МИ мен ауырған науқастарда иммун тізімінің өзгерістерін екінші реттегі иммунодефицит ретінде қарау мүмкін. Алынған көптеген ізденушілердің анықтамалары және ғылыми әдебиеттердің анализі Лакто Флор жоғары дәрежеде иммун тізімін стимулдеуші қасиетіне ие болған табиғи биокорректор екендігі [1,2,3], сондай- ақ бауыр, қан жасушаларының өзгерістерін тіктеумен бірге иммун тізімгеде нәтижелі эсер көрсететіні зерттеулерде дэлелденген. [4,5,6,7,8,9,10] Сондықтан МИ мен ауырған науқастардың емдеу нэтижелері “Бифидумбактерин,Лакто Флор”енгізу бірінші иммунокоррекция болуына эрекеттенді. Зертеу нэтижелері кестеде келтірілген.(Кесте 1.) МИ мен ауырған науқастарды комплексті емдеудің 7-күнінде иммун тізімде,дэстүрлі емдеуден ерекшеленіп нэтижелі өзгерістер байқалды. Жалпы топта лимфоциттердің
салыстырмалы көрсеткіштері арасында бірінші күндегі және деңгей көрсеткіштерінен сенімді өзгерістер байқалмады. (Кесте 1.)
Жалпы топта лимфоциттердің салыстырмалы көрсеткіштері ортасында бірінші күндегі және деңгей көрсеткіштеріне қарағанда сенімді өзгерістер байқалмады(р<0,05),бірақ деңгей мөлшері бірінші күн көрсеткіштерінен және деңгей көрсеткіштерінен сенімді(р<0,05) төмендігі анықталынды(Сурет1).Лимфоциттер көрсеткіштерінің бірінші топ көрсеткіштерінің мөлшерімен салыстырғанымызда 2 топта комплекс емдеудің 7- күнінде лимфоциттердің шынайы мөлшері статистик сенімді төмендігі біздің назарымызды аударып т>р. Ауырсынудың 14-күнінде лимфоциттердің көрсеткіштері деңгей шеңберінде есепке алынды, бірақ дәстүрлі емдеуде осы күнге келіп науқастарда лимфоцитоз барлығын айтпақшымыз.
Иммунокоррекцияларды қолдау коплекс емдеуде лимфоциттердің шынайы мөлшеріне кері әсерін тигізді және ауырсынудың 14-күнінде лимфоциттердің шынайы мөлшерлері қалыптасты. T- лимфоциттердің салыстырмалы және шынайы мөлшерлерінінің коплекс емдеу органын динамикада көргенімізде, төмендегі нәтижелер алынды. T- лимфоциттердің салыстырмалы мөлшері деңгей көрсеткіштерінен сенімді төмен (р<0,001) болса да, көрсеткіштерінен сенімді ерекшелігі ( р<0,05) байқалмады, бірац б>л көрсеткішті бірінші топпен салыстырғанымызда (сәйкес ретінде 52,0±1,28мкл және 48,0±1,32мкл ( р<0,05) статистик олардан жоғары екендігі белгілі болды. T- лимфоциттерді шынайы мөлшерге де комплекс емдеу шаралары нәтижелі эсер көрсетті.
Ауырсынудың 7-күнінде T-лимфоциттердің шынайы мөлшері бірінші күнге қарағанда сенімді төмендеді жэне жалпы топ үшін 1099±34 мкл қүрады. Бүл көрсеткіш бірінші күн көрсеткішінен сенімді(р<0,001) төмен жэне деңгей көрсеткішінен айырмашылығы болмады. ( р<0,05). Ауырсынудың 14- күнінде T-лимфоциттердің салыстырмалы көрсеткіштері 2-топ науқастардың көрсеткішінен өте жоғарылады жэне жалпы топ үшін 63,0±1,05 % қүрады. Б>л көрсеткіш дені сау кісілердің деңгей көрсеткіштеріне жетті. T- лимфоциттердің осы күндегі салыстырмалы мөлшерін 1-топтың 14-күніндегі көрсеткішіне салыстырғанымызда 2-топ науқастарда ауырсынудың 14-күнінде T-лимфоциттердің салыстырмалы мөлшері статистик сенімді
95жотары (р<0,001) екендігі анықталды. Сондай-ақ Лакто Флор жэне Бифидумбактерин МИ мен ауыртан науқастардың жалпы емдеу матмуасигі кірістірілуі, Т-лимфоциттердің салыстырмалы көрсеткішінің өте жоғарылауына жэне олардың шынайы көрсеткіштерінің деңгей шеңберіне төмендеуіне алып келді.(Сурет 2).
Иммун системаның жүйеге келтіруші Т-субпопуляцияларын үйрену оларға биокоррекцияның нэтижелі эсер еткендігін көрсетеді.Негізгі топта Т-хелперлердің (СД4 ) салыстырмалы жэне шынайы мөлшерлерінің + ауырсынудың динамикасында көргенімізде (сурет 1,кесте-1) төмендігі өзгерістер байқалды: СД4 лимфоциттердің салыстырмалы мөлшері ауырсынудың 7-күнінде жалпы топта 32,3±0,82% қүрады. Б>л көрсеткіш ауырсынудың бірінші күніндегі көрсеткішінен төмен болса да, статистик сенімді айырмашылыты болмады ( р<0,05),деңгей көрсеткішінен сенімді төмен(р<0,001),бірақ б>л көрсеткіштердің 1-тобын осы күнгі көрсеткішімен салыстыртанымызда негізгі топта Т-хелперлердің салыстырмалы мөлшері нэтижелі +
жылжытанын көреміз. СД4 лимфоциттердің шынайы мөлшері салыстырмалы көрсеткіштерден айырмашылыты, ауырсынудың 7- күнінде бірінші күніндегі мөлшерінен сенімді төмендеді( р<0,05) жэне жалпы топта 682+36 қүрады жэне деңгей көрсеткішінен айырмашылыты болмады.
Ауырсынудың бірінші күніне келгенде емдеу нэтижелері Т-хелперлер мөлшері деңгейлерінде анық байқалды жэне жалпы топта салыстырмалы мөлшері 37,9±0,75% жетті. Б>л көрсеткіш ауырсынудың 1 жэне 7+ күндеріндегі көрсеткіштерден сенімді жотары( р<0,05, р<0,001)де сенімді(р<0,001) жотарылатан. СД4 +
лимфоциттердің шынайы мөлшері деңгей шеңберінде болды. Т-лимфоциттердің СД8 цитотоксик супрессор жасушаларының салыстырмалы жэне шынайы мөлшерін емдеудің 7 жэне 14-күндерінде мөлшері азайды,бірақ +
ауырсынудың 1-күнінідегі жэне деңгей көрсеткіштерінен сенімді айырмашылыты болмады.Цитотоксик СД8 - лимфоциттердің шынайы мөлшері емдеудің 7-күнінде 1-күндегі көрсеткішінен есепке алынды,бірақ статистик сенімді емес, деңгей көрсеткішінен едэуір сенімді жотары (р<0,05) екендігі анықталынды. Ауырсынудың 14- күнінде Т-супрессорларының шынайы мөлшері деңгей көрсеткіштерінен ерекшелігі болмады. Т-супрессорлар + алынтан нэтижелерінің 1-тобының көрсеткіштерімен салыстыртанымызда, ауырсынудың 7-күнінде СД8 лимфоциттердің салыстырмалы мөлшері аралытында ауырсыну динамикасында сенімді айырмашылыты байқалмады,бірақ деңгей көрсеткіштері аралыты ауырсынудың динамикасында төмендеуі байқалып, + науқастарында 14-күнінде шынайы көрсеткіштеріне теңелді,бірақ 1-топ СД8 лимфоциттердің нэтижелі динамикасы байқалмады.
+
Ауырсынудың 1,7 жэне 14-күндерінде де СД8 лимфоциттердің деңгей мөлшері көрсеткіштері жотары екендігі анықталды( р<0,05, р<0,001). Сондай-ақ иммуно жэне биокоррекция Т-лимфоциттер тізіміне нэтижелі эсер етіп , Т-жасушалар жэне олардың субпопуляциялары Т-хелпер жэне цитотоксик Т- супрессорлардың салыстырмалы мөлшерінің сенімді дэрежеде жотарылауына жэне шынайы мөлшерінің + төмендеуі жэне деңгейлеуіне алып келді. Б>л препараттарды емдеу процесінде Т-лимфоциттердің СД3 жэне +
СД4 антигендерінің экспрессиясын белсендірілгендігін жэне олардың жетілуінің тездеткендігінен дерек береді. B- лимфоциттерді үйренгенімізде, қолданылтан емдеу шаралары B- лимфоциттерге де нэтижелі эсер көрсетті, олардың шынайы мөлшері 7жэне 14-күндерінде деңгей көрстекіштеріне теңдесті,бірақ олардың салыстырмалы көрсеткіші ауырсынудың 14-күніне келіп 7-күн көрсеткішіне қаратанда сенімді (р<0,05), төмендегендігі анықталынды . Ерекше айтатынымыз, дэстүрлі емдеу тобында B- лимфоциттердің шынайы көрсеткіштерінен (р<0,05) жотары болтандыты.
СД16 + лимфоциттердің, ятни табити киллер жасушалары да емдеу шараларына иммун белсендеуші жэне биокорректор ауырсыну динамикасында олардың салыстырмалы жэне шынайы көрсеткіштері баяулап 14-күнге келіп деңгей көрсеткіштер шеңберіне жетті жэне жалпы топта сэйкес 14,5±0,62% жэне 278±37мкл
96
(р<0,05), қүрады. Бірінші топ ауырсынуларда б>л көрсеткіштер ауырсынудың 14-күнінде деңгей көрсеткіштерінен сенімді жоғары екендігін көреміз және жалпы топта сәйкес 16,3±1,05% және 366±46мкл(р<0,05). Апоптоз көрсеткіші болған СД95+ -лимфоциттер емдеу шаралары нәтижесінде олар динамикасында салыстырмалы жәнешынайы көрсеткіштерінде нәтижелі қасиеттер байқалды.(сурет 2),комплекс емдеу шараларының тиімділігі айқын байқалды.
Комплекс емдеу шаралары МИ мен ауырған науқастарда цитокиндердің көптеп жетілуіне де эсер көрсетті(сурет 3). Ауырсынудың 7-күнінде негізгі топта ИЛ-6 ның қан плазмасындағы көрсеткіші ауырсынудың 1-күн көрсеткішінен статистик сенімді 14 рет төмендеді жэне жалпы топ үшін орташа 44,6±1,4 пг/млқүрайды. Б>л көрсеткіш бірінші топ науқастардың осы кезеңдегі көрсеткіштерінен сенімді (р<0,001)азайған. Осындай төмендеуі ауырсынудың динамикасында жалғасты жэне 14-күнде ИЛ-6 ның мөлшері қанда 30,3±1,57пг/мл төмендеп қалды. Б>л көрсеткіш ауырсынудың 7-күніндегі жэне 1 топтың 14-күніндегі көрсеткіштерінен цитокиннің ауырсынуы барлық кезеңдердегі мөлшері сау адамдардың деңгей көрсеткіштеріне теңдестіргенімізде олардың мөлшері қанда сенімді (р<0,001) жоғары екендігі анықталды.
Б>л жүрек миокардында болып жатқан патофизиологиялық процестерді науқастарда толық деңгейлеспегендігінен дерек береді.ИЛ-6 ға қарама-қарсы ИЛ-10 ның мөлшері комплекс емдеуден кейін МИ мен ауырған науқастарда ауырсынудың 7-күнінде статистик сенімді 1-күнге қарағанда 3,8 ретке көтерілді жэне жалпы топ үшін орташа 39,8±0,39пг/мл қүрады. Б>л көрсеткіш дэстүрлі емдеу тобының көрсеткішінен де сенімді жоғары(р<0,001) екендігі анықталынды. Ауырсынудың 14-күнінде 2-топ науқастарда қандағы қабынуға қарсы цитокин ИЛ-10 ның мөлшері топ үшін орташа 61,8±1,4пг/мл қүрайды. Б>л көрсеткішті салыстырғанымызда, сэйкес 4,2±6,0 рет жоғарылағандығын көреміз. Бірінші топтың осы кезеңдегі көрсеткіштерінен МИ мен ауырған науқастарда қабыну цитокиндері болған ИЛ-6 ның ауырсыну динамикасында төмендеп баруына да қабынуға қарсы цитокиндердің мөлшері жоғарылап баруына қолданылған комплекс емдеу шараларының нэтижелі қасиеті деп қарау мүмкін,себебі қабыну цитокиндері мөлшері қанда төмендеп баруы жэне қабынуға қарсы интерлейкиндер мөлшерінің жоғарылауы нэтижесінде қабынудан дерек
Сонымен, алынған нэтижелердің терең анализі нэтижесінде МИ ауырсынуында жалпы емдеу нэтижесінде Лакито Флор жэне Бифидумбактерин PL-дің кірітілуі иммун тізімі көрсеткіштеріне оң эсер көрсетті жэне көпшілік көрсеткіштерін деңгейлестірді. Комплекс емделіп жатқан науқастар лаборатория көрсеткіштерімен оң клиникалық динамика ассоциациялануы көрініс есептелінеді. Теңдестірілген топтарға баға берілгенде, ауырсынудың бірінші аптасы соңында коррекция кірітілген науқастардың жалпы жағдайы қабыну процестерінің аз екендігін ерекше айтқанды жөн көрдік. Мысал ретінде айтатын болсақ, бір науқаста қарыншалар аритмиясы мен жедел сол қарынша жетіспеушілігі де тек бір науқаста байқалды.
Интерлейкиндер қатынасы анализденгенде, қабынуға қарсы жэне қабынуды қозғаушы интерлейкиндер өзара қатынаста ауырсынудың бірінші күндегіден айырмашылығы, бейімделмеушілік көрсеткіштері динамикада нэтижелі өзгерген. Жалпы қабылданған емдеу шараларына комплекс емдеу қолданылғанда клиникалық айығу кезеңі біршама тездеткендігі,яғни науқастардың ауруханада емдеу мерзімі қысқарды,науқас емделді. Емдеу шараларына иммуно жэне биокорректор қосылмаған 1-топ науқастардың иммун жэне клиникалық көрсеткіштері салыстырылғанда б>л топта анық сенімді нэтижелі айырмашылық барлығы анықталынды.
ӘДЕБИЕТТЕР
- Қүрбанов Р.Д., Мамутов Р.Ш. Анализ деятельности специализированной кардиологической службы Республики Узбекистан за 2003 год - Ташкент, 2004.-24 с.
- Харошимова Н.В. Иммуномодулирующее и лечебное действие проблятиков. //Иммунология. -2003.-№9.- с. 65-69
- Чазбь Е.И. Современные принципы лечения больных инфарктом миокарда. // Тер.арх. -1990. № 8-с. 3-6
- Александрова Ю.Н.: 2006. О системе цинтокинов. Москва // 2007.-№3. -с.124.
- Влияние Т- активия на течение ишемической болезни сердца в случаях развития сенсибилизации к апопроитеин В содержащим липопротеидам. / Климов Л.И., Лопухин Ю.М., Алмазов В.А. и др. // Кардиология, 1990.-№9.- с 4044.
- Изменения радового состава кишечной микрофлоры и степени обсеменности кишечника: бактериологическая характеристика, клиническое значение, вопросы терапии. / Григорьев П.Я., Керовина В.Н., Жуховицкий В..Г. и др. // Практикующий врач.- 1999.- №16.- с. 14-19.
- Новиков Д.К., Новикова В.И. Оценка иммунного статуса. Москва - Виитебск, 1996- 281 с.