Акушерлік кан ағу кәзіргі кездегі акушерлік тэжірибедегі ең маңызды мәселенің біріне жатады. Акушерлік қан ағу деп табиғи жолмен босанғанда қан шығыны 500 мл-ден, кесар тілігі операциясынан кейін- 1000мл - ден асқанды айтады. Көптеген зерттеушілердің мәліметі бойынша акушерлік қан ағу ана өлімінің негізгі себебі болып саналып, 20-25% курайды [1]. Жүктілік пен босанудың асқынуынан дүние жүзінде 500.000 аса әйелдер өледі, олардың % - акушерлік қан ағудан [2]. Ресейде 2007 жылы ана өлімі акушерлік қан ағудан-23%, АҚШ- та 13%,Францияда 18,5% курады [3].
Қазакстан Республикасында ана өлімінің негізгі себебі акушерлік қан ағу.Ана өлімі 2009 жылы 2008 жылмен салыстырғанда 22,2% -дан 25,5%-ға көбейді, яғни әр бір 4-ші ана акушерлік қан ағудан өлген [4]. Сондықтан осы күнге дейін акушерлік тәжірибедегі ең маңызды мәселе акушерлік қан ағудың алдын-ала болжап, казіргі кездегі принциптерге сәйкес профилактикасы мен емін жүргізу. Акушерлік қан ағу жүктіліктің асқынуының ішіндегі ең ауыр түрі. Өйткені акушерлік қан ағудың өзіне тән ерекшеліктері бар: ол кенеттен және массивтігі, ағзаның компенсаторлы механизмі тез азаюына немесе патофизиологиялы: процестің тамыр ішілік қанның шашыранды үю синдромының дамуына әкеледі, акушерлік қан ағу нәтижесінде жүрек қызметінің бузылуы, анемия, ағзаның жэне, курса: ішіндегі нәрестенің гипоксиясы дамиды.Соңғы жылдары акушерлік кан ағудың қүрылымында жиілігі жағынан 1-ші орын босанғаннан кейінгі ерте кезеңде жатырдан атониялык кан ағу алады.
Акушерлік кан ағудан кейін жүктілердің, босанушы жэне босанған эйелдердің репродуктивті денсаулығын зерттегенде, кан ағуға экелетін факторлар аныкталды, олар: преэклампсия , плацентаның алда жатуы, калыпты орналаскан мезгілінен бурын ажырауы, көп нэрестелі жүктілік, көп сулык, ірі нэресте, жатырдың аномалиясы мен миомасы, созылмалы тамыр ішілік канның шашыранды ую синдромы, нэрестенің антенаталды өлімі, гемостаз жүйесіндегі бузылыстар, жасанды жэне өзіндік аборттар, жасы 30-дан аскан туңғыш босанушылар, интергенеиталык интервал 1 жылдан кем, алдынғы босануында кан ағу, операция, мезгілі аскан жүктілік. Экстрагенитальды аурулар - 57,7%, улпаньң созылмалы гипоксиясы акушерлік кин ағудың дамуының қолайсыз преморбидгі фоны. Қолайсыз фонда дамыған жүктілік эйел ағзасының бейімделу механизмін бузады. Кеш гестозда - 64,4%, анемияда - 61,9% жүкті эйелдерде акушерлік кин arv кездеседі. Оңтүстік Қазакстан облысы нэрестелер туылуы жағынан республика бойынша l-ші орында, яғни Қазакстан Республикасында туылған нэрестелердің 4- шісі біздің облысымызда туылған. Материал мен зерттеу эдісі. Сонғы 2 жылдың ішінде кан ағyмeн асқынған 74 босану тарихына ретроспективы талдау жасалынды. Босанған эйелдердің жастары: 25-ке дейін - 13 (17,7%), 30-дан 39-ғи дейін 57 (76,9%), 40 жастан жоғары - 4 (5,4%).
Босану паритеті жағынан: туңғыш босанушылар - 14 (18,8%), кайта босанушылар - 18 (24,5%), көп босанушылар - 42 (50,7%). Табиғи жолмен босанғандарда кин шығыны - 1000 мл-ден асқандар - 4 (5,4%), кесар тілігі операциядан кейінгі - 1000 мл аскандар - 3 (4,1%).Kaн aiy жөнінен кауіп тобына жататындадың анамнезінде. аборттар (жасанды, өзіндік) - 38 (51,4%). Олардың ішінде: 1 рет аборт жасаткандар- 9 (12,1%); 2-4 аборт - 13 (31,3%); 4-тен жоғары аборт - 16 (42,1 %). анемия - 61 (82,4%); анемияның жеңіл дэрежесі - 70,5%; орта дэрежесі 23 (37,7%); ауыр дэрежесі - 8 (13,1%). преэклампсиямен аскынған созылмалы бүйрек аурулары - 49%, преэклампсияның жеңіл дэрежесі - 30%, преэклампсияның ауыр дэрежесі - 18,4%, алдыңғы жүктілігінде кин aiy - 11,6% эйелдерде болған.
Жүктілерді антенатальды бдкылау, соматикалык патологияны уакытында анықтау, акушерлік кан ағу мен перинатальды патологияны алдын ала болжау, жүктілік, босану жэне босанғаннан кейінгі кезеңнің калыпты ағымына маңызы зор. Босану тарихына талдау жасау кезінде жүктілердің эйелдер кеңес бөлімінде диспансерлік есепке туруы жүктіліктің 1 үшайлығында - 32 ; II үшайлығында - 63%; III үшайлығында - 5% курайды. Жуктілердің 36% - патология бөлімінде ем кабылдаған. Акушерлік кин иғу курылымы жағынан: атониялык кан ағу - 47 (63,5%), калыпты орналаскан плацентаның мезгілінен бурын бөлінуі - 18 (24,3%), (14 эйелде преэклампсияның ауыр дэрежесі), плацентаның жатуы - 9 (12,2%).
Осы зерттелген топтағы әйелдерге қолданылған манипуляциялар, кесар тілігі операциясы арқылы босандыру - 34 (46%), олардың ішінде жатырдан атониялық қан ағуға байланысты операцияның көлемі (НЬ 70 г/л, қан шығыны 800-1000 мл) жатырдың қынап үстілік ампутация - 13 (38,5%), жатырдың экстирпациясы - 1 (2,2%), себебі: қалыпты орналасқан плацентаның мезгілінен бүрын бөлінуі, Кувелер жатыры мен геморрагиялық шоктың II дәрежесі. Жүктілігі акушерлік қан ағумен аяқталған әйелдердің босану тарихыны талдау жасау нәтижесінде , анықталды: анемияның көптігі - 82,4%, жүктілік aғымына acep стстін, преэклампсияға әкелетін созылмалы бүйрек ауруы-49%, емделуді қажет eтeтiн жүктілерді
госпитализациялаудың аздығы - 36%, жанүяны жоспарлау жөніндегі мәліметтің жеткіліксіз болуы, өйткені босану әрекеті акушерлік қан ағумен асқынған әйелдер - 42,1%.
Жүктілер арасында қан ағудың жоғарғы қауіп тобына жататындарды анықтау маңызды мәселе. Ол үшін: экстрагенитальды патологиясы, преэклампсиясы бар жүктілер мен боснушыларды, гемостаз жүйесіңде түқым қуалаушылық пен туа біткен дефектісі, гоместазда дезадаптациясы (түсіктер, бедеулік) бар жүктілер мен босанган әйелдерді, гемостаз жүйесінде өзгерісі барларды, яғни жүктілерді, босанушы және босанган эйелдерді зерттеуді, аралас мамандардан кеңес алуды, керек жағдайда емдеуді болжап, әрі қарай профилактика жүмысын жүргізу қажет. Жанүяны жоспарлау әдісін кеңінен қолданып, керек емес жүктілікті болдырмауды болжау. Осы мәселелер тәжірибе жүзінде кеңінен қолданылса, ана мен перинатальды өлім және аурулар азаяр еді.
ӘДЕБИЕТТЕР
- Кулаков В.И., Абубакирова А.М., Баранов И.Н. //Акушерские кровотечения.// Москва 1998.- с. 96.
- Серов В.Н., Стрижаков А.Н., Маркин С.А. //Руководство по практическому акушерству .//Москва 1997.- с. 440 .
- Радзинский Б.Е. //Материнская смертность в современном мире.// Вестник Все российской Ассоциации акушеров и гинекологов 1999. -N23. -с. 119-122.
- 3акиров Н.И. //Материнская смертность в развивающихся и развитых странах.//Вестник врача общей практики N22 -с. 61-65.