Мақалада университеттік білім беру жүйесінің тарихи теориясына əдіснамалық тұрғыда шолу жасалынады. Я.А.Коменскийдің мектептік жəне университтеттік білім беру жүйесі жайлы идеялары талданып, қазіргі таңда білім беру саласында ғалымның идеяларының қолдану деңгейі сипатталады. Университеттік білім тарихында ерекше орын алған еуропалық ағартушылардың, оның ішінде ағылшын ағартушысы Джон Локк, француз ағартушылары Жан Жак Руссо , Клан Адрлайн Гельвеций, Франсуа Мари Аруэ Вольтер, Дени Дидроның, неміс ағартушылары Иммануил Кант, Иоганн Готлиб Фихтенің шығармаларындағы университеттік білім туралы көзқарастары ұсынылады.Классикалық университет идеясының негізін қалаған тұлғалар Вильгельм Гумбольдтің зерттеушілік моделі мен Джон Генри Ньюменнің интеллектуалды университет моделіне салыстырмалы сипаттама беріліп, жоғары оқу орындарының тəжірибесіндегі көрінісі баяндалады. Макс Вебердің либералдыгуманистік идеясы қарастырылады. Х. Ортега-Гассеттің ньюмендік модельді жəне Карл Ясперстің зерттеушілік университет моделін қайта жаңғыртып, университеттік білімнің қалыптасып дамуына əсер еткен тұжырымдары беріледі.Кеңес дəуіріндегі университеттік білім беру жүйесі мен тəуелсіздік жылдарындағы университеттік білім беру жүйесіне салыстырмалы талдау жүргізіледі. Жаһандану дəуірінде университтетік білім беру сапасы мен талапкерлерге қойылатын талаптар жүйесі айқындалады. Университеттік білім беру жүйесінде «гуманистік парадигманың» ерекшелігі сипатталады.
2014
Н.С. Əлқожаева, К. Есенова, А. Есімханова, А. Əлқожаева, Г. Свыткулова
