Тарих

Қазіргі кезде ислам дінінің қазақ жеріне келуімен байланысты əйел жағдайы мəселесіне қалай əсер еткендігі жөніндегі əр түрлі көзқарастар бар. Исламның бұл мəселеге қатысты жағымды жақтарын айтып, қолдайтындарына қоса, бұл діннің еш өзгеріс əкелмегендігін, тіпті, жағымсыз жақтары басым дейтіндер де баршылық. Қазақстан мемлекетінің тəуелсіздікке қол жеткізіп, өзіндік құндылықтарын арттырып, дамуы кезеңінде, алға қойып, зерттеліп, қарастырып жатқан мəселелері жетерлік. Бұлардың қатарында қоғамдағы əйел дəрежесі де бар. Бұл бүкіл əлемдік деңгейде көтеріліп, талқыланып жүрген мəселе. Осы тұрғыда бұл мəселені зерттеуде жан-жақты барлық жағдайларды; тарихи оқиғалар, қоғамдық саясат, мəдени даму, əлеуметтік өзгерістер т.б. ескеру өте маңызды.
2010

Жаһандану қазіргі заманның басты құралы, басты мəселесі болып отыр. ХХІ ғасырда адамзат баласы ғылыми-технологиялық негізде ғаламдық тұтастыққа, əлемдік бірігуге аяқ басып отыр. Ол интернационализацияның жаңа сапалы кезеңі. Бұл кезең өндірістік күштерді, материалдық жəне рухани өндірістің қазіргі замаңғы деңгейін өмірге əкелді. Жаһанданудың көшбасшысы ретінде ақпаратты революцияның жетістігін пайдалануда жəне дамуында үлкен жетістікке жетіп отырған батыс өркениеті елдері танылады. Осыған қоса, батыс өркениеті өз кеңістігіне əр түрлі мəдениеті бар халықтарды тартады. Жаһандану біздің уақытта қоғамдық өмірдің барлық салаларында байқалады. Əсіресе экономикада нақтылана түсуде. Қоғамда болып жатқан процестерге қарап отырсақ,    əлемдік экономика жасалып болған тəрізді. Бүгінгі күнде бұрыңғы уақыттағыдай əр елдің өз ұлттық нарығы деген жоқ, бəріне ортақ, бүкілəлемдік трансұлттық шаруашылық.
2010

ХХ ғасырдың бірінші жартысындағы жан-жақты білімді қазақ интеллигенциясының жарқын, беделді өкілдерінің бірі — Əлихан Нұрмұхамедұлы Бөкейханов. Ол қазақ халқының тұрмыс- тіршілігін, мəдениетін, шаруашылығын, төрт түлік малын, жер-суын, жалпы алғанда əлеуметтік- экономикалық жағдайын жан-жақты зерттеген энциклопедист-ғалым, зерттеуші. Əлихан Нұрмұхамедұлының еңбектерінен қазақ халқының экономикасына, тарихына, мəдениетіне, шаруашылығына қатысты түрлі деректерді, сандық мəліметтерді, кестелерді жəне тағы басқа көптеген материалдарды кездестіруге болады. Əлихан Нұрмұхамедұлы Бөкейхановтың қоғамдық-саяси қызметімен бірге оның жазып қалдырған бай ғылыми мұрасын зерттеу Отан тарихындағы өзекті мəселелердің бірі болып отыр. Себебі Ə.Н.Бөкейханов Қазақстан тарихын, мəдениетін, тұрмысын, шаруашылығын, табиғи байлықтарын іргелі түрде зерттеп, негіз салған ғалымдардың бірі болып табылады. Бұған оның ғылыми мұралары дəлел бола алады.
2010

Қазақстанның тəуелсіз ел болуы оның күрделі тарихи дамуы кезеңдеріндегі елеулі оқиғалар мен фактілерге жаңаша баға беру қажеттілігін туғызды. Қазақ халқы өз тəуелсіздігін алғаннан кейін дамудың жаңа деңгейіне көтерілді. Осы кезеңде тарихи танымға жаңаша қарап, тарихтың «ақтаңдақ беттері» зерттеле басталды. Əкімшіл-əміршіл жүйе жағдайында қалыптасқан тарих ғылымы көп жағдайда ақиқатты бұрмалап, бір жақты етіп көрсетіп, соның салдарынан ұшқары пікірлеуге құрылған теориялық қорытындылырдың өмірге келуіне себепші болды. Бүгінгі күнде мəселенің жаңаша қойылуы тарихи шындықты дұрыс танып-білуге апаратын жолды іздеуді жəне сан алуан тың деректерді кең көлемде тауып, ғылыми айналымға енгізуді қажет етеді.
2010
ХІХ ғ. соңы мен ХХ ғ. басындағы «қырғыздардың (қазақтардың) жерді пайдалану материалдары...» дерегінің ішкі құрылымы

«Қырғыздардың (қазақтардың) жерді пайдалану материалдары...» қазақ қоғамын жан-жақты арнайы түрде зерттеген Ф.А.Щербина экспедициясының нəтижесінде жарыққа шықты. Сондықтан да ең алдымен бұл деректің ішкі құрылымы, жариялау, баспаға дайындау мəселесіндегі атқарылған істерге талдау жасаудың маңызы зор деп есептейміз. Ф.А.Щербина экспедициясы нəтижесінде жинақталған «Материалдар...» жарыққа 13 том ретінде шықты. 12 том экспедицияның зерттеген ХІІ оязына  арналған:  Ақмола  облысының  Көкшетау,  Атбасар,  Ақмола,  Омбы,  Петропавл;        Семей облысының Павлодар, Қарқаралы, Семей, Зайсан, Өскемен; Торғай облысының Ақтөбе жəне Қостанай. 13-ші том барлық 12 ояз бойынша бюджеттік зерттеу мəліметтерінің жинағын көрсетеді.
2010

Елбасы Н.Ə.Назарбаев 2008 жылғы 13 маусымдағы «Мəдени мұра» мемлекеттік бағдарламасының қоғамдық кеңесінің кеңейтілген отырысында оны іске асыруды тапсырғандығын айта келе, еліміздің мəдени мұрасы орны толмас құнды рухани, мəдени, экономикалық жəне əлеуметтік қазына екендігін, осы арқылы əлемдік ғылыми ой-сананың, мəдениет пен əдебиеттің үздік жетістіктері негізінде гуманитарлық білімнің мемлекеттік тілдегі толыққанды қорын құру  жөнінде өте қомақты нəтижелерге қол жеткізілгендігін, ол елдегі жəне шетелдік зиялы қауым тарапынан жоғары бағаға жəне өзінің əрі қарай іске асырылу құқығына ие болғандығын атап көрсетті.
2010

1917 жылғы Қазан төңкерісінің жеңісі құлатылған бұрынғы билеушілердің үнемі қарсылығын тудырып отырғаны тарихымыздан белгілі. Сонымен бірге жаңа үкіметтің де жүргізген солақай саясаты алғашқы күндерден-ақ қоғамның барлық əлеуметтік топтарының наразылығына əкеле берді. Мысалы, 1919–1921 жж. «Əскери коммунизм» саясаты бойынша астықты тартып алу, азық-түлік отрядтарының жүгенсіздіктері, шаруалардың наразылығын күшейтіп, олар ашық көтерілістерге əкеп соқты. Осы солақай саясаттың кесірінен бүкіл Одақ көлемінде жаппай ашаршылықтың етек алуы, халық тұрмысының күйзелуі жер-жерде «бандылардың» пайда болуын тездетті. Бұл бандылар ең алдымен Ресей құрамасында бой көтеріп, оның оты бүкіл Одақты шарпыды. Татар, Башқұрт, Коми, Закавказье, Грузия, Дағыстан Республикалары мен Алтай өлкесін, 5 округті, 31 губернияны, Петербор, Мəскеу, Тамбов, Воронеж, тағы басқа көптеген облыстар мен уездерді қамтыды, бүкіл Одақ көлемін шарпыған бандылардың қарулы күшін басу, оларды жою оңайға түспейтін болды. Ол үлкен күшті, көп қаржыны, шұғыл шараларды қажет етті. Сол үшін Одақ көлемінде Петербор, Мəскеу, Батыс, Орлов, Украина, Қырым, Солтүстік Кавказ, Еділ, Орал бойы жəне Сібір, Түркістан əскери округтері құрылды. Мұндай əскери округтерді құрмасқа Коммунистік партия мен Кеңес үкіметінің шарасы болмады. Мəселен, бір ғана Алтай өңірінде əрқайсысында 500–1500 аралығында қарулы əскері бар Кайгородов, Тырышкин, Санников, Семенюк, Шуберков, Колесников сияқты 20- дан астам банды отрядтары кеңес үкіметіне қарсы күресті. Оның үстіне бұл өлке шекарасына жақын Қытай жағынан əскерлер (қытай хунхуздары — қарақшылары) келіп, өздеріне сəтті кезеңді күтіп тұрды. Олар ара-тұра бандылармен қосылып Кеңес үкіметіне қарсы шабуылдарға қатысып жүрді. Царицын губерниясында Рогачев, Золотарев, Линченко, Смирнов секілді ондаған банды отрядтары бүлік шығарды [1].
2010