Студенттердің денсаулығы мен өмір сүру салты

Студенттердің денсаулығы бірнеше факторлар арқылы анықталады. Олардың бірі психоэмоционалды фактор. Бұл жұмыста студенттердің денсаулығына ішкі және сыртқы факторлардың әсер етуі жайында мәліметтер келтірілген. 

Әлеуметтік маңыздылығы бар аурулардың біріншілік алдын алуға бағытталған іс-шараларды қүрастырудың бірден-бір жолы - жастардың өмір сүру салты мен денсаулығына жағымсыз әсер ететін факторларды зерттеу болып табылады. Салауатты өмір салтын қалыптастыруға ықпал ететін негізгі факторларды (дұрыс ұйымдастырылған еңбек, оптималды қозғалыс режимі, дене шынықтыру, ұтымды тамақтану принциптерін сақтау, зиянды әдеттерден бас тарту) ескеру керек. Қоғамда студент жастар өмір сүру салты ерекше , өз ұстанымдары мен мінез-қүлықтық эталондары бар топ ретінде қарастырылады.

Соңғы екі онжылдықта жастар денсаулығының көрсеткіштерінің төмендеуі байқалады. Оның себептерінің бірқатары - ұтымсыз тамақтану, гиподинамия, стресс.

Бастапқы курста оқитын студенттер денсаулығына, уақыттарын, қаражаттарын өздігінше үнемді үйлестіруге арналған дағдылардың жоқтығы, тамақтану және жұмыс пен демалыс алу тәртібін сақтамауы, уақытында дәрігерге қаралмауы, залалды дағдылардың пайда болуы сияқты психо- эмоционалдық және ақпараттық факторлар әсер ететіні анықталған. Осы факторлар барлық айтылған студенттерге бірдей емес, әр индивидке де әр қалайша әсер етеді және олар өмір сүру салтына да байланысты болады [1].

Болашақ медицина қызметкерлері салауатты өмір салтын насихаттаудың маңыздылығын түсініп, оған деген халықтың дүрыс көзқарасын қалыптастыруды үйрену керек. Бұл мәселе медицина қызметкерлерінің өздері осы принципті ұстанса ғана іске асады.

Жүмыстыц мақсаты.

Осы айтылғандар мұғалімдердің әдістемелік басқаруы мен студенттер ұйымдарының бақылауы арқылы жүзеге асырылыуы керек. Бастапқы курстарда психикалық сәйкестіліктерін ескере отырып студенттердің тобын қүрастыру, олардың үйлесімді күн тәртібін таңдауына және салауатты өмір сүру салтына үйрету.

Зерттеу материалдары мен әдістері.

Біздің зерттеу жұмысымыздың мақсаты; қозғалыс белсенділігінің, тамақтану тәртібінің, эмоционалдық стресстің студенттер денсаулығына әсерін сауалнама арқылы талдау. Сауалнамада денсаулық аспектілерін, салауатты өмір салтына деген көзқарастарын, қозғалыс белсенділігін, тамақтану тәртіптерін анықтауға арналған сұрақтар қамтылған. Тиісті дене салмағын анықтау үшін арнайы формула қолданылды.

Зерттеу объектісі ретінде Қаз¥МУ-нің 1-2 курсінің 77студенті алынды. Оның 45-і қыз бала, 22-сі ұл бала.

Алынған нәтижелердің стстистикалық мәліметтері Microsoft Exsel бағдарламасында өңделді, Стьюдент коэффициенті арқылы көрсеткіштер шынайлығы, параметрлер сенімділігі ескерілді.

Зерттеу нәтижелері.

Біздің зерттеулеріміздің нәтижесінде жас ерекшеліктеріне сәйкес антропометриялық көрсеткіштер бойынша - қыз балалардың салмағы тиісті дене салмағының ең жоғарғы шегінде, ал ұл балалардың салмағы қалыптыға жақын екені анықталды (1 кесте).

1 кесте - Зерттелуші студенттердің жасына, салмағына, бойына байланысты сипаттама

Респонденттердің қозғалу белсенділігін аптасына физикалық жаттығуларға (шамалы немесе интенсивті жүктемелер) неше сағат жұмсағандықтарын талдау арқылы бағаланды.

Интенсивті физикалық жүктемелерге жүгіру, би, шомылу, баскетбол, футбол сияқты түрлері жатқызылды. Қыз балалардың жартысынан көбі (58%) мұндай дене шынықтыру түрлерімен мүлде айналыспайды. Ал ұл балалардың 44,5% ы осындай жүктеме түрлеріне аптасына 2 сағат уақыттарын бөледі.

Шамалы жүктемелі жаттығуларға тез жүру, бөлме ішіндегі жаттығулар, волейбол сияқты түрлерін жатқыздық. Студенттердің 40% айтылған спорт түрлеріне немқүрайлы қарайды. ¥лдардың 24,7 %-ы, ал қыздардың 47,4%-ы аптасына 2 сағат уақыттарын жұмсайды.

Сонымен қатар студенттердің пассивті демалысқа (көңілдерін көтеретін интернет және теле көріністер қарау, компьютерлік ойындар) жұмсайтын уақыттарына талдау жүргізілді. Студенттердің жартысынан көбі интернет пен компьютерлік ойындарға күніне 3 сағаттан көп уақыт жұмсайтындығы анықталды.

Респонденттердің сауалнаманы толтыру кезінде, олардың күйзеліс деңгейлері де зерттелді. Өйткені психикалық факторға олардың қозғалыс белсенділігі мен тамақтану тәртіптері байланысты. күйзеліс деңгейін бағалау үшін он баллдық шкала қолданылды. 0-ден 1-ге дейін - күйзелістің мүлде болмауы, 2-5 балл - шамалы деңгейде болуы, 6-8 балл - жоғары деңгейде, 9-10 балл -

2 кесте - Күйзеліс деңгейлері өте жоғары деңгей (2 кесте).

Респонденттердің көп бөлігі өздерінде шамалы күйзеліс деңгейін белгіледі. Бұл көрсеткіш бастапқы курс студенттерінің күйзеліске деген бейімділіктің жоғары болуы деген мағына емес, сонымен қатар олардың «күйзеліс» деген түсінікке көзқарастары әртүрлі болуы мүмкін.

Тамақтану тәртібін бағалау мақсатында, сонғы бір аптада қаншалықты тиімді тағам өнімдерін пайдаланғандықтары туралы сұрақтарға жауап алынды. Көкөністер мен жеміс-жидектерді, жаңа сығылған шырындарды аптасына пайдалану біздің студенттер арасында сирек. Оның орнына тез дайындалатын тағамдар мен фастфудтарды, макаронды тағамдарды жиі қолданатындығы белгілі болды.

Қорытынды.

Жүргізген тәжірибелер нәтижесін талдай отырып, студенттердің денсаулығының деңгейі біріншіден олардың өз денсаулықтарына деген көзқарасына, екіншіден - студенттердің өмір сүру салтына байланысты екенін анықтадық. Студенттердің денсаулығын бағалау кезінде осы факторлардың тығыз байланыстығын есте сақтай отырып, əр индивидтің көңіл-күйіне, іс-әрекетіне назар аудару керек.

Салауатты өмір салты, денсаулық жəне жұмысқа деген қабілеттілік, тамақтану тəртíбí, психологиялық факторлар бір-бірімен тығыз байланыста болғандықтан əрқашан салауатты өмір салтын насихаттау керек.

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. Сəтбаева Х.Қ., Соколов А.Д., Абишева З.С. Валеология - наука о здоровье. Оқу-эдістемелік нұсқау. - 2007. - 178 б.
2. Апанасенко И.А., Попова Л.А. Медицинская валеология. - Р.-на-Дону: 2000. - 248 с.
3. Брехман И.И. Валеология - наука о здоровье. 2-ое изд. - М.: 1990. - 208 с.
4. Жетписбаев Г.А. Валеология. - Алматы: 2004. - 124 с.