Кәсіптік білім беру жүйесін сапалы жаңарту және кәсіби мәселелерді жүйелі түрде шешу мақсатында іргелі пәндердің әлеуетін саналы қолдана алатын мамандарды даярлау мақсатында білім беру мен тәжірибелік денсаулық сақтау салаларында интеграциялы оқыту әдісін қолданудың негізгі аспектілерінің бірі - ол дәлелді медицинаның қағидаларын еңгізу болып табылады. Үздіксіз кәсіптік дамыту факультетінде клиникалық кафедралармен интеграцияланып өткізілетін дәлелді медицина циклының тиімділігін бағалау мақсатында тыңдаушылар арасында жүргізілген сауалнама нәтижелері өзінің қажеттілігін және маңыздылығын растады.
Түйін сөздер: пәнаралық интеграция, үздіксіз кәсіптік білім беру, дәлелді медицина, сауалнама, оқыту тиімділігі
Кіріспе. Кәсіптік білім беруді сапалы жаңартудың бір бағыты - ол кәсіби мәселелерді жүйелі түрде шешу мақсатында іргелі пәндердің әлеуетін саналы қолдана алатын мамандарды даярлау. Бүл мақсат жоғарғы оқу орнының бірыңғай оқыту үрдісінің жаңа дидактикалық концепциясы, яғни пәнаралық интеграция арқылы жүзеге асырылады. Пәнаралық интеграция әртүрлі салалар бойынша пәндерді үйлестіру негізінде оқыту мәселелерін шешудің бірыңғай тәсілдемесін еңгізуге ықпал етеді [1,2].
Жоғары оқу орнына қойылатын қазіргі замануи талаптар сабақтарды инновациялық оқыту технологияларымен жүргізуді қарастырады. Информациялық технологиялар емдеу тәжірибесіндегі нәтижелер мен әдістері туралы білім қорларын қолдануға, сонымен қатар бул білімге әрбір қызығушы тулғаның қолжетімді болуына мүмкіндік береді. Дәлелді медицина қағидаларын енгізу мен оқытудың ең уәждемелік факторы болып біздің мемлекеттің еуропалық интеграцияға қатысуы, сонымен қатар Болон декларациясына сай жоғары білім берудің реформасы табылады [1].
Заманауи медицина талаптары дәрігердің білімін үздіксіз жаңарту мен толықтыруды көздейді. Соған сәйкес, медицина саласындағы әрбір қызметкер интеллектуалды және мәдени әлеуеті жоғары маман болуы тиіс. Бүгінгі таңда дәлелді медицинаның концепциясы медициналық практиканың, денсаулық сақтауды басқарудың және медициналық білім берудің әдістемелік негізі ретінде барлық әлемдегі елдерде танылуда. Ғаламдық мән турғысынан дәлелді медицина технологияларын қолдану дәрігерлік қателіктер жиілігінің төмендеуіне, медициналық қызметтің тиімділігі мен сапасының жоғарылауына, ресурстарды үнемдеуге және турғындардың денсаулығын жақсартуға мүмкіндік береді[1,4]. Дәлелді медицина қағидаларын игеру мәселелерін мемлекеттік деңгейде шешу тек келешек пен қазіргі дәрігерлерді жүйелі оқыту бағдарламасын жасау және іске асыру жолымен жүзеге асуы мүмкін [2].
Тәжірибелік дәрігерлерде креативті ойлауды қалыптастыру, ғылыми-зерттеулік, талдамалық іскерлікті, іздеу дағдыларын дамыту, яғни олардың кәсіби қызметінің сапасын көтеру мақсатында Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік фармацевтикалық академиясының басшылығымен үздіксіз кәсіптік білім беру жүйесінде дәлелді медицина қағидаларын оқытуды енгізуге шешім қабылданды. 2013 оқу жылынан бастап дәлелді медицина циклы таңдау компоненті ретінде еңгізіліп, клиникалық кафедралармен интеграцияланып өткізілуде.
Жумыс мақсаты. ОҚМФА-да үздіксіз кәсіптік дамыту факультетінде клиникалық кафедралармен интеграцияланып өткізілетін дәлелді медицина циклының тиімділігін бағалау.
Материалдар мен әдістер. 2013-2014 оқу жылында түрлі мамандықтағы денсаулық сақтау өкілдеріне өткізілген узақтығы 3 күн (54 сағат) қурайтын 8 циклдың мәліметтері зерттелді, тыңдаушылар арасында 10 балдық межелігімен 5 сурақ бойынша жүргізілген 110 сауалнама нәтижелері бойынша циклдың тиімділігі бағаланды.
Талқылау. Циклдарды өкізу барысында тыңдаушыларды әлемдік медицинаның соңғы жетістіктерімен таныстыру, отандық және шетелдік клиникалық усыныстарды сараптауды игеру, электронды ресурстардан сапалы мәліметтің ізденісі мен саралауды жүргізуді үйрету, нақты клиникалық жағдайларда ақпараттық ресурстарды қолдану арқылы күрделі тәжірибелік мәселелерді шешуді меңгеру мақсаттары көзделген. Деректердің электронды медициналық қорының,
журналдардың электронды түрінің, оқытудың мультимедиялық бағдарламаларының, лазерлі дискілердегі кітапханалардың және Интернеттің пайда болуы практикалық дәрігерлердің
мүмкіндіктерін айтарлықтай кеңейтетіні жөнінде айтылды. Дәлелді медицина технологиясының негізгі қуралдары болып табылатын және әлемдегі медициналық мәселелердің күйі туралы толық көрініс беретін Medline, Cochrane Library, Up-To-Date, EMBASE, OVID сияқты медициналық қорларымен жумыс жасау дағдылары үйретілді.
Дәлелді медицина циклының тиімділігін бағалау мақсатында тыңдаушылар арасында сауалнама жүргізілді. Сауалнама ережелері бойынша, тыңдаушы өз аты-жөні көрсетпей, 10 баллдық межелігімен 5 сурақ бойынша циклдың тиімділігін бағалады (1 сурет).
Жалпы 110 сауалнама көрсеткіштерін саралау нәтижесінде тыңдаушылардың 77% циклдың пайдалылығын 10 балл деп бағалады, 12% - 9 балл, 10% - 8 балл, 1% - 6 балл, 1% - 5 балл деп баға берді.
Циклдың маңыздылығын тыңдаушылардың 61% 10 балға бағалады, 30% - 9 балл, 4% - 8 балл, 2% - 7 балл, 1% - 6 балл, 2% - 5 балл, 1% - 4 балл берді. Тыңдаушылардың көбісі циклдың басында дәлелді медицина жөнінде мүлдем түсінігі жоқ екенін айтты, тек кейбіреулері дәлелді медицинаның негізгі үғымдары бойынша хабардар екенің айтты. Сондықтан, сабақ барысында үсынылған ақпарат пен оқыту түрі дәлелді медицина циклы бойынша тыңдаушылардың пікірінің өзгеруіне әсер етті.
Оқыту барысында берілген мәліметтің өзектілігі бойынша тыңдаушылардың 65% 10 балл қойды, 23% - 9 балл, 9% - 8 балл, 2% - 7 балл, 1% - 6 балл, 1% - 5 балл қойды. Тәжірибелік маңыздылығын 10 балға тыңдаушылардың 77% бағалады, 9 балға - 16% , 8 балға - 5 %, 7 балға - 2% , 4 балға - 1% тыңдаушылары бағалады.
«Дәлелді медицина бойынша ақпарат іздестіру мүмкіндіктері жөнінде Сіздің ой-түсініктеріңіз қаншалықты кеңейді» деген сауал бойынша тыңдаушылардың 88% 10 балл берді, 8% - 9 балл, 4% - 8 балл, 1 тыңдаушы 6 балл берді.
Дәлелді медицина циклына өзгерістер еңгізу үсыныстары бойынша тыңдаушылардың 34% тәжірибелік сабақтар санын және циклдың үзақтығын үлғайтуды үсынды, 56% - қанағаттығы мен ризашылығын білдірді, 10% - үсыныс беруден бас тартты, 1% - тәжірибелік дәрігерлерге медиатека қызметтерін қолжетімді етуін үсынды.
Сонымен, сауалнаманың жалпы нәтижесі бойынша тыңдаушылардың 73,6 % цикл өтуіне 10 балдық баға берді, 17,8% - 9 балға бағалады, 6,4% - 8 балл, 1,2% - 7 балл, 0,8% - 6 балл, 0,8% - 5 балл және тыңдаушылардың 0,4% - 4 балл деген баға берді. Яғни, дәлелді медицина қағидалары бойынша интеграцияланған циклдарды өткізудің тиімділігі жоғары және тәжірибелік дәрігерлердің жүмысының сапасын көтереді деп айтуға болады.
Қорытынды. Сауалнама нәтижелері бойынша дәлелді медицина циклы өзінің қажеттілігін және маңыздылығын растады деп есептеуге болады. Дәлелді медицина - қазіргі замануи денсаулық сақтаудың ажыратылмайтын бөлімі, себебі денсаулық сақтауға қатал дәлелдік тәсілдеме енгізудің қажеттілігі денсаулықты нығайту мен қалпына келтірудің көптеген қолжетімді әдістерінің пайда болуынан туындап отыр. Қазақстан Республикасының денсаулық сақтауды дамытудың мемлекеттік бағдаламасын жүзеге асыру жолында қазақстандық дәрігерлер жалпы әлемдік медициналық жүйеге біріктірілуі үшін дәлелді медицина қағидаларын тәжірибелік денсаулық сақтау саласына еңгізудің маңызы зор.
ӘДЕБИЕТТЕР
- Керимбаева З.А., Ахметова А.А. Интеграционные процессы в образовании// Вестник КазНМУ. - 2013.- №4(2)- С.53-55.
- Оспанова К.Б., Умбеталина Н.С., Асенова Л.Х., Тургунов М.Б. Интеграция в дополнительном профессиональном образовании. //Интегрированное обучение (состояние и направления развития). - Караганда. - 2011.
- Яхонтов Д.А., Бухтий Н.В., Цибина Т.Б. и др. Преподавание основ доказательной медицины в медицинском вузе. Взгляды преподавателей и отклики студентов.// Сборник материалов 16 Российского национального конгресса. - 2009. - С. 603-607.