клинико-диагностикалық орталығы - университеттік клиника моделі ретінде қалыптастырылды.
ӘДЕБИЕТТЕР
- Ж.Накипов, Т.З. Сейсембеков и сооавторы. «Медициналық білім беру жүйесіндегі университеттік клиникалардың маңыздылығы» Материалы Международного симпозиума посвященного 5-летию клинико-диагностического центра Международного Казахско-Турецкого университета им.Х.А.Яссави «Инновации в оказании скорой неотложной медицинской помощи и актуальные вопросы медицины», Туркестан, 5-6 июня 2014года.-С.3-5.
- Ж.Накипов. Модель университетской клиники, ее роль в подготовке медицинских кадров, послевузовского образования и оказание высококвалифицированной медицинской помощи. Вторая международная научная конференция молодых ученных и студентов «Перспективы развития биологии, медицины и фармации», 9-10 декабря 2014 года, Шымкент. Секция: Общественное здоровье и здравоохранение в 21 веке.
- Ж.Накипов. Университетская клиника в условиях современного здравоохранения Республики Казахстан. Международная научно-практическая конференция «Фармацевтическое образование, наука и производство-ориентир на стратегию «Казахстан 2020»», посвященное 35-летию фармацевтической академии, 23 октября 2014 года, Шымкент. Секция: Общественное здравоохранение.
- Варламова М.А., Сергеев В.Я. Самооценка студентов по критериям компетентности. Труды Международной научно-практической конференции «Наука и образование — ведущие факторы Стратегии «Казахстан — 2050» 20-21 июня 2013 г.- Караганды.-2013.- Часть 4.- С. 35-37.
- Пак Ю.Н., Пак Д.Ю., Токушева Ж.Т. Модернизация образовательных программ в контексте болонского процесса. Труды Международной научно-практической конференции «Наука и образование — ведущие факторы Стратегии «Казахстан — 2050» 20-21 июня 2013 г.- Караганды.-2013.- Часть 4.- С. 137 -139.