Аңдатпа
Мақалада әскери-патриоттық бағыттағы жалпы білім беретін оқу орындары мен мекемелердің оқу процесі арқылы әскери-патриоттық жүмысты ұйымдастырудың кейбір мәселелері туралы айтылады.
Өскелең үрпақты әскери-патриоттық тәрбиелеудің рөлі өзекті болып отыр, өйткені оның шешімі қазақстандық қоғамның қарқынды дамуы үшін қажет.
Әскери-патриоттық тәрбиенің қазіргі даму кезеңінде білім беру мекемесінің оқу процесінде патриотизмнің тереңділік тұжырымдамасының белгілі бір сәттері туындайды. Әскери істер саласындағы білімнің іргелі және практикалық маңыздылығына, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Қарулы Күштер қатарында мінсіз, адал қызмет ету үшін қажетті дағдылар мен дағдыларға деген қажеттілікке деген сенімділіктің тұтас қалыптасуы.
Оқу процесінде қолданылатын негізгі құралдар мен әдістердің ішінде мүғалімдер сендіру әдістерін, әңгімелер, түсініктемелер, конференциялар, семинарлар, даулар - қатысушылардың пікірлерінің толық еркіндігіне, қоғамдық тәжірибемен танысуға негізделген.
Әскери-патриоттық тәрбие мәселелерімен айналысатын әр оқытушы оқу- тәрбие процесінде әскери-патриоттық жүмыстың қандай формалары мен әдістерінің болуы керектігін өзі таңдайды.
Kipicne
Қазіргі қоғамда оқушылар жалпы білім беретін мекемеде оқытылатын тарихтың құрғақ фактілері мен күндерін оның ішкі қажеттіліктерімен, жеке ерлікке деген қажеттіліктерімен, өз тұлғасының өзін-өзі тануында және мемлекеттің дамуындағы рөлімен өте жиі салыстыра алмайды.
Әлеуметтік-экономикалық қайта құрулар Қазақстан Республикасында соңғы жылдары қүнды бағдарлардың ығысуына әкеп соқтырды, қоғамдағы жеке адамның рөлін, оның азаматтық ұстанымыныңөзгертілуінтуғызды. Көптеген адамдар өз тараптарынан өздері мен жақындарының өмірі, сондай-ақ өз елінің тағдыры үшін жеке жауапкершілікке дайын еместігін байқатты. Демократиялық қоғамға көшу жеке тұлғаның бойында мықты азаматтық ұстанымның, жоғары жеке адамгершілік қасиеттердің және мәдени нормалардың болу қажеттілігін көрсетті. Әскери- патриоттық тәрбие беру барысында жалпы патриотизм ұғымын тереңдету, әскери білімнің қажеттілігі мен тәжірибелік маңыздылығына сенімділікті қалыптастыру, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері қатарында мінсіз қызмет ету үшін қажетті дағдылар мен іскерліктер жүзеге асырылады. Оқушылардың жеке қасиеттерін дамыту мен өзін-өзі жетілдірудегі елеулі қиындықтар олар тұрып жатқан қоршаған ортамен байланысты. Тәрбие жүмысының әдістері, әр түрлі жағдайларда және мекемелерде әскери-патриоттық тәрбиенің нысандары мен аспектілері кейбір ерекшеліктерге ие.
Бүл ерекшеліктер қызметтің регламенттелмеуімен, оқушылардың түрлері мен ұйымдастыру формаларын таңдауының еріктілігімен, үлкендерге деген қызығушылығымен және салыстырмалы тәуелсіздігімен, белсенділікті, өзін-өзі басқару мен өзін-өзі басқаруды дамыту үшін кең мүмкіндіктермен, қарым- қатынастың бейресми сипатымен және топтардың, бірлестіктердің, ұжымдардың және оқушылардың басқа да санаттарының әртүрлі жастағы қүрамымен байланысты.
Осының барлығы патриотизм ұғымын неғүрлым тиімді тереңдетуге, әскери білімнің қажеттілігі мен тәжірибелік маңыздылығына, сондай-ақ армияда мінсіз қызмет ету үшін қажетті дағдылар мен іскерлікке, сондай-ақ дене және психологиялық дайындықты жетілдіруге деген сенімділікті қалыптастыруға мүмкіндік береді [1].
Педагогикалық үдерісте жетекші рөл үжымда жеке түлғаны тәрбиелеу қағидасына, сонымен қатар ол арқылы да, тиісінше тәрбие жүмысының ұжымдық нысанына бөлінеді, алайда оқушылар олардың жеке, ішкі жүмыстары үшін, қоршаған ортамен қарым-қатынасты үғыну үшін, шығармашылық ізденістер мен ойлар үшін уақыт беру қажет.
Осылайша, біріншіден, осы ортада білім алатын тәрбие әдістері мен нысандарын ұйымдасқан тәрбие әдістерімен икемді үйлестіру қажеттілігі үнемі түрде орын алып отырады.
Екіншіден, үйымдастырылған тәрбие үдерісі оқушылардың белсенділігін пайдалану және одан әрі дамыту, оқушылардың мүдделеріне және жалпы әскери- патриоттық тәрбие беру міндеттеріне сәйкес келетін жүмыс түрлерін педагогикалық түрғыдан мақсатқа сай қолдану негізінде қүрылады.
Үшіншіден, жүмыстың әдістері мен нысандары оқушылардың өзін-өзі басқаруымен тұрақты педагогикалық басқаруды біріктіруі тиіс.
Сондықтан тәрбие әдістемесінің өзіндік ерекшелігі оқушыларға жанама эсер ету, педагогикалық ынталандыру, мінез-құлықты қалыптастыратын жэне кейіннен ҚР ҚК қатарында мінсіз қызметін қамтамасыз ететін қызмет түрлеріне ынталандыру тэсілдері болып табылады.
Оқушыларды эскери-патриоттық тәрбиелеудің психологиялық аспектісі тұрақты психиканы қалыптастыру, ерік-жігерді, ойлауды дамыту, елестету, қиялдау, назар аудару, қозғалыс дағдыларын, басқа да психикалық қасиеттерді қалыптастыру үшін алғышарттар жасау болып табылады.
Әскери-патриоттық тэрбие эдістері нақты бірлестіктің міндеттеріне жэне мақсаты — оқушылардың санасы мен мінез-құлқында гуманистік дүниетанымды бекіту, өз Отанын қорғауға ұмтылу мақсатына сэйкес сайланады. Жалпы жағдайда осы міндеттерді шешу үшін эрбір нақты мекемеге тэн жалпы дидактикалық белсенді эдістер де, ерекше эдістер де пайдаланылады. Бұл бірінші кезекте сендіру, әңгімелесу, түсіндіру, конференциялар, семинарлар, пікірталастар — қатысушылардың пікірлерінің толық еркіндігі, қоғамдық тэжірибемен танысу негізінде жүргізіледі.
Сонымен қатар, педагогтың арсеналында тэжірибелік тұрғыда көрсету, тапсырма, орындалуын тексеру, жарыс, көтермелеу, жазалау (кемсіту), сондай-ақ талап, мысал, салыстыру, перспективаны ашу сияқты эдістер болуы тиіс. Бұл эдістер жоғары сынып оқушыларымен жұмыс істеуде ең тиімді [2].
Әскери-патриоттық бағыттағы эр түрлі бағдарламалар эр түрлі нүктелерде жалпы білім беру мекемесімен бір-бірімен қиылысатын жүмыстың элеуметтік- педагогикалық бағыттарын қамтиды:
-біздің мемлекетіміздің - Қазақстан Республикасының оқиғаларын зерделеу: тарихи материалдармен жұмыс істеу барысында қазақ халқының салт-дэстүрлері, Отанымыздың үздік ұлдарыныңбатырлық күрестері, ерліктері, Отан сүю тэрізді қасиеттері ашылады.
Әлемдік тарих пен геосаясаттың дамуын зерттеу. Қазақстан Республикасының ресми мемлекеттік рэміздерінің тарихымен жэне мэнімен танысу жэне оларды танымал ету («ҚР Мемлекеттік Туы туралы», «ҚР Мемлекеттік елтаңбасы туралы», «ҚР мемлекеттік энұраны туралы» заңдар).
Қазақстан Республикасы Мемлекеттік рэміздерінің тарихымен танысу Отан сүйетін, алые ата-бабалармен рухани жэне қанды туыстықты сезінетін, Қазақстан Республикасының абыройын, бостандығы мен тәуелсіздігін сақтап қалған адамдардың жаңа буынын тэрбиелеу ісінде үлкен маңызға ие. оқушылардың жалпы мэдени дамуына ықпал ететін жалпы білім беретін мекеменің эдебиет, тарих, география, биология жэне басқа да пэндер сабақтары.
Мектепте оқушыларды эскери-патриоттық тэрбиелеуді ұйымдастыру бойынша жұмыста негізгі міндеттер ретінде мыналарды атап өтуге болады:
- осы мэселе бойынша педагогикалық тэжірибені жүйелі түрде зерттеу, қорыту жэне тарату;
- оқушыларды эскери-патриоттық тэрбиелеу мэселелерімен айналысатын оқытушылардың теориялық жэне психологиялық-педагогикалық даярлық деңгейін арттыру;
- эр түрлі жаңа педагогикалық технологияларды зерттеу жэне меңгеру;
- оқушыларды эскери-патриоттық тэрбиелеу саласындағы жаңа нормативтік - құқықтық жэне функционалдық лауазымдық нұсқауларды зерделеу бойынша жүмыс жүргізу;
- оқушыларды әскери-патриоттық тәрбиелеуді үйымдастыру және өткізу мәселелері бойынша педагогтік өзін-өзі білім беруді ұйымдастыруда оқытушыларға консультациялық көмек көрсету.
Оқушылардың әскери-патриоттық тәрбиесін ұйымдастыру бойынша әдістемелік жүмыстың өзін жақсы көрсеткен түрлерінің қатарына мыналарды жатқызуға болады:
- оқу-әдістемелік кеңестер;
- пәндік әдістемелік бірлестіктер;
- проблемалық мәселелер бойынша семинарлар мен практикумдар;
- көшпелііс-шараларөткізу;
- ашық және көрнекі сабақтар өткізу;
- ғылыми-педагогикалық конференциялар.
- әскери-патриоттық тәрбие мәселелері мен жетілдіру бойынша дөңгелек үстелдер
Тәрбие жүмысының негізгі формаларының ішінде:
- кіріктірілген сабақтар;
- зерттеу және шығармашылық жүмыстар;
- ерліксабағы;
- мектеп тарихы мүражайын құру;
- экскурсиялар, сапарлар, жорықтар;
- өлке тану жобаларын атап өтуге болады [3].
Қорытынды
Қорытындылай келе, әскери-патриоттық тәрбие бойынша барлық жүмыстар, оның ішінде әдістемелік жүмыстар жалпы білім беретін оқу орындарының тәрбие үдерісіндегі оқыту әдістерінің, нысандары мен құралдарының маңыздылығын терең түсінуге негізделеді, сондай-ақәскери-патриоттық тәрбие білімдеңгейін арттыру мақсатын да оқыту әдістерін, нысандары мен құралдарын таңдауды айқындайтын бірқатар маңызды факторларды белгілеу қажет.
Тәрбие үрдісінің міндетті және тұрақты элементі іс-шаралардың кез-келген түрін ұйымдастыру және өткізукезінде балалардың өзіне-өзі қызмет көрсету және өздігінен қызметету болып табылады.
Әдебиеттер
- Военно-патриотическое воспитание молодежи в современных условиях: сб. науч, трудов // АН, 2013 220 с.
- Александровская Э.М. Психологическое сопровождение школьников: учеб.пособие для студентов высших педагогических учебных заведений. M.,2014 200 с.
- Микрюков В.Ю. Педагогические инновации в содержании учебных программ: учебников и учебных пособий качественного военно-патриотического образования учащихся // Вестник академии военных наук. 2015 № 4(21). С. 94-98.