Тақырыптың өзектілігі: Қазіргі кезде денсаулықты сақтау мен оны қолдауға бағытталған мемлекеттік мүдделер жүйесіндегі маңызды міндеттердің бірі – ол жаңа тұжырымдамаларды әзірлеу арқылы медициналық және фармацевтикалық көмектің сапасын басқару мәселелерін шешу болып табылады.
Көптеген елдерде дәрі-дәрмек нарығы барынша мемлекет тарапынан реттеледі. Себебі, дәрі- дәрмектер, ДДСҰ материалдарында бірнеше рет аталып өткендей, басқа өнімдерден айтарлықтай ерекшеленеді. Бұның маңызды айырмашылықтары:
- тұтынушы дәрі -дәрмекті сатып алу туралы шешім қабылдамайды;
- мұндай шешімді қабылдайтын дәрігер де, тұтынушының өзі де сапаны бағалай алмайды, яғни бұл сатуға ұсынылатын дәрілік заттардың тұтынушылық қасиеттерін білдіреді. Сонымен қатар сапа ақаулары емдік құндылығын күрт төмендетіп, тіпті тұтынушының денсаулығы мен өміріне қауіп төндіруі мүмкін.
Жалпы мемлекеттік масштабта тиімсіз немесе қажетсіз қымбат дәрі -дәрмектерді қолдану денсаулық сақтау органдары мен жеке тұтынушыларды негізсіз шығындарға әкеледі, терапияның немесе алдын алу шараларының нәтижелерін төмендетеді, өндірушілерге, дәріханалар желісінің жұмысшыларына және денсаулық сақтау жүйесімен жалпы тұтас қоғамның сенімін төмендетеді.
Осы пікірлерге сүйене отырып, барлық елдердің денсаулық сақтау органдары дәрі-дәрмектер нарығын реттейді, ең алдымен оның айналымындағы дәрілік заттардың қауіпсіздігі мен тиімділігін және олардың сапасының қолайлы деңгейін қамтамасыз ету. Ол сондай-ақ олардың денсаулық сақтау қажеттілігін бағалау негізінде сатуға рұқсат етілген дәрілік заттардың ассортиментін реттейді. Бірқатар штаттар дәрі- дәрмектің бағасын, сонымен қатар төлеудің деңгейі мен формаларын реттейді, яғни дәрі-дәрмек құнының бұл бөлігін тұтынушы өзі төлейді.
Есірткі саудасының басқа аспектілері әр түрлі дәрежеде реттеледі, атап айтқанда, дәрі-дәрмектерді таңбалауға, ақпараттандыруға және сатылымға шығаруға, оларды тарату тәртібіне, көтерме және бөлшек сауда ережелеріне қатысты.
Фармацевтикалық өнімдердің тиімділігі мен қауіпсіздігін, сондай-ақ олардың ресми сапа талаптарына сәйкестігін қамтамасыз ететін шаралар кешені «сапаны қамтамасыз ету жүйесі» болып табылады.
Ұлттық деңгейде мұндай жүйе фармацевтикалық заңнаманы, өнімдерді тіркеу тәртібін және өндіріс, импорт, көтерме және бөлшек саудадағы кәсіпорындарды лицензиялау тәртібін, фармакопеялық бағдарламаны, зертханалық қызметті, инспекцияны қамтиды.
Фармацевтикалық ұйымдардың фармацевтикалық қызмет көрсету сапасын бағалау мәселелері фармацевтикалық көмек көрсетудің негізгі үрдісі ретінде әлі де жеткілікті деңгейде зерттелмеген күйінде қалып отыруы, диссертациялық жұмыстың тақырыбы мен зерттеудің негізгі бағыттарын таңдаудағы өзектілігін көрсетеді.
Зерттеу мақсаты: Өңірде фармацевтикалық көмек көрсету шарттарын бағалаудың әдістемелік тәсілдерін әзірлеу мен фармацевтикалық көмек беру сапасын басқарудың тетіктерін негіздеу.
Зерттеу міндеттері:
- тұрғылықты адамдарға фармацевтикалық көмек берудегі сыртқы ортаның әсерлерін зерттеуге арналған арнайы әдебиеттерге талдау жүргізу;
- аймақта фармацевтикалық көмек беру жағдайларын бағалау;
- дәріхана ұйымдары деңгейінде әлеуметтік зерттеулерді жүргізумен қатар, фармацевтикалық қызмет сапасын сандық бағалауға арналған әдістемесін әзірлеу..
Зерттеу нысандары: Шымкент қаласындағы дәріхана ұйымдары.
Зерттеу әдістері: логикалық, жүйелік, үрдістік, аймақтық тәсілдер, әлеуметтанулық, мазмұнды талдау.
Жұмыстың ғылыми жаңалығы
Фармацевтикалық қызмет сапасының сандық бағалану әдістемесі үрдістік тәсілге сәйкес дәріхана ұйымдары деңгейінде алғаш рет әзірленетін болады.
Зeрттeудiң тәжірибелік маңыздылығы:
- Ғылыми зeрттeулeрдiң нәтижeсiндe aлынғaн мәлiмeттeрдiң тeориялық жәнe тәжірибелік тұрғыдағы мәнi жоғары;
- Aтaулы мәлiмeттeрдi ғылым сaлaсындaғы қызмeткeрлeр, дәріханалық ұйымның қызметкерлері мен емдеу мекемелерінің қызметкерлері ғылыми дeрeктeр рeтiндe пaйдaлaнa aлaды.
Әдебиеттер
- Глембоцкая Г.Т. Модели стратегического анализа ситуации в фармацевтическом бизнесе. Г.Т. Глембоцкая. Ремедиум, 2007. 1: 32-34.
- Иванов А.И. Разработка модели системы менеджмента качества при производстве лекарственных средств. А.И. Иванов. Фармация. 2009. 1: 28-31.
- Ковалев В.А. Мониторинг управления качеством ЛП и изделий медназначения. В.А. Ковалев. Ремедиум. М., 2009. 8-9: 55-56.
- Никитин В.А. Управление качеством на базе стандартов ИСО 9000:2000. В.А. Никитин, В.В. Филончева. СПб.: Питер, 2004. 127.