Фармакоэпидемиологиялық зерттеу нәтижелері ST сегменті жоғарлауымен және жоғарлауынсыз жедел миокард инфарктысы бар науқастардың тағайындауларында препараттардың құрылымының басым бөлігін антитроботикалық (100,0%), статиндер (100,0%), ААФИ (78,0%), бета-адреноблакаторлар (37,0%), кальций антогонистері (15,9%) препараттар құрайтынын анықтады. Дәрігерлер дәрілік емді халықаралық және ұлттық ұсыныстарға сай тағайындайтыны көрсетілді.
Қазіргі уақытта бүкіл әлемде қоғамдық денсаулық сақтаудың өзекті мәселелерінің бірі - жедел коронарлы синдромының кең таралуы және оның асқынуының жоғары қаупі болып отыр [1]. Шетелде жүргізілген көптеген зерттеулерде миокард инфарктысынан (МИ) болған өлім-жітімді антиангинальды препараттармен тұрақты емдеудің көмегімен 15-20% -ға дейін азайту мүмкіндігі дәлелденген. Бүгінгі таңда дәрігердің арсеналында жедел коронарлы синдромды (ЖКС) емдеуге арналған әсерлі фармакологиялық құралдардың саны және ЖКС бар науқастарды емдеудің тиімді әдістерінің арсеналы кеңейді, алайда тиімді емді аз қаржылық шығындармен қамтамасыз ететін, барынша тиімді терапияны таңдау мәселесі пайда болды.
Әдеби деректерден [2,3,4] МИ тәуелді артерияда қан ағымын өз уақытында қалпына келтіру миокардтың некрозының аймағын ықшамдайды және миокардтың толық қызметін қалпына келтіреді, бұл өз кезегінде клиникалық болжам мен өміршеңдікті шамалап айқындайды. ЖКС -мен ауруханаға жатқызылған науқастардың басым көпшілігі (70%) тұрақсыз стенокардия және ST тісшесіз миокард инфарктісі бар науқастар болып табылады [5,6,7]. Соңғы жылдары ЖКС бар науқастарды тіркеу нәтижесінде ST сегментінің өсуінсіз миокард инфарктысы ST сегментінің өсуімен салыстырғанда саны артты, бұл соңғы 20 жылда емдеу
тактикасының өзгеруіне және ЖИА-ның профилактикасына байланысты болуы мүмкін [8,9]. МИ әкелген артерияның окклюзиясын жою және қалпына келтіру, әрі науқастардағы коронарлық артериялардағы қан ағымын қалпына келтіруге арналған іс шараларды мейлінше ерте бастау өте маңызды. Демек МИ-де ұтымды барынша тиімді терапияны таңдау, жүргізілген емге фармкоэпидемилогиялық сараптау жүргізу және қолданылуын бақылау және оларды тиімділігін бағалау сияқты мәселелерді шешу өзекті мәселелерідің бірі болып табылады.
Зерттеу мақсаты ОҚО-да жедел миокард инфарктысы бар науқастарға жүргізілген фармакотерапияны сараптау
Материалдар мен әдістер. Зерттеу Оңтүстік Қазақстан облысының ОКО базасында жедел миокард инфарктысы (ЖМИ) диагнозы бар науқастарға жүргізілген фармакотерапия зерттелді. Бізбенен жоғары деңгейлі хирургиялық араласуды өткізген (тері арқылыараласужәнеаортокаронарлық шунттау) және2013-2016 жылдар арасында стационарлық емдеуде жатқан өткір коронарлы синдром ST сегменті жоғарлауынсыз (164 адам), өткір коронарлы синдром ST сегменті жоғарлауымен (44 адам) бар науқастардың медициналық картасы сарапталды. Медициналық карталарды іріктеу кездейсоқтық әдіспен іске асырылды. Зерттеуге науқастарды енгізу және шығару критерилері анықталып, іске асырылды. Жұмыс барысында ғылыми зерттеудің келесі әдістері қолданылды:ретроспективті,ақпараттық аналитикалық, статистикалық.
Нәтижелер мен талдау: біздің зерттеуімізде 146 (70,2%) науқастарға тері арқылы араласу, науқастарға (29,8%) аортокаронарлық шунттау жасалынғаны анықталды.Тері арқылы араласуға ұшыраған миокардтың жедел инфарктісі бар науқастарды емдеу кезінде жүргізілген талдауларға сәйкес антикоагулянттар, антиагреганттар, АПФ ингибиторлар, БАБ, нитраттардың топтарынан дәрілік заттарды қолдану жиілігі 88,5% - дан 96,6%, және 100%, -ды құрады, бұл миокард инфарктісін емдеуге арналған ұлттық және халықаралық нұсқаулықтардың жоғары деңгейде сақталуын көрсетті. Сонымен қатар, бөтен дененің имплантациясы - стент, белгілі бір кезеңде ятрогенді ауру - стент тромбозын тудыруы мүмкін. Бұл жағдайда ТАКА кейінгі науқастардың коронарлық және церебральды асқынулардың салдарынан жүрек- қан тамыр ауруларынан өлімді төмендету үшін ЖМИ екіншілік алдын алу бойынша барлық шараларды қатаң қадағалау қажет. Біздің зерттеулерімізде статиндердің 100% науқастарға тағайындалғаны анықталды. Липидтерді төмендететін терапияға тандалған препарат аторвастатин болды. Доза 10-дан 80 мг-ға дейін өзгерді. Доза базальды холестерин / ТТЛП және жеке эффект негізінде таңдап алынды.
ААФИ аурухананың өлімін азайтатын дәрілер тобына жатады. Олар кең спектрлі және сол жақ қарыншаның қайта қалпына келуіне әсер етпей, бұл созылмалы жүрек жеткіліксіздігінің даму қаупін азайтады. ААФИ ингибиторлары миокардтың некроз аймағы ауқымды, сол жақ қарыншалық фракциясы (< 40%) төменгі және жүрек жеткіліксіздігінің белгілері бар ауыр науқастарда ең тиімді болып табылады. Біздің зерттеуімізде 114 пациенттің (78%) ААФИ ингибиторларын қабылдағаны анықталды. ААФИ тобынан дәрілік затты бөлу құрылымын талдау суретте көрсетілген(сурет 1).
АПФИ тағайындау құрылымында бірінші орынды эналаприл алады (оның жиілігі - 55%). Фозиноприл 34% жағдайларда тағайындады, ал эналаприл 11% қолданылды, ЖКС бар науқастарда бірлескен артериялық гипертензияны түзету үшін ұлттық нұсқаулықтар ұсынысымен ұсынылған емдеуде пайдаланылды.
Қарсы көрсеткіштер болмаған жағдайда, бета-блокаторларды тағайындау ST сегментінің жоғарылауы мен жоғарлауынсыз МЖИ науқастарға қажет. БАБ миокард оттегіне деген сұранысты азайтады және қан түзілуін жақсартады, МИ өткір кезеңінде миокард ишемияларын төмендетеді және ишемиялық зақымдану мөлшерін шектейді, демек, БАБ тағайындау өлім қаупін едәуір төмендетеді, МИ қайталануын және өмірге қауіпті жүрек ырғағының бұзылуының пайда болуын азайтады. Бета-адренобепторлар 101 (69,1%) науқасқа тағайындалды. Осы топтың препараттарының құрылымы 2 суретте көрсетілген.
Кальций антагонистері тобынан дәрілік препарат 7 (15,9%) науқасқа тағайындалған. Барлық жағдайларда таңдау препараты амлодипини болып табылды. Нью-Йорк классификациясы бойынша созылмалы жүрек жеткіліксіздігінің II-IV ФК клиникалық белгілері бар 29 (65,9%) науқасқа диуретиктер тағайындалды. Торасемид пен индапамидті басқаларға қарағанда жиі тағайындайды, споронолактон және фуросемид аз тағайындалған.
Ишемиялық симптомдарды жеңілдету үшін МЖИ -мен ауыратын барлық науқастарға органикалық нитраттардан дәрі-дәрмектерді пайдалану көрсетілді. Ауырсынуды тоқтату үшін нитроглицерин сублингвальды бүріккіш ретінде қолданылды.
Аторвастатин статиндер құрылымында таңдаулы дәрілік препарат ретінде тандалды.
Сондай-ақ, 23,9% жағдайында Қазақстан Республикасының диагностикасы мен емі КП-да болмаған, бірақ ЭКГ-да ST сегментінің ұлғаюы мен жіті миокард инфарктісін диагностикалау және емдеу бойынша халықаралық ұсынымдарда енгізілген ангиотензин II рецепторлы блокаторлары ААФИ-мен бірге белгіленді. Сартандар гипертонияны емдеуге арналған препараттар, онымен бірге метаболикалық синдром, сол жақ қарыншаның гипертрофиясы және кез-келген микробуминурия/протеинурия, сондай-ақ созылмалы жүрек жеткіліксіздігі кезінде тандалады.
Зерттеу нәтижелері ST сегменті жоғарлауымен және жоғарлауынсыз жедел коронарлық синдромы бар науқастардың тағайындауларында препараттардың құрылымының басым бөлігін антитроботикалық 100,0%, статиндер 100,0, ААФИ 78,0%, бета-адреноблакаторлар 37,0%, кальций антогонистері 15,9% дәрілер құрайтынын анықтады. ST сегментінің жоғарылауынсыз МЖИ бар науқастардағы антитромботикалық терапия құрылымын талдау екі компоненті ем және үш компоненті препараттармен жүргізілгенін анықтады.
Зерттеу нәтижелеріне сүйену, көптеген жағдайларда ST-сегментінің жоғарылауы болмаған және жоғары деңгейлі хирургиялық араласудан өткен ST-сегментінің жоғарылығымен өткір коронарлық синдромы бар өткір коронарлық синдромы бар науқастардың фармакотерапиясы халықаралық және отандық ұсыныстарға сәйкес келетінін дәлелдеді.
Әдебиеттер
- Mancia G., De Backer G., Dominiczak A et al. Guidelines for the Management of Arterial Hypertension: The Task Force for the Management of Arterial Hypertension of the European Society of Hypertension (ESN) and of the European Society of Cardiology (ESC).//J.Hypertens., -2007. Vol. 25. -№6. -Р.1105-1187.
- Морозов С.Н., Федоров А.И., Лоскутова К.С., Верткин А.Л. Причины летальных исходов у больных с острым коронарным синдромом с подьемом сегмента ST при проведении догоспитального тромболизиса и способы их прогнозирования//2013. -№12(2).-С.52-57.
- Алекян Б.Г., Абросимов А.В. Современное состояние рентгеноэндоваскулярного лечения острого коронарного синдрома и перспективы его развития в Российской федерации.// Комплексные проблемы сердечно-сосудистых заболеваний. -2013.-№1. -С.5-9.
- Libby P., Ridker M.P. Hansson K.G..Inframmation in atherosclerosis. From pathophysiology to practice//J.Am.Coll.Cfrdiol. -2009,-Vol.54. -№ 23. -P.2129-2138.
- Никишин А.Г., Курбанов Р.Д., Пирназаров М.М. Время госпитализации и исходы острого инфаркта миокарда у пожилых больных в центрально-азиатском регионе// Кардиоваскулярная терапия и профилактика. -2012. -№11(2).-С.53-56.).
- Libby P., Okamoto Y., Rocha V.Z. et al. Inframmation in atherosclerosis:transition from theory to practice//Circ.J.. - 2010,-Vol.74. -№ 2. -P.213-220.
- Каретникова В.Н., Беленькова Ю.А., Зыков М.В. и др. Уровень гликемии как маркер прогноза у больных инфарктом миокарда с подъемом сегмента SТ.//Кардиология. -2012. №1.- С. 26-31.
- Гарганеева А.А., Округин С.А., Зяблов Ю.И., Паршин Д.А., Острый инфаркт миокарда: гендерные сосбенности возникновения и течения в популяции средне урбанизированного города Западной Сибири.//Кардиоваскулярная терапия и профилактика - 2012. №11(3). .- С12-15.
- Золотарь А.К. Регистр острых коронарных синдромов у жителей г. Ноябрьска (Ямало-Немецкий автомный округ) Материалы I Евразийского конгресса кардиологов и III Национального конгресса кардиологов Казахстана. Астана. -2010. -119с.