Электрокариография (ЭКГ) - клиникада тәжірибелік дәрігердің жиі қолданатын зеттеу әдістерінің бірі болып саналады. ЭКГ көмегімен тек қана электрлік өзгерістер тіркелуіне қарамастан «қалыптыдан ауытқыған ЭКГ-де» жүректің анатомиялық, метаболизмдік және гемодинамикалық бүзылыстарын бейнелейтін мәліметтерді алуға болады. Медициналық тәжірибеде ЭКГ үзац жылдар бойы қолданылып келеді және ол науқастарға да, қызметкерлерге де қолайсыздық туындатпайды, экономикалық жағынан тиімді зерттеу әдісі болып саналады. Сонымен қатар ол жүректің ырғақ және өткізгіштік қызметінің бүзылыстарын қымбат түратын инвазивті тәсілдерді қолданбастан қысқа уацытта дәл анықтауға көмек береді (1,2). Басылымдағы әдебиттердегі мәліметтер бойынша жүректің созылмалы ревматизмдік ауруы бар науқастарда өлімнің жиі себебі ретінде жүректің ырғақ және өткізгіштік қызметінің бүзылыстары көрсетілген (3,4). Сондықтан бүгінгі күнде емхана шарттарында оның жиілігін анықтау, алдын алу шараларын қарастыру дәрігер-терапевт жүмысының өзекті мәселесінің бірі болып саналады.
Жүректің созылмалы ревматизмдік ауруы кезінде жүректің ырғақ және өткізгіштік қызметінің бүзылыстарын анамнезді егжей-текжей сүрастыру немесе физикалды зерттеу нәтижесінде анықтауға болады, бірақ кейбір науқастарда оны анықтау мүмкін болмайды, сондай жағдайларды жіберіп алмау және нақты клиникалық диагноз қою үшін міндетті түрде ЭКГ қажет.
Мақсаты. Емхана шарттарында Оңтүстік Қазақстан облысының жүректің созылмалы ревматизмдік ауруы бар науқастар арасында ЭКГ көмегімен жүректің ырғақ және өткізгіштік қызметінің бүзылыстарының жиілігін, қүрамын анықтау.
Материалдар жэне эдістер. Жүмыста Оңтүстік Қазақстан облыстық клиникалық ауруханасының емханасына «жүректің созылмалы ревматизмдік ауруы» диагнозымен амбулаторлық ем және кеңес алған науқастардың 94 медициналық карталары қаралды. Олардың 56 әйелдер және 38 ерлер қүрады. Әйелдердің орташа жасы 48,62±1,58 жас, ал ерлердің орташа жасы 49,02±1,59 жас болды. Диагнозды нақтылау үшін осы ауруға сәйкес хаттамада көрсетілген зертхана бағдарламалары (жалпы қан, биохимиялық, жалпы зәр талдаулары, ЭКГ, Доплер ЭхоКГ және т.б.) жүргізілген. Б>л патологияда анықталатын жүректің ырғак және өткізгіштік қызметтерінің бүзылыстары ЭКГ көмегімен сарапталды. ауқастар жас ерекшеліктеріне байланысты 2 топқа бөлінді: А тобы -40-60 жас аралығындағы жэне В тобы - 60 жастан асқан егде жастағы адамдар. А тобында 81 (86,2 %), В тобында - 13 (13,8 %) науқас болды.
Нэтижелер жэне талқылаулар. Жүмыстың нэтижелерін талдау барысында Оңтүстік Қазақстан облыстық клиникалық ауруханасының емханасына «жүректің созылмалы ревматизмдік ауруы» диагнозымен амбулаторлық ем жэне кеңес алған науқастардың жартысынан көбі эйелдер (59,6 %) болды. Сонымен қатар науқастардың басым көп бөлігі (86,2 %) еңбек етуге қабілетті 40-60 жас аралығындағы адамдар екен. Емханаға
19 (20,2 %) адам жүрек ырғағының бүзылыстарына байланысты алғашқы рет қаралған. Олар негізінен медициналық қызмет толық көрсетілмейтін шалғай орналасқан ауылдардың түрғыдары болды.
ЭКГ нәтижелерін талдау арқылы жүректің созылмалы ревматизмдік ауруы кезіндегі жүректің ырғақ және өткізгіштік қызметінің бүзылыстары анықталды. Осы ЭКГ сараптау барысында науқастардың жасы тобына сәйкес 60 жастан асқан егде жастағы адамдарда жүрек қызметінің бүзылыстары жиіленіп, күрделіне түсетіні байқалды (1- кесте).
Кестеде көрсетілгендей жүректің ырғац бүзылыстары орта жастағы адамдарға (А тобы) қарағанда егде жастағы адамдарда (В тобы) 1,2 есе жиі анықталды. А тобындағы 40-60 жас аралығындағы науқастарда ырғац бүзылыстары талдаған кезде жыбыр аритмиясы 62,9 %, экстрасистолиялар - 17,7 %, тахикардиялар - 17,7 % жэне брадикардия - 1,7 % жағдайда табылды. В тобындағы егде жастағы адамдарда ырғац бүзылыстарының қүрамы мен пайыздық ара қатынасы өзгеше болды, яғни жыбыр аритмиясы 66,7 %, экстрасистолиялар - 25 % жэне тахикардиялар - 8,3 % қүраса, брадикардия анықталмады. Сонымен жас ерекшеліктеріне байланыссыз жыбыр аритмиясы екі топта да жетекші орынға иеленсе, экстрасистолиялар жас адамдармен салыстырғанда егде жастағы науқастарда 1,4 есе жиі кездесті. Тахикардия мен брадикардия сияқты ырғац бүзылыстардың анықталу жиілігінде жас ерекшеліктері бойынша тэуелділік байқалмады. Науқастардың жасы өскен сайын дерттің декомпесациясы артуына байланысты жүректің ырғақ бүзылыстары жиілене түсті.
Жүректің созылмалы ревматизмдік ауруы кезінде жүректің өткізгіштік қызметінің бүзылыстары А тобында 40,7 % жэне В тобында 61,5 % қүрап, егде жастағы адамдарда 1,5 есе жиі анықталды. Жүректің өткізгіштік қызметінің бүзылыстарына талдау жасағанда А тобындағы 40-60 жас аралығындағы науқастарда синоаурикулярлық (СА) бөгемесі 3,1 %, атриовентрикулярлық (АВ) бөгемесі 9,1 % жэне Гис шоғырының бөгемелері 87,8 % жағдайда кездесті. В тобындағы егде жастағы адамдарда жүректің өткізгіштік қызметінің бүзылыстарының қүрамы мен пайыздық ара қатынасы өзгеше болды, яғни АВ бөгемесі 12,5 % жэне Гис шоғырының бөгемелері 87,5 % жағдайда анықталса, СА бөгемесі кездеспеді. Барлық топ науқастарда СА мен АВ бөгемелерімен салыстырғанда Гис шоғырының бөгемелері шамамен 8 есе жиі табылды. Алынған мэліметтер бойынша жүректің өткізгіштік қызметінің бүзылыстарымен салыстырғанда ырғақ бүзылыстары шамамен 1,5-1,9 есе жиі кездесті жэне олар жас ерекшеліктеріне сэйкес артуға бейімделген (1- сурет).
Қорытынды. Емхана шарттарында жүректің созылмалы ревматизмдік ауруы кезінде жүректің ырғақ жэне өткізгіштік қызметінің бұзылыстарын ЭКГ нэтижелерін талдау арқылы ерте, дэл анықтауға болады. Бұл өзгерістер науқастардың жасына, дерттің ұзақтығы мен декомпенсациясына тэуелді жиілігі артады екен. Орта жастағы адамдарға 9арағанда егде жастағы нау9астарда жүректің ырға9 жэне өткізгіштік 9ызметінің б>зылыстарын 1,5 есе жиі кездеседі, сонды9тан емдік шараға оның алдын алу эдістерін дер кезінде енгізу 9ажет.
ӘДЕБИЕТТЕР
- Шевченко Н.М. Основы клинической электрокардиографии, M.: Медицина, 2001, 133 с.
- Байжанова К.Т., Каркабаева А.Ж. және т.б. Оңтүстік Қазақстан облысындағы жүректің созылмалы ревматизмдік ауруы және оның асқынуларының ретроспетивті талдауы // Медицина, 2008, №1, 18-21 б.
- Демина А.Б., Раденска-Локовок С.Г., Фоломеева О.М. Причины смерти больных с ревматическими заболеваниями в Москве // Клин.мед., 2005, № 1, С.36-43.
- Белов Б.С. Острая ревматическая лихорадка и хроническая ревматическая болезнь сердца: диагностика, лечение, профилактика.// Consilium medicum, 2006, № 4, C. 9
- Насонова В.А., Кузьмина Н.Н. Современная клиническая характеристика ревматической лихорадки в возрастном аспекте //Клиническая ревматология, 2009, №2, с. 6-8.