Міндеттері: Балаларда жедел остеомиелит емінде озонотерапия маңызын анықтау және клинико- рентгенлогиялық тиімділігін бағалау. Қабыну процесінің репарация сатысын жылдамдату; іріңді асқынулардың және созылмалы кезеңге ауысуының алдын алу. Жүмыстың өзектілігі: Жедел гематогенді остеомиелит балаларда кең таралған және ауыр патологиялардың бірі болып табылады. Іріңді-септикалық аурулардың ішінде остеомиелит үлесі 6-10% қүрайды және жиі асқынуы сепсис болып табылады. (Новосел Н.И., 1992; Чочиев Г.М., 1996). Балаларда жедел гематогенді остеомиелит диагностикасы және емдеуде қол жеткізген көптеген табыстарға қарамастан б>л аурудың өзектілігі қазіргі уақытта да сақгалуда. Гематогенді остеомиелиттен кейінгі салдарлары іріңді-септикалық аурулар қүрылымында 8.6 - 12%, ал ортопедиялық патологиялар арасында 3-6% қүрайды (Даниелян О.А., 1996, Чочиев Г.М., 1996).
Б>л аурумен көбіне меткеп жасындағы балалар жиі ауырады, сонымен қатар қазіргі таңда эпифизарлы остеомиелитпен емшек жасындағы және жаңа туған нәрестелер ауыруының саны артуда. 70% жағдайда жергілікті ошақты формасы, кеш госпитализация 77-86.2%, ал диагностикалық қателіктер 25.1-58.3% 9>райды.(Поздеев А.П., Брытов А.В., Гаркавенко Ю.Е., 2006). ТМД көптеген елдерінде летальды көрсеткіш 0.53.7% шамасында. Созылмалы кезеңге ауысуы 3.1-21.8% жағдайда байқалады. Жедел гематогенді остеомиелит кезінде жүргізілген кешенді емге қарамастан асқыну көрсеткіштері жоғары деңгейде сақгалуда.
Атап айтатын болсақ, сан сүйегінің қабынуы кезінде, оның проксимальды бөлігінің зақымдалуы (54,5%) сүйектің >зына бойы өсуінің бүзылуына, дистальды бөлігінде (27,5 - 50% ) тізе буыны сүйектерінің түрлі ортопедиялық деформацияларының дамуына әкелуі мүмкін. Жана туған нәрестелерде эпифизиарлы остеомиелиттен кейін өсу зонасының зақымдалуы нәтижесінде 23-58,3% жатдайда ортопедиялық асқынулар орын алады( қысқару, контрактура, анкилоз) [1,2]. Б>л жатдайлар балаларда жедел гематогенді остеомиелит өзектілігін анықтайды жэне патогенез, диагностикасын терең оқып білуді және емдеу нәтижелерін жақсарту мацсатында дэстүрлі емге қосымша жаңа тиімді емдеу тэсілдерін іздестіруді талап етеді. Сонты жылдары адамдар арасында аллергизацияның күшеюі, антибиотиктерге сезімталдықтың төмендеуі, дэрі-дэрмектердің қымбаттауына байланысты медикаментозды емес емдеу тэсілдері кеңінен қолданыла бастады. Осындай жаңа тэсілдердің бірі озонотерапия болып табылады. Б>л тэсілге оның қолданылу қарапайымдылыты, жотары тиімділігі жэне жатымсыз эсерлерінің өте аз болуы тэн.
Озон (О3) - өзіне тэн иісі бар, оттегінің сутектік формасындаты газ болып табылады. Озон ауадан салмағы ауыр жэне оттегіге қаратанда күшті тотықтыртыш болып табылады. Алғаш рет озон антисептикалық мақсатта Біріншілік дүниежүзілік сотыс кезінде 1915 жылы A.Wolf қолдантан болатын. Одан кейінгі жылдары озонды емдеу мақсатында қолдану озон газының тері жэне организмнің басқа да қуыстарымен тікелей жанасуымен байланысты дамыды. Қазіргі кезде озонотерапия дерматология жэне косметологияда (терінің шрінді жаралары, целлюлит,семіздік т.б),гастроэнтерологияда (созылмалы гастрит, асқазан жэне 12 елі ішек жарасы), хирургияда (остеомиелит, облитерациялық атеросклероз, ойық жара), терапияда (жүректін ишемиялық ауруы, гипертониялық ауру, бронхиалды астма, созылмалы бронхит), гинекология, отоларингология т.б медицина саласында кенінен қолданылуда [3].
Озонотерапиянын негізгі клиникалық эсерлері: -озон өте күшті тотыту процесінін нөтижесінде бактериялардын, вирустардын, санырауқүлақ, қарапайымдылардын барлық түріне қарсы эсер етеді, осытан байланысты қабынута қарсы эсер көрсетеді; ауырсынуды басу жэне дезинтоксикациялық эсері, ол микроциркуляцияны жақсарту жэне нерв үштарынын қозу табалдырытынына эсер етуіне байланысты дамиды. - гемостатикалық эсер жэне организмнін қарсы т>ру күшін нытайтады; оттегінін тканьдармен тасымалдануын жақсартады жэне организмнін антиоксидантты жүйесін нытайтады. Тексеру материалдары жэне тэсілдері. Жедел гематогенді остеомиелит диагнозымен 2009, 2010, 2011 жылдары Түркістан қаласы орталық қалалық ауруханасында ем қабылдатан 24 баланын ауру тарихы бойынша талдау жасалды (бақылау тобы). Салыстырмалы бацылау мақсатында 2008, 2007, 2006 жылдары ем қабылдатан 23 баланын ауру тарихы қолданылды (негізгі топ).
¥л балалар саны 25 (37,3%), қыз балалар саны 22 (32,8%), онын ішінде 1 жасқа дейінгі балалар саны 8 (11,9%), 1-2 жас аралыты 7 (10,4%), 2 жастан жотары балалар саны 32 (47,7%).Емі. Комплексті ем қолданылтан: антибактериалды терапия, инфузионды терапия, физиоем. Хирургиялық ем барлық балаларта қолданылтан, онын ішінде 19 остеоперфорация (28,3%), 16 флегмоны кесу жэне дренаждау (28,3%), 12 балата буын пункциясы жасалынтан (17,9%). Бацылау тобындаты науқастарта жергілікті формада байлап-тану бөлмесінде тэулігіне 1 сеанс озонотерапия қолданылтан. Бактериологиялық зерттеу жедел гематогенді остеомиелит диагнозымен ауруханата жатқызылтан барлық науқастарта жасалтан. Микрофлоранын өсуі 38 науқаста анықталды, онын ішінде St. aureus қоздыртышы 31 науқаста бөлінді, 7 науқаста St. еpidermis бөлінді.
Тексеру материалы ретінде озонотерапия тиімділігін анықтау мақсатында жотарыда көрсетілген 2 топтаты науқастардын жалпы қан талдауы көрсеткіштері лейкоцитарлы интоксикация индексі (ЛИИ) жэне интоксикациянын гематологиялық көрсеткіші (ГИК) бойынша талдау жасалды. Қалыпты көрсеткіш ЛИИ = 1,0 ± 0,6 шартты өлшем бірлік, ГИК = 0,92 - 0,32 шартты өлшем бірлік [5].
Таблица 1 - ЛИИ орташа сандық көрсеткіштері.
|
1 күн |
1 апта |
қорытынды |
|
|
Бацылау тобы |
1,6 |
0,68 |
0,53 |
|
Негізгі топ |
1,5 |
0,85 |
0,67 |
Таблица 2 - ГИК орташа сандық көрсеткіштері.
|
1 күн |
1 апта |
қорытынды |
|
|
Бақылау тобы |
2,0 |
1,3 |
0,5 |
|
Негізгі топ |
1,8 |
1,5 |
0,8 |
Жотарыдаты кестелерде көрсетілгендей, емделу барысында озонотерапия қолдану нэтижесінде негізгі топтаты науқастарда бақылау тобымен салыстыртанда ЛИИ жэне ГИК қалыпты сандарта дейін төмендеуінін жылдамдауы анықталды. Бақылау тобындаты науқастарда алташқы күні ЛИИ 1,6, ал ГИК 2,0 қүрады, емделу барысында ЛИИ 0,68 жэне ГИК 1,3 дейін, сонты қорытынды қан талдауында ЛИИ 0,53, ГИК 0,5 төмендеді. Негізгі топта б>л көрсеткіш ЛИИ алташқы күні 1,5, алташқы аптада 0,85 (p<0,17), сонты күні 0,67 (p<0,14). ГИК бастапқыда 1,8, емделу барысынды 1,5 (p<0,2), сонты күні 0,8 (p<0,3).
ӘДЕБИЕТТЕР
- Лекции по детской хирургии (Катько В. А.) Гематогенный остеомиелит
- Пособия "Практическая озонотерапия" - Нижний Новгород, 2006
- Акжигитов Г.Н., Юдин. Я.Б. //Гематогенный остеомиелит.- M.: Медицина, 1998. -288 с.
- С. В. Петров «Общая хирургия» 2007.