Жылдам дайындалатын тағамдармен тамақтану жастар арасында үйреншікті әдетіне айналған. Халық қажеттілігі қанағаттанбаған сұранысты тудырады, ол өз кезегінде дәлелденген түрде баламасы жоқ көптеген қолжетімді өнімдерден даярланатын фаст фуд өнімдерін тұтынуға бағыттайды. Бұл мақалада жылдам дайындалатын фаст фуд өнімдерінің зияндылығы туралы студенттердің ой-пікірін зерттеу мақсатында жүргізілген зерттеу нәтижесі ұсынылды.
Адамның денсаулық жағдайы арқашан қоғамның өзекті мәселелерінің бірі болып табылады. Денсаулық – дұрыс әрі рационалды тамақтануға негізделеді. Заманауи өмір бізді жылдам дайындалатын – фаст фуд өнімдерімен жиі тамақтануға мәжбүр етеді. Сондықтан фаст-фуд өнімдерінің денсаулығымызға тигізетін зияндылығы өзекті мәселе болып отыр. Қазіргі кезде жалпы барлық адам фаст-фуд өнімдерімен әуестенеді. Әсіресе жастардың қызығушылығы жоғары.
Фаст – фуд өнімдерін үнемі тұтыну мынадай аурулардың туындауына ықпал етеді: майлардың артық жиналуының салдарынан қан тамырларының қабырғасына холестериннің тұрып қалу нәтижесінде атеросклероз дамып, жүрек аурулары пайда болады; ағзада тұздың артық мөлшерінің жиналуы, тұз-су балансын өзгертіп, бүйрек ауруларының туындауына алып келеді; қант мөлшерінің артық болуы ұйқы безінің жұмысын бұзып, диабет туындайды; фаст – фудтың құрамында транс майлардың болуы ісік ауруларының пайда болуына себеп болады [1,2].
Зерттеу мақсаты: Зерттеу жұмысының мақсаты студенттердің фаст-фуд өнімдері туралы ой-пікірін бағалау және бұл өнім түрлерін тұтынудан болатын зияндылықтардың алдын алуға бағытталған ұсыныстар беру.
Студенттердің фаст – фуд өнімдеріне қатысты ой- пікірлеріне баға беру мақсатында студенттер арасында әлеуметтік зерттеу яғни, сауалнама жүргізілді.
Зерттеу нәтижесі: Фаст-фуд ^нíмдерíн ұнататындығын сұрағанымызда, респонденттердің басым көпшілігі 75% ұнайды деп жауап берсе, ал ұнайтпайтындығын 15% сұхбаткер көрсетті, студенттердің 10% бәрі бір екендігін атап кетті (1 сурет).
Студенттердің тез әзірленетін тағамдар жайлы ойына сипаттама бергенімізде, респонденттердің 55,4% фаст-фуд ^нíмдерíнщ дәмді болғандықтан тұтынатындығын айтса, ал 36,6% күнделікті жағдайда қол жетімді болғандықтан пайдаланатындығын көрсетті. Сұхбаткерлердің 5,9% ұнайтындығын байқасақ, 2,0% респондент тамақ жасауға ерінетіндіктен тұтынатындығын байқадық. Студенттердің 60,4% тез әзірленетін тағамдарды зиянды деп есептесе, ешқандай пайдасының жоқтығын 38,6% сұхбаткер көрсетті. Алынған нәтижелерден, респонденттер тез дайындалатын тамақ өнімдерінің зияндылығын, оның денсаулығымызға ешқандайда пайдасының жоқтығын біле тұра, фаст-фуд өнімдері ұнайтындықтан, дәмді, қолжетімді деп есептегендіктен тұтынуды әрі қарай жалғастыруда.
Студенттер арасында тез әзірленетін тағамдардың құрамына не кіретіндігін қаншалықты білетіндігіне талдау жасағанымызда, сұхбаткерлердің 48,5% фаст-фуд өнімдерінің құрамына не кіретіндігі жайлы аздап түсінігі бар екендігін байқасақ, ал білмейтін респондентттер 24,8 % құрады.
Тез әзірленетін тағамдарды пайдалану ұзақтығына талдау жасағанымызда сұхбаткерлердің 36,6% тез әзірленетін тағамдарды тұтынғандығына 2 жыл болғандығын білдік, ал 3 жыл бойына фаст - фуд өнімдерімен тамақтанған студенттер 26,7% көрсетті.
Сұхбаткерлердің берген жауаптарының нәтижесінен 50,5% сұхбаткердің тез әзірленетін тағамдардың қалай жасалатындығын толық білмейтіндігін анықтадық, ал респонденттердің 27,7% мүлдем хабарының жоқ екендігін айтты. Демек, тез әзірленетін тағамдардың қалай жасалатындығын 21,8% сұхбаткер ғана білгендігіне көз жеткіздік. Респонденттердің 55,4% бұл тағам түрлерін ұнағандықтан тұтынатындығын айтса, 36,6% қол жетімді болғандықтан тиімді деп көрсетті. Студенттердің материалдық деңгейі бойынша қарастырғанымызда, респонденттердің 45,5% ақшасының тез әзірленетін өнім мен бір сусын алуға ғана жеткілікті екендігін көрсетсе, ал 30,7% сұхбаткерлер кейде ғана тұтынатындығын айтты. Респонденттердің 64,4% фаст-фуд өнімдерімен көбіне достарымен немесе құрбыларыммен отырғанда тамақтанатындығын көрсетсе, ал киноға немесе театрға барғанда тұтынатын студенттер 22,8 % құрады.
Сұхбаткерлердің 10,9% жанұясымен бірге отырғанда пайдаланатындығын айтса, 1,0% саяхатқа шыққанда ғана тұтынатындығын көрсетті. Тұтынушылардың 47,5% негізінен фастфуд өнімдерін кешкі ас кезінде пайдаланатындығын мәлімдесе, ал түскі ас кезінде 22,8% және телебағдарлама немесе жол жүргенде 20,8% тұтынатындығын, кітап оқу барысында 8,9% студенттердің пайдаланатындығын білдік.
Жоғарыда келтірілген нәтижелерге сүйене келе, студенттер фаст-фуд өнімдерін зиянды және оның ешқандай пайдасы жоқ деп есептейді. Респонденттер тез әзірленетін өнімдердің құрамына не кіретіндігін, қалай жасалатындығын жайында білімінің аздығына және денсаулығымызға тигізетін зияндылықтарына қарамастан, бұл өнім түрлерін ұнатқандықтан тұтынудан бас тартпайтындығын анықтадық.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
- Зайко Г. М. Организация производства и обслуживания на предприятиях общественного питания: учеб. - практ. пособие // Г. М. Зайко. - М. : Ростов н/Д : март, 2005. - 191 с.
- Барановский А. Ю. Болезни нарушенного питания. Лечение и профилактика. Рекомендации профессора-гастроэнтеролога // А. Ю. Барановский. - СПб.: Наука и Техника, 2007. - 304 с.