Өзектілігі. Қазіргі таңда дүние жүзі бойынша себебі нақты белгісіз, алайда салдары ауыр дерттердің бірі обыр, қатерлі ісік аурулары болып табылады. Өз кезегінде бірнеше кезеңге бөлініп,біршама сатылардан түратын дерт көптің жанын алып,қалғанын жарымжан жан етуде. Статистикаға сүйенсек нәзік жандылардың 60% дерлік душар болатын обыр түрі,с
үт безінің қатерлі ісігі екен. Жыл сайын сырқаттың салдарынан мыңдаған аруларымыз көз жүмып. кемуде. Бүл дертке бүгінде онкология саласында қарқынды зерттеу жүмыстары жүргізіліп отыр және ғалымдар науқастарды емдеудің қауіпсіз әрі нәтижелі жолдарын табу барысынба аяусыз еңбек етіп те. жасап та жатыр.
Жүмыстың мақсаты:Қазақта бір жақсы сөз бар «Ауырып.ем іздеген ше. ауырмайтын жол ізде»- деген. әйткенмен қазақпыз ғой. дертіміз асқынып. алқымымызға жеткенде ғана қимылдап.уақытымызды жоғалтамыз.Алайда ғылымның жетістіктерінен еліміз шеткері емес. жыл сайын 21 қазанда түрлі скринингтер мен диагностикалық іс-шаралар жүргізіліп.халық арасында дерт туралы мағлүматтар жариялайтын бағдарламалар өтеді.Бүл жүмысымыздың мақсатыты да халық арасында түсінік қалыптастырып. қазіргі таңда дерттің алдын алу және емдеу барысында медицинада іске асып жатқан және іске асуы қолға алынып жатқан проекттер туралы мағлүмат беру. Сонымен қатар ОҚО бойынша және Түркістан қаласы бойынша обырға шалдыққандардың көрсеткішін талдау және кең таралу себебін анықтау.
Жүмыстың міндеттері:
- Қатерлі ісік ауруларының. сүт безінің қатерлі ісігінің әлуметтік маңызына түсінік қалыптастыру;
- Сүт безінің қатерлі ісігінің дүние жүзі бойынша таралу көлемін, алатын орнын.көрсеткішін талқылау;
- ҚР көлемінде дерттің туындау салдары мен ерекшеліктерін пайымдау;
- ОҚО-ның түрлі аймақтарында сырқаттың таралу бағытына жалпы шолу жүргізу;
- Түркістан қаласында тіркелген сүт безінің қатерлі ісігінен зардап шегушілердің көрсеткіштерін талдау;
- Обырдың алдын алу және емдеу барысында қолға алынып жатқан жаңа ем шараларын. ғылымның жаңа жетістіктерін. жаңа әдістерін ортаға салу;
- Медицина ғылымы онкология саласында ем жүргізудің қауіпсіз әрі нәтижелі бағыттарына қол жеткізде ме? Бұл бағыттардың тигізер пайдаларын топшылау.
Бүгінгі күні онкологиялық сырқаттардың тек қана денсаулық сақтау саласының емес. сонымен қатар қоғамның әлеуметтік және экономикалық мәселесіне де айналып отыр. Ресми мәліметтерге сүйенетін болсақ, жыл сайын дүние жүзінде 10 миллион адам қатерлі дерт ауруына шалдығатыны анықталса, олардың 8 миллионы көз жүмады. Әлемде болып жатқан адам өлімі оқиғаларының 13% осы қатерлі ісіктің еншісінде. Дүние жүзілік денсаулық сақтау Ұйымының мәліметі бойынша бүл көрсеткіш алдағы уақыттарда 1.5-2 есеге өсуі мүмкін.
Ал. елімізде жыл сайын 40 мыңға жуық науқас қатерлі ісікке шалдығатын болса. жылына 18 мыңнан астам адамның өмірін жалмайды деген дерек бар. Қазақстанда онкологиялық ауруларға шалдығушылықтың қүрылымы бойынша бірінші орында сүт безі қатерлі ісігі түр. Одан кейінгі орындарды өкпе қатерлі ісігі мен асқазан қатерлі ісігі алып отыр. Алдыңғы жылғы көрсеткіштерге тоқталатын болсақ.сүт безінің обыры анықталған 3476 пациенттің 1022-сінің жағдайы қайғылы аякталған.Бүл 2015 жылдың қорытынды көрсеткішінен 2% -ға төмен көрсеткіш болып саналады.Алайда статист мамандардың хабарлауынша Қазақстанның географиялық аумақтарында өткен жылдардың есептерінен қарағанда өзгешеліктер туындаған.яғни олардың айтуынша 2016 жылы сүт безінің қатерлі ісігінен зардап шеккендердің көрсеткішінен ОҚО «көшбасшы» атанған.Егер осы күнге дейін ОҚО-да өкпенің.асқазанның.өңештің қатерлі ісігі көшбасында түрса.кенеттен сүт безінің қатерлі ісігінің кең етек алуын ОҚО-да орналасқан онкологиялық диспансердің дәрігер-хирургі Рафаэл Султанов бүл көрсеткіштердің жаңалық еместігін.бүрыннан белгілі мәліметті тек сан түрінде дәлелдемелер күтіп жүргенін айтты.Сонымен қатар Рафаэл Султанов https://otyrar.kz/ сайтына берген сүхбатында мүның барлығы дерттің бастапқы сатыларында анықтау мүмкіндігі туған мемлекеттік бағдарламалардың үйымдастыруымен туған скринингтердің көмегімен және қала халқының белсенді атсалысуымен аурудың алғашқы ағымында ем-шаралар жүргізудің үлкен мүмкіншіліктері ашылғандығын атап көрсетті.
«Түркістан қалалық поликлиникасының»маммолог дәрігері Иса Мейрамхан Ерманүлы мен сүхбаттасу барысында 2015 жылға дейіңгі аралықта сүт безінің қатерлі ісігімен ауыратын әйелдердің саны соншалықты көп болмаған,қазіргі кезде оның саны көбейіп келеді,жыл сайын осы аурудан қайтыс болатын әйелдердің саны күрт өсіп келеді.Сүт безінің қатерлі ісінің анықтап оны дер кезінде алдын алу мақсатында Түркістан қаласында 2015 жылдан бастап скринг жүргізіле бастағаны туралы мәлімет берілді.Скринг жүргізудің мақсаты бүгіңгі күнде сүт безінің қатерлі ісігінң көрсеткіші қатерлі ісік ауруларды ішінде бірінші орынға шығуында.Сүхбаттас убарысында алынған дәректер;
2016 жылы сүт безінің қатерлі ісігімен ауырған әйелдерің саны-29 болды.Түркістан қаласынан-22 әйел тіпкелсе,ауылды аймақтарынан -7 әйел тіркелген.Ауылды аймақтарына- Ынтымақ,Иқан,Жаңа
Иқан,Қарашық,Бірлік,Ораңғай,Абай,Шорнақ,Бабайқорған,Шаға,Жүйнек,Нқртас,Еңбекші,Дихан,Усенов, Майдамтал жатады.
Қатерлі ісіктің сатысы бойынша I дәрежеде- 4әйел, II дәрежеде-21 әйел, III дәрежеде-2 әйел, IV дәрежеде анықталмаған.
2017 жылыдың 9 айында сүт безінің қатерлі ісігімен ауырған әйелдерің саны-29 болды.Түркістан қаласынан-24 әйел тіпкелсе,ауылды аймақтарынан -5 әйел тіркелген.
Қатерлі ісіктің сатысы бойынша 1дәрежеде- 5 әйел, 2дәрежеде-22 әйел, 3дәрежеде-3 әйел, 4дәрежеде анықталмаған.9 айдың ішінде 5 әйел қайтыс болған.Оның ішінде 2 дәрежеден 3 әйел 3 дәрежеден 2 әйел өмірден өтті.
Сүт безінің қатерлі ісігі анықталған жағдайда Түркістан қалаасы науқасты Шымкент қаласындағы онкологиялық орталыққа тексеруге жіберіледі.Аурудың белгілері тексеру барысында растығы анықталған болса Шымкент және Түркістан қаласында Қатерлі ісікті есепке алу журналына және «Д» есепке тіркеледі. «Д» есепке алынған әйел 5 жылдың көлемінде дәрігердің тікелей бақылауында болады ,егер анауқас 5 жыл көлемінде ауруынан айығып жазылған болса,ауруы асқынып өмірден өтсе есептен шығарылады
2012-2016 жылдандың аралығында 507 адам тіркеліп,2017 оның 158-і есептен шығарылған.
Бүгінгі күні 2017жылғы деректер бойынша «Д» есепке 124 адам тәркелген екен.
Өкінішке орай жас қыздардың арасында ісік алды аурулар көбеюде.1991-2004жылдардың аралығында гармондық өзгерістерге және түрлі себептердің әсерінен сүт безінің қызметінің бүзылуына байланысты шағымданып келетін жас қыздардың саны көбеюде,-дейді онколог дәрігер Иса Мейрамхан Ерманүлы.
Қорытынды
Елбасымыз Нүрсүлтан Назарбаев Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау ісін реформалау мен дамытуға арналған мемлекеттік бағдарламасы туралы Жарлыққа қол қойғаны белгілі. Осының ізінде 2011-2016 жылдарға арналған «Саламатты Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы аясында 2012 жылдан бастап 50-60 жас аралығындағы әйелдерді толық тексеруден өткізетін «маммографиялық скрининг» деп аталатын Ұлттық бағдарлама дүниеге келді. Бағдарламаның мақсаты - сүт безінің қатерлі ісігі ауруын алдын ала анықтау, өлім-жітімді азайтып, өмір сүру үзақгығын үлғайту. Осы мақсатта тексеру үшін қала, аудандарда рентгеннен өткізетін маммограф аппараттары емделушілерге қызмет көрсетуде. Онда 50-60 жас аралығындағы барлық азаматшаларға түрғылықты мекен-жайына қарасты емханаларда екі жылда бір рет тексеруден өтуіне мүмкіндік жасалды.
Айта кетейік өткен жылы Қазақстан дүниежүзіне әйгілі сүт безінің ісігіне қарсы «Breast Cancer Campaign» компаниясымен келісім шарт жасасты.Бүл компанияның қүрылғанына биыл 25 жыл толды. Компания әлеуметтік желілерде блок жүргізіп, үндеулер жариялайды.
Қазіргі таңда сүт безінің қатерлі ісігімен қарсы күрес жүмыстарын Қазақстандағы маммологиялық орталықтың президенті Раушан Рахимжанова жүргізіп келеді.Еліміз 2006 жылдан бастап Раушан Рахимжановамен Ресейлік маммологтар ассоциациясының төрайымы Надежда Рожковамен бірге Қазақстан, Ресей, Әзірбайжан, Өзбекістан, Жапония мемлекеттерімен бірге Еуразиялық Маммологтар Ассоциацияссында бірлікте келеді.
Пайдаланылған әдебиеттер
- №1.Ганцев Х.Ш.«Рак молочной железы» 2015Жж. 557бб.
- №2. . Семиглазов, В. Ф. «Минимальный рак молочной железы» 1992. - 240 бб.
- №3. Комова, Д. В. «Диагностика рака молочной железы» , 2005. - 240 бб.
- №1 -ci.TreMe[http://poliklinika1.kz/kz/polinfo?node=L369|
- №2-cbTeMe[https7/baq.kz/kk/news/regmedia/regmedia-316()6|
- №3 -cmreMe[http://www.mvshared.ru/slide/1323056]
- №4-сілтеме[ https://kazmedic.org/archives/522l
- №5 -сілтеме[ https://rosoncoweb.ru/librarv/congress/ru/08/31 .php]
- №6-ciaTeMe[http:/Avww.likar.info/onkologiva/news-79823-pocheim.i-chislo-bolnvh-rakom-inolochnoi- zhelezv-v-kitae-tak-stremitelno-rastet/]
- №7 -ciaTeMe[http://kvitna.org/ru/1615-pocheim.i-vaponki-na-66-rezhe-bolevut-rakoin-inolochnoi- zhelezy.html]
- №8-сілтеме[ http://kz.thebestinedic.com/onkologiva/rak-grudi.htinll