ТҮЙІН
Жүктілердегі туу қарқындылығының төмендетудегі ең актуалды және маңызды мәселелердің бірі экстрогенитальды патология болып табылады. Қалалық емханада тіркелген жүкті әйелдердегі экстрогенитальды патологиялардың атап айтсақ теміртапшылықты анемия, несеп шығару жүйесінің аурулары мен асқазан ішек жолдарының, жүрек қан тамыр ауруларының кездесу жиілігін жасына және жүктіліктің мерзіміне байланысты анықталды. Фертильді жастағы барлық әйелдерге медициналық тексеру жүргізу жүктілік кезіндегі экстрагениталды патологияларды алдын алуға мүмкіндік береді. Жүктілікті жоспарлау мақсатында отбасын жоспарлау туралы минилекциялар ұйымдастырылу қажет.
Кілт сөздер: жүктілік, экстрогенитальды патология, теміртапшылықты анемия, пиелонефрит, асқазан ішек жолдарының ауруы.
Өзектілігі. Бүгінгі таңда Қазақстандағы дені сау жүкті әйелдердің көрсеткіші 30% дан аспайды. Ресей зерттеулеріне қарасақ 40% жағдайда барлық әйелдер жүктілігі жеңіл өтеді, яғни токсикозсыз және экстрогенитальды патологияларсыз. Жүктілік ағымның терең анализінің көрсетуі бойынша, жүктіліктің тек 20 % асқынусыз және экстрогенитальды патологияның болуы 30-40% жағдайда. Жүктіліктің тоқтау қауіпінің 12% міндетті түрде ұрықтың дамуына және оның ары қарай өсуіне әсер етеді. Бірақта тұқым қуалаушылық ауруларды да естен шығармау қажет, себебі қазіргі 60% аурулар тұқымқуалаушылықпен дамыған болып есептеледі.
Жүктілердегі туу қарқындылығының төмендетудегі ең актуалды және маңызды мәселелердің бірі экстрогенитальды патология болып табылады. Жүктіледе теміртапшылықты анемиямен бірге кең таралған ауруларға: жүрек-қан тамыр жүйесінің аурулары, асқазан ішек жолдарының аурулары, эндокриндік, зәр шығару және тыныс алу жүйесінің аурулары жатады.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметеріне қарай жүкті әйелдердегі экстрогени-тальды патологияның пайда болу жиілігі 28,3% ке артқан. Бұл соңғы 5 жыл ішінде ересек тұрғындар арасында жалпы аурушаңдықтың артуымен байланысты. Жүктіліктен алдын созылмалы аурулары бар әйелдер жүктілік кезінде денсаулығы нашарлап, ауруы одан әрі өрши түседі. [1].
Біріншіден, бұл әйел ағзасындағы иммунді реактивтіліктің қайта құрылуымен және оның депрессиясымен байланысты. Мұнымен бірге осы уақытта ішкі ағзаларда қабынулық аурулар күшейеді. Екіншіден, жүктілік кезінде эндокриндік регуляция ауысып артериялық гипертензия, қалқанша безі, бүйрекүсті безі ауруларының ағымын нашарлатады.Үшіншіден жүктілік кезінде темір қолданылымы артып бұл анемияның тереңдеуіне алып келеді.Теміртапшылықты анемиямен 65% ке жуық жүктілер ауырады. 14-32% жүктілерде экстрогенитальды патологияның асқынған жүктіліктен және босанудан болады. [2].
Біздің зерттеуіміз бойынша, дені сау жүктілер 13,6% құрады бұл Қазақстандағы жүктілердің орташа денсаулық индексінен 16,4 ға төмен, біз зерттеген 60% әйелдер Шымкент қаласының экологиясы нашар зоналарында тұрады.
Мақсаты: Жүктілердегі экстрогенитальды патологияның кездесу жиілігін жасына және жүктіліктің мерзіміне байланысты анықтау.
Материал және әдістер. Зертттеуге 19-42 жас аралығындағы қалалық поликлиниканың әйелдер консультациясына тіркелген 500 әйел зерттелді.
Барлық әйелдер жастары ( 20 жасқа дейін- 13,2 %, 21-29 жас – 61,4 %, 30-39 жас- 25%, 40жас және одан жоғары – 0,4%) және жүктілік мерзімі бойынша бөлінген; I триместр- 182 ( 36,4%), II триместр- 153 (30,6%), III триместр- 165 (33%). Жүкті әйелдердің ішінде дені сауы 68 (13,6%).
Жалпы тексеруден басқа, барлық жүкті әйелдерге, жүктілік барысында стандартты тексерулермен лабороториялы-инструменталды зерттеулер жүргізіледі; жалпы қан анализі (ЖҚА), жалпы зәр анализі (ЖЗА), биохимиялық аспартатааминотрансфераза (АСТ), креатинин, мочевина, электрокардиография, ЭхоКГ, іш қуысы мен бүйректердің (көрсеткіштер бойынша) УДЗ.
Нәтижелері мен талдаулар. Біздің жүргізген зертеулеріміз бойынша, клиникалық тәжірибе жағ- дайында, Шымкент қалалық № 2 ауруханасының емханасындағы тіркеудегі әр жүкті әйелдердің ішкі ағзаларының патологиясы мен жүктіліктің екінші триместрде күшейетін ауықымды темір жетіспеушілік анемиясы және асқазан-ішек аурулары байқалады. Біздің зерттеулеріміздің нәтижелері бойынша әр жүкті әйелдерде ішкі ағзаларының белгілі бір патологиялары диагностикаланады. Бірінші суретте көрсетілгендей жүкті әйелдерде темір тапшылықты анемия (ТТА) I сатысында 186 (37,2%), II сатысында 37 (7,4%), III сатысында 1(0,2 %) адамда анықтаған.
ТТА бірінші сатысында – 80 ( 31,1 %), НШЖ ауруы – 72 ( 28%), АІЖ аурулары 33 ( 13%) және ЖҚА 41 (15,9) жүкті әйелдерде анықталған.
27
Жүктіліктің мерзіміне байланысты экстрогенитальды патологияның кездесу жиілігі үшінші суретте көрсетілгендей жиі II кезеңінде басым - ТТА бірінші сатысында - 34,5 %, екінші сатысында – 13,1 %, несеп жүйесінің ауруларымен жиі пиелонефритпен – 23,2% , АІЖ ауруымен 7,7%, ЖҚА - 14,7%
Жүктіліктің мерзіміне байланысты III триместрде - ТТА I сатысында -29,5 %, II сатысында – 11,1 %, несеп жүйесінің ауруларымен жиі пиелонефритпен – 19,3% , АІЖ ауруымен 6,8%, ЖҚА- 9,8%.
Қорытынды:
Зерттеуімізді қорытындылай келе, жүкті әйелдерде көп таралған патология теміртапшылықты анемия болып әсіресе І дәрежелі 59,4% құрады, экстрагениталды патологиялардың 21-29 жаста арасында 60 % ІІ триместрінде кездесетіндігі анықталды.
Сонымен, Шымкент қаласының қолайсыз факторларын (газбен улану, әлеуметтің деңгейі төмен) ескере отырып фертильді жастағы барлық әйелдерге медициналық тексеру жүргізу, жүктілік кезіндегі экстрагениталды патологияларды ескерту және анықталған патологияларды дер кезінде емдеу және диспансеризациялау, дұрыс өмір сүру салтын және контрацепция әдістерін, отбасын жоспарлау туралы минилекциялар жүргізу мақсатымен білім беретін мекемелердегі дәрігерлерге баруға, жүктілікті жоспарлаушы әйелдерге, әйелдерге арнайы мектептер ұйымдастыру қажет.
Әдебиеттер
- Кривцова Е.В., Верткин А.Л. Некоторые вопросы плановой и экстренной терапии экстрагенитальных заболеваний у беременных. //Акушерство и гинекология. М.: 2010.б. 37-40.
- Шехтман М.М. Руководство по экстрагенитальной патологии у беременных. // Издание четвертое. М.: «Триада-Х», 2007; б. 816.
- Казакова Л.М. Железодефицитная анемия у беременных. //Медицинская помощь. 2003; 1: б. 15-17.
- Бурлев В.А., Коноводова Е.Н., Мурашко Л.Е. Коррекции железодефицитных состояний у беременных с гестозом. // Проблемы репродукции. 2003; 2: б.30-34.