Актуалдылығы. Еліміздің әрбір медициналық ұйымы деңгейіндегі басқару жүйесін жетілдіру, халық денсаулығын қорғау мәселесі – Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау жүйесін дамытуың 2016-2019 жылдарға арналған мемлекеттік «Денсаулық» бағдарламасының негізгі басымдықтарының біріне айналып отыр [1]. Соңғы жылдары, Қазақстан Республикасында жасөспірімдердің соматикалық саулығының нашарлауы, сонымен қатар, дисгормоналды дамыған жасөспірімдердің санының артуы байқалады [2]. Жасөспірім ұрпақтың денсаулығын жақстарту мен қорғау мемлекеттік деңгейдегі әлеуметтік медициналық басты міндеттерінің бірі, оның жаңа қырларын тұрақты оқып үйренуді қажет ететін өзекті мәселе болып табылады. Сондықтан, жасөспірімдердің физикалық даму жағдайының жоғары денгейі – ұлт саулығының кепілдік көрсеткіші[3,4]. Жаңа ұрпақ - Қазақстанның бастауы ретінде, негізгі көңіл бөлінетін жаңадан өсіп, қалыптасып келе жатқан жас организмнің қалыпты дамуына әсер ететін жағдайлардың орын алмауына ықпал етумен өте тығыз байланысты [5].
Зерттеу мақсаты – Ақтөбе қаласының жасөспірімдер денсаулық көрсеткіштеріне әсер ететін медициналық-әлеуметтік жағдайына баға беру.
Зерттеу таңдамасы: Ақтөбе қаласының 9-11 класс оқушылары - жасөспірімдер, жынысы: ер бала және қыз, жасы: 15-17 жас.
Зерттеу әдістері мен материалдары: Ақтөбе қаласының 15-17 жастағы жасөспірімдердің 2013-2018 жылдар аралығындағы жалпы аурушаңдықтың құрылымы мен динамикасы, медициналық мекемеде науқастардың тіркелуі, диспансерлік бақылауға алу (Ф.012/у) құжатының көшірмелеріне ретроспективті талдау жүргізу және МКБ-10 классификациясы бойынша жынысы және жасына байланысты аурушаңдық жағдайын бағалау. Зерттеуге алынған жасөспірімдердің әлеуметтік жағдайын бағалау - HBSC – жүйелік мониторинг және кілттік көрсеткіштерді бағалау халықаралық стандартпен бекітілген анкеталық сауалнама жүргізу, және ол өз кезегінде келесі сұрақтарды құрады: жасы, жынысы, ұлты, мекен-жайы, отбасы жағдайы, ата-анамен қарым- қатынасы, бос уақытында немен шұғылданатыны, теледидар қарау және компьютерді қолдану ұзақтығы, тамақтану жағдайы, денсаулығына өзіндік бағасы және т.б. сұрақтармен қамтылды.
Нәтиже: Ақтөбе қаласы 15-17 жастағы жасөспірімдер бойынша 2013 (қаңтар) - 2018 (қазан) жылдар аралығындағы жалпы аурушаңдықтың құрылымы мен динамикасы соңғы бес жылда тыныс алу жүйесі аурулары, қан және қан жасау жүйесі аурулары, көз және оның қосалқы аурулары, ас қорыту жүйесі аурулары көрсеткіштерінің саны жоғарылағандығы анықталды. Жасөспірімдердің денсаулық көрсеткіштеріне мейлінше әсер ететін әлеуметтік жағдайына баға беру мақсатында анкеталық сауалнамалар жүргізілді, жалпы сұрақтар бойынша толығымен мәліметтер алынып жасөспірімдердің әлеуметтік жағдайы «жақсы» деп бағаланды. Барлық нәтижелердің сандық көрсеткіштері баяндамада көрсетілді. Қоғамдық денсаулық сақтау саласының тиімділігін арттыруда жасөспірімдер арасында гигиеналық және медициналық-профилактикалық шаралар ұйымдастыру маңызды мәселе болып табылады.
Әдебиеттер:
- 1. Медицина МЦФЭР – Қазақстан //htpp://med.mcfr.kz/article/206 – densaulyk 2016-2019 bagdarlamasy-medicinalyk -uymdy-baskaru-mindetter-turaly. – 2016 Б. 5.
- Досимов Ж.Б., Досимов А.Ж. Остеопения у детей и подростков // Педиатрия и детская хирургия. 2013. – №13. – Б. 49-52.
- Антонова Е.В.«Здоровье российских подростков 15-17 лет: состояние, тенденции и научное обоснование программы его сохранения и укрепления». – 2014. – Б. 56.
- Паренкова, И. А «Репродуктивное здоровье и качество жизни детей и подростков в условиях демографического кризиса» Автореферат диссертации Москва, д.м.н. 2012. – 38 б.
- Турдалиева Б.С., Аимбетова Г.Е., Абдукаюмова У.А. и др. Здоровье детей и подростков Республики Казахстан: проблемы и пути решения. – 2012. –Б. 45.