Бүгінгі медициналы= деонтологияға жеке адамның кэсіптік, моральды= жиынты=тары жэне медицина =ызметкерлерінің емделушілерге, олардың туыстарына жэне өз үжымына дүрыс мтез-қүлықта болуы кіреді. Медициналы= этика, деонтология - барлы= медицина салаларының, пэндерінің, эсіресе клиникасының =үрамында =арастырылған. Деонтология мен медициналы= этиканың принциптерін =олайлы іске асыру үшін мынандай жағдай =ажет: парыз сезімі, өз маманды==а бейімділігімен білімін үнемі жетілдіру. Жедел медициналы= жэрдем жүйесінде жүмыс жасайтын медицина =ызметкерлеріне жоғары талаптар =ойылады. Деонтология сүра=тары бүл жерде тек =ана емделушіге ғана емес, оның айналасындағыларға да =атысты. Дэрігердің (фельдшердің, мейірбикенің) мінез-=үл=ы, бет-элпеті, сырт көрінісі, жүріс-түрысы, пациентке кіріп келгенде сөйлеген бірінші сөзі ең маңызды болып табылады. Белгілі Ибн Сина (Авиценна) “дэрігер =ыран көзді, мамы= =олды, арыстан жүректі болуы керек” деп айтып кеткен.
Жедел жэрдем көлігінен шы==ан дэрігер (фельдшер, мейірбике) нау=ас=а тез барып, ма=сатты, жөнді, абыр-сабырсыз, аз сөзбен сүрастыру жүргізуі керек. Сыр=атпен =арым-=атынаста дэрігер шыдамдылы=пен, тіл мэдениетін са=тап, дауыс көтермей, бір =алыпты болуы =ажет. Тез арада емделушінің жэне туыстарының алаңдатарлы= жағдайын, трагизмін төмендететін контакт табу керек. Сөз кейде нау=асты емдеп =ана =оймайды, оны, керісінше, жаралауыда мүмкін екенін дэрігер (фельдшер, мейірбике) жадында үстап, сыр=ат көзінше түсініксіз терминдерді айтпауға тырысуы =ажет. Туыс=андарымен сөйлескенде емделушінің кейінгі болатын жағдайына, емделуіне кепілдік беру керек емес.
Көбіне кенеттен за=ымдалушылар өлім үрейін сезінеді. Дэрігер (фельдшер, мейірбике) бүл сезімін мейлінше басып, үрей үялататын сөз айтпай, дэрілік еммен =атар, психотерапевттік жолды да =олдануы керек. Дэрігер (фельдшер, мейірбике) сыр=ат сеніміне кіріп, оны дэрігердің (фельдшердің, мейірбикенің) күш =абілетінің күштілігіне иландыра білуі =ажет. Осы айтылған дэрігердің (фельдшердің, мейірбикенің) этикалы= принциптері мен деонтологиялы= талаптары дүрыс орындалса, емделушілердің ауруынан айығу көрсеткіштері өсіп, бригада ішінде дэрігер (фельдшер, мейірбике) абыройы жоғары, =арым-=атынасы жа=сы болады.
Бүгінгі таңда биоэтика сүра=тары актуалды мэселелердің бірі ретінде =аралуда. Биоэтика- философиялы= ілімнің маңыздылығын көрсететін ғылым болып табылады. Биоэтиканың =үрылысы мен дамуы дэстүрлі этика жэне оған =оса медициналы=, биологиялы= этикаларының трансформация =үбылысымен байланысты. Ол ең алдымен адам =ү=ығына деген ілтипаттың тез арада күшеюі (медицинадағы - ауру адам мен тексерілушінің =ү=ығы жэне т.б.) мен =ү=ы= жэне моральды= тұрғысынан шешімге мү=таж көптеген =иынды=тарды туғызатын жаңа медициналы= технологиялардың жасалуымен шартталған. Биоэтика - “адам =ү=ығы мен адамгершілігін =үрметтеу” шарты. Қазіргі заманға сай медицина, биология, генетика жэне бүларға сай биомедициналы= технологиялар түқымқуалаушылықты жобалау және жүргізу, ағзаның өмірмен өлімі, адам ағзасының терілік, клеткалы= және субклеткалы= деңгейіндегі функциялық қүбылыстарын бақылау сияқты мәселелерді өте тығыз түрде талқылайды. Сондықтан, жеке түлға ретіндегі пациенттің қүқығы мен бостандығы жайлы мәселелер өте ауқымды және қаралушының қүқықтарын (тыңдау қүқығы, мәлімет алу және т.б. қүқықтары) орындау биоэтиканы қоғамдық институт жасаған этикалық комитеттерге жүктелген.
ӘДЕБИЕТТЕР
- 1. Қ.М. Турланов, С.А. Қалқабаева, Жедел медициналық жәрдем (оқулық). -Алматы: 2004. 321 бет.
- 2. С.А. Қалқабаева. Бірінші медициналық көмек (О=у қүралы). - Шымкент: 2008.