Барлық соматикалық аурулардың дамуында иммунды жүйенің өзгерістері мағызды роль атқарады. Иммунды жүйенің дисфункциясы нәтижесінде дамитын екіншілік иммунды жеткіліксіздік (ЕИЖ) ішкі аурулардың клиникалык ағымын ғана емес, операциядан кейінгі асқынуларға алып келеді. Екіншілік иммунды жеткіліксіздігінің дамуына көптеген инфекциялық және инфекциялық емес факторлар, қоршаған ортаның ластануы, жедел және созылмалы процесстер, иммунодепрессивті және иммунодепрессивті қасиеті бар дэрі- дәрмектерді үзақ уақыт қолдану және тағы да басқа факторлар эсер етеді. Екіншілік иммунды жеткіліксіздік негізінен иммунды жүйенің тапшылығымен хүреді де, оның нгегізгі жүйелерінің салалы= жэне санды= өзгерістерімен сипатталатын адаптациялық механизмдері иммунды жауаптың өзгеруіне экеледі, бүл жағдай иммунды жүйенің қалыпты қызметін өзгертеді жэне аурулардың үзаққа созылған ағымын ауырлатады, қабыну процессінің жайылуына жағдай жасайды, асқынуларды дамытады, базисті емнің нэтижелерін төмендетеді немесе жоғалтады, өліммен аяқталу жиілігін жоғарлатады.
Бауыр ауруларымен науқастардың барлығы иммунды жэне арнайы емес реактивтіліктің өзгерістерінің салдарынан инфекцияларға жоғары бейімділігімен ерекшеленеді. Қазіргі жүмыстың негізгі мақсаты : механикалық сарғаюы бар науқастардың операциядан кейінгі асқынулардың алдын алу үшін циклоферон препаратын қолданып, иммунокоррекция жүрізу.
Мэліметтер мен міндеттер. Клиникада 18 бен 80 жас аралығындағы механикалык сарғаюмен сыркаттанған 78 наукас зерттелді. 70 наукаста механикалык сарғаюдың себебі: холедохолитиаз, 2 наукаста үлтабардың үлкен үрпегінің стенозы, 1 наукаста бауырдың эхинококкозы, 5 наукаста жалпы өт өзегінің стриктурасы, әйел саны - 62, ер - 16 . Барлык наукастарды сарғаюдың үзақтығына, холангит симптомдарының болуына, билирубин деңгейіне байланысты үш топка бөлінді, сонымен коса негізгі топка 34 - наукас иммунокоррекциялық терапия жүргізілмеген болып бөлінді. 1 - ші топка 34 наукас, сарғаю үзақтығы 5 тәулік, билирубин деңгейі 100,0-ге дейін ± 3,28 ммоль/л, 2- ші топка - 28 наукас, сарғаю үзақтығы 15 тәулікке дейін жэне билирубин деңгейі 100,0 - 200,0 ± 4,22ммоль/л, 3 -ші топта - 16 наукас, сарғаю үзақтығы 25 тәулікке дейін жэне билирубин деңгейі 200,0 - 300,0 ± 2,12 ммоль/л жэне одан жоғары.
- ші - 3-ші топ наукастарына арналған хирургиялык тактика 2 кезеңнен түрады. Бірінші кезеңде 34 науқасқа эндоскопиялык папилосфинктеротомия (ЭПСТ) жасалынды, оның 8 - не транспапиллярлы дренаждау жасалынды. Билирубин деңгейі төмендеген, наукастардың жағдайлары жаксарған соң радикалды операциялар жасалынды; холецистэктомия(ХЭ), холедохолитотомиямен (48) жэне жалпы өт өзегін сырткы дренаждаумен; холецистэктомия холедоходуаденоанастомозбен (ХДА) (14) ; холецистэктомия холедохолитотомиямен жэне екі ішкі дренаждаумен (хда + тдпст) (9). Операция алдындағы кезеңде аскынулардың алдын алу ретінде антибактериалды терапия жүргізіледі. Тексерулер операцияға дейін жіне операциядан соң 1 - 10 шы тэуліктерде жүргізілді.
Наукастарды операцияға тиімді дайындау мен операциядан кейінгі аскынулардың алу үшін негізгі топ наукастарға иммундык жүйе ретке келтіретін ем - циклоферонмен жүргізілді. Циклоферон базисті схема бойынша бүлшыкетке немесе көк тамыр ішіне 12,5% - 2мл күнара 1 рет операцацияға дейін жэне операциядан кейінгі 1,3,5,7,9 - тэуліктерде егіледі иммунологиялык мониторинг жэне жедел фазадағы кан плазмасының белоктарының динамикасының анализін бағалау жүргізіледі.
Емдеу нэтижелілігі жалпы клиникалы= көрсеткіштер, иммунограмма параметрлері мен билирубин деңгейі динамикасы бойынша аныкталады.Лимфоциттерді иммунофенотипирлеу стандартты эдіс бойынша К.А. Лебедев модификациялаған стерптовидин-биотин бойынша өткізіледі.
Кесте 1 - Нэтижелер мен түжырымдар. Механикалык сарғаюмен наукастардың иммунограмма көрсеткіштерінің динамикасы
|
Негізгі топ |
Фагоцип актив, % |
CD3 лим- фоциттер,% |
CD20 лим- фоциттер,% |
CD4 лимфоциттер, |
CD8 лимфоциттер, |
CD56 лимфоциттер, |
|
|
Негіз |
Операцияға дейін |
30,73±2,16 |
38,5±1,92 |
13,0±1,02 |
38,04±2,04 |
7,77±1,9 |
59,13±2,18 |
|
Операциядан кейін |
34,42±2,34 |
40,7±2,22 |
14,58±1,33 |
40,69±2,54 |
9,62±1,49 |
56,53±1,78 |
|
|
Бакыла |
Операцияға дейін |
31,9±1,62 |
38,63±1,84 |
13,02±1,24 |
38,82±1,7 |
7,17±1,7 |
59,22±2,15 |
|
Операциядан кейін |
28,57±1,9 |
39,13±2,45 |
13,72±0,95 |
39,63±1,45 |
8,34±2,54 |
57,48±1,64 |
Механикалык сарғаюы бар наукастардың операцияға дейінгі шеткері канында CD3 лимфоциттер санының тапшылығы, олардың кызмет белсенділігінің төмендеуі жэне CD20 лимфоциттер санының азаюы байкалды. Топтардағы наукастардың көрсеткіштерінің айырмашылығы шамалы ғана болды. cd3 - клеткалар кызметінің ең айкын өзгеруі аскынған түрлерімен ( пневмония, гемобилия, жараның іріңдеуі, диафрагма астылык абсцесс, оң жактык плеврит, сырткы өт жыланкөзі) наукастарда байкалады. Клиникаға түскен кезде наукастарда фагоцитарлык белсенділігінің тежелгендігі аныкталынды, бүл фагоцитоз күрамының төмендеуін көрсетеді. Фагоцитоз көрсеткішінің жаксаруымен катар наукастың жалпы жағдайының жаксаруы, билирубин деңгейінің төмендеуі, сарғаюдың азаюы болды. Фагоцитарлы лейкоциттердің саны циклоферонның эсерінен 10 тэулікте ( р < 0,01) 1 - топта 30,73 ± 2,16% - тен 34,42 ± 2,34% - ке дейін жоғарлады, II - топта өзгеріссіз калды ( 31,09 ± 1,62% жэне 1,62% жэне 28,57 ± 1,9% р > 0,1).
Операциядан кейін екі топта да иммунды жүйенің өзгерістері болды, бірак операциядан кейін иммунодепрессияның айкындылығының дэрежесі жэне оның үзақтығы эр топта эртүрлі болды. I топта операциядан кейін 7 - 8 тэулігінде иммунды жүйе көрсеткіштері біртіндеп жоғарылаған, 9 - 14 тэулікте операцияға дейінгі деңгейге жеткен. II топта иммунды жүйе көрсеткіштерінің жоғарылауы тек 9 - 12 тэулікте байкалған. Бірак, сонымен катар абсолютті жэне салыстырмалы cd3 лимфоциттер операцияға дейінгі деңгейге карағанда жоғары, ал абсолютті жэне салыстырмалы cd20 лимфоциттер операцияға дейінгі деңгейге карағанда жоғары, лимфоциттер төмен болды. I топ наукастарының салыстырмалы лимфоциттер саны 38,5± 1,92 - ден 40,17±2,22% ( р < 0,01) дейін өсті.
cd3 жэне cd20 тор түзуші клеткалар санының өзгеруі бастапкы деңгейге карағанда циклоферонның эсерінен CD4 хелпер мен CD8 супрессорлар ара катынасының калыпка келуімен сипатталады, осыған байланысты иммунды реттеуші кызметтердің дисбалансы төмендейді жэне гемостаз өзгерістеріне иммунды жүйенің адекватты жауап беру кабілеттілігі калпына келді. II топтағы наукастардың клеткалык реакциясының ауысуы макрофагальді жакка карай төмендеген, ал I топта бүл реакция 3 - 4 сағаттан кейін CD3 клеткалар саны және иммунофункционалдық белсенділік жоғарлаған. Фагоцитоз саны бірақ біраз көбейіп, шеткері =ан қүрамында лейкоциттердің жалпы саны азайды.
Негізгі топта болған асқынулар: қантты диабетпен науқастың жарасы іріңдеді. Бақылау тобында асқыну 7 науқаста болды: 4 - де пневмония, 3 науқаста жарасы іріңдеді. Стационарда емдеу мерзімі негізгі топ науқастарда орташа 18 - ден 24 тэулікке дейін болды, бақылау тобында 28 -ден 50 тәулік болды. ЕИЖ - ң клиникалы= белгілермен механикалы= сарғаюмен науқастарды комплекстеі емдеуде циклоферонды қолдану клиникалы= тиімділіктің жоғарылауына, науқастың науқастың жалпы жағдайының және болжамның жақсаруына эсер етті. Науқастардағы ЕИЖ циклоферонды қолдануға негізгі көрсеткіштер болып табылады. Циклоферонды науқастар жақсы көтереді жэне оның кері эсерлері байқалмайды. Сонымен, механикалы= сарғаюы бар науқастарды емдеуде циклоферонмен иммунокоррекциялы= ретінде қолдану операциядан кейінгі асқынуларды төмендетуге, операцияға дейінгі дайындықты жэне роадикалды операция қаупін азайтуға, науқастың ауруханада өткізген уақытын қысқартуға мүмкіндік береді.
ӘДЕБИЕТТЕР
- Назаров П.Т., Пурина В.И. «реакция бластной трансформации лимфоцитов в культурах цельной крови» // Лабор. дело - 1975г. №4 - стр.195 - 198.
- Проскуряков В.А. «Опыт применения стафилакоккового анатоксина в хирургической практике» // Клиническая хирургия, - 1968г. №5 - стр.Зо - 32.
- Стручков В.И., Недзвецкая Л.М. «Вопросы клинической иммунологии и хирургии»
- // Хирургия, - 1977г. №1 - стр. 13 - 16.
- Шабунин А.В., Тарабрин В.И., Малышев И.Ю. «Декомпрессия желчевыводящих путей и иммунокоррекция при хирургическом лечении механической желтухи неопухолевого генеза. //Хирургия , - 1998г. №11 - стр. 45 - 51.
- Мальцева Н.М., Борисова А.М., Кузнецова В.П., и др. « Эффективность иммуннотерапии лейкинфероном у больных хроническими неспецифическими заболеваниями легких». // Иммунология , - 1987г № 4 стр. 90 - 93.