Кіріспе. Қазіргі кезде дәрілік қамтамасыз етудің интеграциялық түрі жүйелік сипатта жургізіледі [1, 2].
Мақсаты - Қазақстандағы дәрілік заттармен қамтамасыз ету үрдісіне жүйелі талдау жасау.
Материалдар мен әдістер. Жүйелі талдау әдісі.
Зерттеу қорытындылары. Әлеуметтік маңызды аурулармен ауыратын науқастарды дәрілік заттармен қамтамасыз ету үрдісінде жүйелі зерттеу әдісін қолдану келесі себептермен мүмкін болды:
- дәрілік заттармен қамтамасыз ету үрдісі мен оның науқастардың өмір сапасына әсері фармацевтикалық тармақ үшін жүйелі болып табылады;
- науқастарды дәрілік заттармен қамтамасыз ету арнайы жайттарға байланысты (аймақтағы аурушаңдық, экология мен табиғи ауа райылық әсерлер, елдегі дәрілік заттар саясаты, демографиялық және көшіп қонушылық үрдістер, фармацевтикалық кәсіпорындардың болуы);
- Әлеуметтік маңызды ауруларды дәрімен қамтамасыз ету үрдісіне әсер ететін жайттарды анықтау ҚР да, басқа әлем елдерінде де науқастардың дәрілік көмекпен қанағаттандырылу дәрежесіне (дәрілік заттар саласындағы саясаттың сапалық деңгейіне) байланысты;
- ҚР дәрілік заттармен қамтамасыз ету үрдісінің дамуының басты көрсеткіштері, дәрілік заттардың толыққандылығы мен қолжетімділігі, тегін және жеңілдікпен берілетін дәрілік заттарды тарату ғурпы мен мәдениеті;
- жаңа экономикалық жағдайлардағы дәрілік заттарды тарату үрдісіне қатысушылардың бағыты мен атқаратын рөлінің талдауы;
- өз мақсаттарын жүзеге асыруға талпынған денсаулық сақтау уйымдарын басқаратын мемлекеттік мекемелердің ресурстарын талдау;
- әлеуметтік маңызды аурулармен ауыратын науқастарды дәрілік заттармен қамтамасыз ету үрдісінің басқа санаттағы адамдардан ерекшелік көрсеткіштері (тегін және жеңілдікпен берілетін дәрілік заттар негізінде дәрілік заттар номенклатурасын кеңейту);
- жүйелі талдау әдісін қолданудың мақсаты дәрілік көмек көрсету үрдісінің барлық қатысушыларымен қурылым шекараларын анықтау, тармақтық қурылымын зерттеуде жатыр (табиғи-климаттық, саяси, экономикалық, экологиялық, көшіп қону факторларын ескергенде);
Жүйелі сипаттан қарағанда дәрілік қамтамасыз ету үрдісі елдің, қоғамдық жүйенің макроэкономикасының ірі бөлшегін қурайды. Сыртқы орта кезеңді өзгерістегі бөлшек болып табылады, осыған орай осындай өзгерістерді оның көрсеткіштерін талдау арқылы турақты бақылау маңызды.
Халық дәрілік препараттарды тутынушылар болып табылады және сол себепті оның қурамы әлеуметтік-демографиялық, экономикалық және басқа да сипаттағылары дәрілік қамтамасыз етудгі барлық субъектілердің арақатынастық және уйымдастырушылқ тетіктерін қураушы болып табылады.
Сыртқы макроортадағы дәрілік заттармен қамтамасыз ету көрсеткіштерін талдауда біздер STEP PV технологиясын қолдандық, ол кеңейтілген нусқадағы талдау әдісі. Бундай нусқада STEP PV бөлшектері - әлеуметтік (social), технологиялық (technological), экономикалық (economical), саяси (political) - сыртқы табиғи орта факторларымен толықтырылған және Personal values қоғамының жекеленген байлығы (мәдениеті мен ғурпы) болып табылады.
Қорытынды
Кез келген жүйе, соның ішінде дәрілік қамтамасыз етуде онымен өзара әсерлес сыртқы ортамен бірге қарастырылуы тиіс. Сыртқы ортаның кейбір факторлары жүйе тарапынан түсетін әсерлерге көнбейді, басқа жүйелерге әсер етуі мүмкін. Бірақ әрбір жағдайда сол және басқа да факторлардың сипатын алу шарт.
Әдебиеттер
- 1. Мошкова Л.В., Гришин А.В. Развитие информационных технологий в системе организации лекарственного обеспечения // Фармация. - 2000. - № 5-6. - С.12-14
- 2. Багирова В.Л., Сатаева Л.Г. Исследование вопросов справедливости и этики при оказании лекарственной помощи больным социально значимыми заболеваниями по регионам РК // Материалы Международной конференции «Фармацевтическая биоэтика». - Москва. - 2007. - С. 37 - 39